Muğla''da fahri trafik müfettişinin tuttuğu tutanakla polis memurunun kestiği cezayı sulh ceza mahkemesi iptal etti. İşte milyonlarca araç sahibini ilgilendiren emsal niteliği taşıyan kararla ilgili detaylar...
Milliyet''ten Prof. Dr. Erol Ulusoy''un yazısı:
İki yıl önce, yurt dışında seyahatteyken evime bir tebligat gelir. Açıp bana bildirirler, trafik cezası ve araç sürerken elimde cep telefonu olan bir resim.
“Olamaz” dedim, “Ben araç kullanırken cep telefonu ile konuşmam.” Resmi internetten gönderdiler. Haklıydım. Cep telefonu elimdeydi, ama konuşmuyordum. Resim, cep telefonunu navigasyon olarak kullandığım esnada, telefonu yerine yerleştirirken çekilmişti.
Yurt dışında olmam ve işlerimin yoğunluğu nedeniyle itiraz süresini kaçırdım, sonra da cezayı tıkır tıkır ödedim. Geçenlerde elime geçen bir mahkeme kararını okurken bunları düşündüm...
Olay Muğla’da geçiyor
Bir fahri trafik müfettişi, Muğla Menteşe Sıtkı Koçman Caddesi’nde giderken, bir sürücünün araç sürerken cep telefonuyla konuştuğu yönünde, aracın plakasını da yazarak tutanak tutup, elektronik sisteme yükler.
Bildiğiniz gibi fahri trafik müfettişleri trafik cezası düzenleyemez, tespit ettikleri trafik kuralı ihlallerine ilişkin tutanak düzenlerler.
Bu tutanağı bir hafta içinde en yakın trafik birimine teslim eder veya elektronik sisteme yüklerler. İşte bu tutanağa dayanarak, aracın tescil plakasının bağlı olduğu İl Emniyet Müdürlüğü’nde görevli polis memuru tarafından idari trafik para cezası karar tutanağı düzenlenir.
İDDİA CEP''LE KONUŞMA
Muğla’daki olayda da aracın tescilli olduğu Emniyet Müdürlüğü’nde görevli polis memuru, trafik idari para cezası karar tutanağı düzenler ve aracın tescilli olduğu adrese gönderir.
İhlal edilen trafik kuralı, seyir halinde cep ve araç telefonu kullanmasını yasaklayan kuraldır. Cezası da 2021 yılı için, 314 liradır. Tutanağı alan sürücü, aracı sürerken cep telefonu kullanmadığı iddiası ile, Sulh Ceza Hakimliği’ne itiraz eder. Bakalım sonra neler yaşanmış...
İSPAT YÜKÜ KİME AİT?
Örneğimizde çözülmesi gereken husus, ispat yükünün kime ait olduğu... Trafik fahri müfettişi sürücünün cep telefonu ile konuştuğunu mu kanıtlamalı, yoksa sürücü konuşmadığını mı?
Emniyet Müdürlüğü, trafik cezasına itiraza verdiği cevapta, kamu görevlilerince işleme alınan tutanağa itirazlarda ispat yükünü ceza yazılan kişiye devreden kurallar ile hukuki veya fiili varsayımların olduğu belirtir.
Emniyet’in savunması, kural ihlali yapan ve sürücüsü tespit edilemeyen araçlarda plaka ile araç sahibine ulaşabileceği yönündedir:
“Fahri trafik müfettişlerinin Karayolları Trafik Kanunu’nun suç saydığı fiilleri işleyenler hakkında işlem yapılması amacı ile Emniyet Genel Müdürlüğü’nce kendilerine verilen tutanak veya elektronik yetki ile kural ihlali tespit ederek tutanak düzenleme ve aracın tescilli olduğu trafik kuruluşuna gönderme yetkisi var...
Fahri trafik müfettişinin düzenlediği kural ihlali tutanağına göre ceza yazılan aracın sahibi, belirtilen gün ve saatte başka yerde olduğuna ilişkin veya tespit edilen aracın rengi veya modelinin kendi aracı olmadığına dair somut delil sunarsa, cezadan kurtulabilir...”
Peki mahkemenin cezayı iptali ne anlama gelir?
Emniyet’in savunmasına karşın sulh ceza hakimliği, buna itibar etmemiş. Hakimlik, Anayasa’nın 38. maddesinde aksi kanıtlanıncaya kadar kimsenin suçlu sayılamayacağı ve cezai sorumluluğun şahsi olduğunun belirtildiği, Türk ceza sisteminde de kişilerin suçlu veya kabahatli sayılması için şüpheden uzak somut delillerin ortaya konulması ve şüpheye yer verilmemesi gerektiğini dikkate almış.
Fahri trafik müfettişlerinin kimliği gizli tutulur ve kişilerle muhatap olması yasaktır. Araç durdurma, belge kontrolü yapma yetkileri yoktur. Görüntü alma, fotoğraf çekme, şahit bulma gibi yükümlülükleri de yoktur.
Günümüz teknolojik imkanları değerlendirilmek suretiyle denetime imkan verecek delillerin ortaya konulmasının gerekliliği, fahri trafik müfettişinin delil toplamaması gerektiği yönünde yorumlanamaz.
Aksinin kabulü halinde fahri trafik müfettişinin keyfi uygulamaları denetim mekanizması dışında kalacağından, adil olmayan sonuçların ortaya çıkacağı açıktır. İşte bu gerekçelerle sulh ceza hakimi, trafik para cezasını iptal eder. Bize de “Muğla’da hakimler var” demek düşer...
Fahri trafik müfettişi olacaklarda şu şartlar aranır: Türk vatandaşı, en az 40 yaşında ve yüksekokul mezunu, 10 yıllık sürücü belgesi sahibi olmak. Sürücü belgesinin geçici olarak dahi olsa geri alınmamış/iptal edilmemiş olması, kamu hizmetlerinden yasaklı olmaması, belirli suçlar hariç sabıkasının da olmaması aranır. Başvurular, valiliklere yapılır. Bu görev ücret karşılığı yapılmaz.
