Arap Baharı sosyal medyanın etkin olarak kullanıldığı ilk büyük sosyal hareket olarak tarihe geçerken, Rusya’nın Ukrayna’yı işgaline de açılan canlı yayınlar ve TikTok damgasını vurdu. Rusya Instagram ve Facebook’u ülkesinde yasaklarken TikTok ve Youtube Rusya’da çalışmaya devam ediyor.
Haber Global''in derlediği habere göre, Ukrayna halkı ise savaşa dair pek çok bilgiyi Telegram gruplarından alıyor. Ülkede uygulamaya büyük bir ilgi var. Peki Ukrayna halkı ve resmi yetkililer neden bir Rus''un bulduğu uygulamayı günlük hayatlarının parçası yaptılar?
Bilmeyenler için aktaralım: Telegram’ın diğer anlık mesajlaşma uygulamalarından en büyük farkı 200 bin kişiye kadar büyük mesajlaşma grupları oluşmasına imkan vermesi. Bu gruplarda mesajlar, grubu kuran kişi tarafından tek taraflı olarak iletiliyor. Telegram’da kullanıcılar adres defterlerindeki isimlerle de iletişime geçebiliyor.
Telegram’ın politika ile yan yana gelişi ilk kez Belarus lideri Alexander Lukashenko’nun 2020 yılında kendisine yönelik yoğun protestolara karşılık 100 bin kişilik bir miting organize etmesi ile duyulmuştu. Lukashenko’nun ekibi mitingi Telegram üzerinden duyurmuştu.
RUSYA''DA KULLANICI SAYISI YÜZDE 48 ARTTI
Ruslar ise Telegram’ı daha çok tarafsız olduklarını düşündükleri bilgilere erişmek için kullanıyor. Rus gazeteci Ilya Varlamov’un Telegram kanalının abone sayısı savaşla birlikte 1.3 milyon kişiye çıktı. 24 Şubat’tan bu yana Rusya’daki Telegram kullanıcısı sayısı yüzde 48 arttı.
Uygulamayı Rus milyarder Pavel Durov icat etti. Kendisi şu an Dubai’de yaşıyor. Durov hakkında savaştan sonra Ukraynalı Telegram kullanıcılarının verilerini Ruslar ile paylaştığı yönünde pek çok iddiada bulunuldu. Durov ülkenin en büyük sosyal medya ağlarından VKontakte’nin de kurucularından.
Dubai’de ikamet eden Durov geçen haftalarda bu iddiaları sert bir dille yalanladı: “Anne tarafından soyumuz Kiev’e dayanıyor. Annemin kızlık soy ismi Ukraynaca (Ivanenko), pek çok akrabamız Ukrayna’da yaşıyor. Bu trajik çatışma benim için kişisel."
ÜLKEDEN ÇIKTI, TELEGRAM''I KURDU
Pavel Durov 2013 yılında Rus gizli servisinin (FSB) kurucusu olduğu sosyal medya şirketi VKontakte’de Kremlin karşıtı oldukları bilinen Ukraynalıların verilerini istemesinin ardından ülkeyi terk etmişti. Durov bu olaydan bir süre sonra VK’daki hissesini bugün yaptırımların odağında olan iş insanı Alisher Usmanov’a satmıştı. Durov ülkeden çıktıktan sonra Telegram’ı kurdu.
“Şirketimi kaybettim, evimi kaybettim ama bunları pişmanlık duymadan tekrar yapardım” diyor. WhatsApp’ın kurucularından oluşan bir grubun kurduğu Singal ise savaştan bu yana kullanıcı sayısını Telegram’dan daha fazla büyüttü. Telegram, Ukrayna hükümeti tarafından resmi bilgileri yaymak amacıyla da kullanılıyor.
Pavel Durov’un kurucusu olduğu ve daha sonra bir oligarka sattığı VKontakte ise bugün devletin çoğunluk hissesini elinde bulundurduğu sigorta şirketi Sogaz’ın kontrolünde. Sogaz’da Putin’in yakınındaki isimlerden Yuri Kovalchuk’un da payı bulunuyor.
Savaştan öncesine bakacak olursak Telegram’da illegal bazı işlerin de döndüğü görülüyor. 2021’de yapılan bir araştırmaya göre; Telegram kanallarında suç ve hackleme ile ilgili bağlantıların adedi 2020’de 172 bin iken 2021’de 1 milyonu aşmış. Örneğin ‘combolist’ isimli bir Telegram kanalında açık bir şekilde çalınan kişisel veriler alınıp satıldığı ortaya çıkmıştı.
Telegram Almanya’da ise aşırı sağcı grupların organize olduğu bir platform oldu. Hükümet ‘nefret ve ayrımcılığı’ yaydığı gerekçesiyle Telegram’ı kapatabileceği sinyalini vermişti.
Durov, ülkeyi terk ettikten sonra şeker endüstrisi geliştirme fonuna 250 bin dolar bağış yaparak Saint Kitts ve Nevis Adaları vatandaşlığına geçmişti. Daha sonra Telegram’ı kuran Durov şirketin merkezini Berlin’de kurarken daha sonra firmasını Dubai’ye taşıdı.
