Günümüzde modern yaşamın getirdiği kolaylıklarla birlikte, insanlar daha fazla masa başında çalışıyor, daha az hareket ediyor ve fiziksel aktivitelerden kaçınıyor. Teknolojik gelişmelerin getirdiği bu hareketsiz yaşam tarzı, sağlık üzerinde birçok olumsuz etkiler oluşturuyor. Ancak, son yıllarda yapılan araştırmalar, hareketsizliğin yalnızca fiziksel sağlık sorunlarına değil, aynı zamanda zihinsel sağlık üzerindeki olumsuz etkilerini de gözler önüne seriyor. Tembellik ve hareketsizlik, demans gibi ciddi nörolojik hastalıkların riskini artıran önemli faktörler arasında yer alıyor. Peki, tembellik ve hareketsizlik, beynimizi nasıl etkiliyor? Demans riskini nasıl artırıyor? İşte bilimsel araştırmalar ve uzman görüşleriyle bu sorunun yanıtı...
HAREKETSİZLİK VE BEYİN SAĞLIĞI: DEMANSIN GİZLİ SEBEPLERİ
Hareketsizlik, vücudun düzenli egzersiz yapmaması durumudur. Bu durumun, özellikle yaşlı bireylerde beyin sağlığı üzerinde ciddi etkiler yarattığı gösterilmiştir. Beyin, vücudun diğer organları gibi kan dolaşımına ve oksijene ihtiyaç duyar. Düzenli fiziksel aktivite, beyin hücrelerinin sağlıklı bir şekilde çalışmasını sağlayan kan akışını artırır. Bununla birlikte, hareketsiz bir yaşam tarzı, beyin hücrelerine yeterli oksijenin gitmesini engelleyebilir, bu da beyin fonksiyonlarının bozulmasına yol açabilir.
Nörolog Dr. Elif Yılmaz, hareketsizliğin demans üzerindeki etkileri hakkında şu açıklamalarda bulunuyor: "Beyin, vücudun en fazla enerji tüketen organıdır. Düzenli egzersiz, beyin hücrelerine oksijen ve besin taşınmasını artırarak, nöronların sağlıklı bir şekilde çalışmasına yardımcı olur. Hareketsiz bir yaşam tarzı, bu süreçleri yavaşlatabilir ve demans gibi nörolojik hastalıkların riskini artırabilir."
BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR: HAREKETSİZLİK VE DEMANS ARASINDAKİ BAĞLANTI
Son yıllarda yapılan birçok bilimsel araştırma, fiziksel aktivitenin beyin sağlığı üzerindeki olumlu etkilerini kanıtladı.
2018 yılında yapılan bir çalışmada, düzenli fiziksel aktivite yapan bireylerin, hareketsiz bireylere göre demans geliştirme riskinin %30-40 daha düşük olduğu bulundu.
Araştırmalar, egzersizin beyin fonksiyonlarını iyileştirdiğini ve özellikle Alzheimer hastalığı gibi demans türlerine karşı koruyucu bir etki sağladığını göstermekte.
2019'da yapılan bir başka araştırma, yaşlılarda düzenli egzersiz yapmanın, beyin hücrelerini koruyarak, yaşa bağlı bilişsel gerilemeyi yavaşlatabileceğini ortaya koydu.
Araştırmacılar, fiziksel aktivitenin, beyin hücreleri arasındaki bağlantıları güçlendirdiğini ve nöronların ölmesini engelleyebileceğini belirtti.
Bir başka önemli çalışma ise, 2020 yılında yapıldı Bu çalışmada, yürüyüş yapmanın beynin hipokampus bölgesindeki hacmi artırdığı ve bu bölgenin hafıza ve öğrenme ile ilişkili olduğu bulundu.
Hipokampus, demans hastalıklarında genellikle ilk zarar gören bölge olduğundan, bu tür fiziksel aktivitelerin hafızayı koruma potansiyeli olduğu vurgulandı.
TEMBELLİK VE ZİHİNSEL SAĞLIK: DEPRESYON VE ANKSİYETE RİSKİ
Tembellik ve hareketsizlik yalnızca demans riskini artırmakla kalmaz, aynı zamanda depresyon ve anksiyete gibi ruhsal sağlık sorunlarına da yol açabilir. Fiziksel aktivite, beyin kimyasallarını düzenler ve mutluluk hormonu olarak bilinen serotonin ile dopamin salgılar. Bu hormonlar, ruh halini iyileştirir ve depresyon riskini azaltır. Hareketsiz bir yaşam tarzı, bu kimyasalların üretimini engelleyebilir, bu da bireylerde depresyon ve anksiyeteye yol açabilir.
Psikiyatrist Dr. Murat Çelik, hareketsizliğin zihinsel sağlık üzerindeki etkilerini şöyle açıkladı:
"Fiziksel aktivite, sadece vücut sağlığı için değil, beyin sağlığı için de son derece önemlidir. Egzersiz, beyin kimyasallarını dengeleyerek, stresle başa çıkmayı kolaylaştırır. Hareketsizlik, bu dengeyi bozarak depresyon ve anksiyete gibi psikolojik sorunların gelişmesine zemin hazırlayabilir."
FİZİKSEL AKTİVİTENİN BEYİN ÜZERİNDEKİ KORUYUCU ETKİSİ
Fiziksel aktivitenin, beyin sağlığı üzerinde çok sayıda koruyucu etkisi bulunmakta.
Düzenli egzersiz yapmak, beyin hücrelerinin oksijen almasını artırır, bu da beyin fonksiyonlarının iyileşmesine yol açar. Ayrıca, egzersiz, beyin hücreleri arasında nöroplastisiteyi artırarak, yeni bağlantıların kurulmasına yardımcı olur. Bu, beyin fonksiyonlarının yaşlanmaya karşı daha dirençli hale gelmesini sağlar.
2017 yılında yapılan bir çalışma, düzenli egzersizin, Alzheimer hastalığının başlangıcını geciktirebileceğini ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatabileceğini ortaya koydu.
Araştırmacılar, egzersiz yapan bireylerin beyinlerinde daha fazla hipokampus aktivitesi gözlemlemiş ve bu durumun hafıza ve bilişsel işlevleri koruduğunu belirtti.
DEMANS RİSKİ: FİZİKSEL AKTİVİTE VE YAŞAM TARZI DEĞİŞİKLİKLERİNİN ÖNEMİ
Hareketsizlik ve tembellik, demans gibi ciddi nörolojik hastalıkların riskini artıran önemli faktörler.
Ancak, düzenli fiziksel aktivite ve sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek, bu riski azaltabilir.
Uzmanlar, her yaştan birey için düzenli egzersiz yapmanın, beyin sağlığını koruma ve demans gibi hastalıkların gelişimini engelleme açısından büyük önem taşıdığını vurgulamakta.
Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Hasan Demir, "Egzersiz, sadece kaslarımızı değil, beynimizi de güçlendirir. Düzenli yürüyüşler, yüzme veya hafif aerobik egzersizler, beyin sağlığını destekler ve demans gibi hastalıkların gelişme riskini büyük ölçüde azaltır. Bunun yanında, sağlıklı beslenme, yeterli uyku ve stres yönetimi de beyin sağlığını korumak için kritik öneme sahiptir" dedi.
HAREKETSİZLİĞİN ZİHİNSEL SAĞLIĞIMIZA ETKİSİ
Tembellik ve hareketsizlik, yalnızca vücut sağlığımızı değil, aynı zamanda zihinsel sağlığımızı da ciddi şekilde tehdit eden bir yaşam tarzı olabilir.
Demans, depresyon ve anksiyete gibi psikolojik rahatsızlıkların riskini artıran hareketsiz yaşam tarzı, beyin fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir ve yaşla birlikte bilişsel gerilemeye yol açabilir. Ancak, düzenli egzersiz ve fiziksel aktivite, beyin sağlığını korumanın en etkili yollarından biridir. Bu nedenle, fiziksel sağlığımıza olduğu kadar zihinsel sağlığımıza da özen göstererek, aktif bir yaşam tarzı benimsemek, demans gibi hastalıkların riskini azaltmak için kritik bir adımdır.
