Vücudun parmak uçları, dudak ya da tırnak altı gibi belli bölgelerinde meydana gelen mavimsi-mor renk değişikliği siyanoz olarak adlandırılır. Peki, siyanoz nedir? Siyanoz hastalığı belirtileri neler siyanoz tedavisi?
Uzun süreli soğuğa maruz kalma gibi nedenlerden olabileceği gibi dolaşımsal, solunumsal sıkıntılardan da kaynaklanabilir. Siyanoz bir hastalık değil, bulgudur.
SİYANOZ NEDİR?
Soğuk ortama uzun süre maruz kalma, dolaşım şoku, kalp yetmezliği, doğumsal görülen kalp yetmezlikleri, solunumsal sıkıntılar gibi nedenlerden dolayı dudak, yanak, tırnak yatağı, parmak uçlarında görülebilen ve kandaki oksijen azlığından dolayı vücutta morarmaya siyanoz denir. Görüldüğü yerlere ve bulgularının farklılıklarına bağlı olarak santral ve periferik siyanoz diye alt tanımlara ayrılır.
Medikal oranlara göre, kanın oksijen taşıyan asıl proteini hemoglobinin oksijensiz tipinin 5g/dl’nin altında kalması siyanoza işaret eder. Kansızlık tanısı konulmuş kişilerde vücutta oluşan morluklar daha zor fark edilebileceği için bu hastalarda değer 6g/dl’in altı olarak kabul edilir. Oksijensiz kalmış hemoglobin ile beraber oksijen satürasyonu denilen, oksijene doymuş doku oranı da siyanoz için önemlidir. Vücutta morarma görülen dokuda oksijensiz hemoglobin arttığı gibi oksijen satürasyonu da normal değerlerin altına düşer.
SİYANOZ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Kişinin parmak uçlarında, dudaklarında, kulaklarında, tırnaklarında görülen morarma siyanozun asıl belirtisidir. Siyanoz nedenine göre vücutta morarmanın yanında görülebilen başka bulgular da vardır. Bunlar; uyuşukluk hissi, öksürük, nefes almakta zorlanma, baş dönmesi, hipotermi (vücut sıcaklığının normalin altına düşmesi), aşırı halsizlik olabilir.
Tırnak tabanı, parmak uçları, dudaklar ve kulakların mavi-mor renk alması en genel belirti olabileceği gibi çocuklarda bu avuç içi ve ayak tabanında da görülebilir. Ayrıca diş eti, dudak altı gibi mukozal bölgeler de morarabilir.
Bazı durumlarda kişinin ten rengine göre vücutta oluşan morlukların tespit edilmesi zor olabilir. Beyazımsı, grimsi renkler görülebilir.
VÜCUTTA OLUŞAN SİYANOZ İÇİN NEYE DİKKAT EDİLMELİ?
Eğer vücutta oluşan morlukların nedeni soğuk havaya maruz kalmak ise kişi yaşam tarzında vücut ısısını normale çekeceği, artıracağı değişiklikler yapabilir. Sigara ve kafein damarları daraltma riski olduğundan ve vücutta morarmaya neden olabileceğinden tüketimleri azaltılmalıdır. Solunum ve dolaşım yollarının, özellikle kalp ve akciğerin daha sağlıklı, daha güçlü olması için düzenli egzersiz kişinin yaşamına eklenebilir.
Obezite gibi durumlar kişinin sağlığını birçok yönden etkileyebileceğinden dolayı normal kiloyu sabit tutmak sağlığınız için önemlidir.
Özellikle sigara kullanımının bırakılması durumunda vücutta görülen değişikliklerin siyanozun iyileşmesine olumlu yönde etkisi büyüktür.
Göğüs ağrısı, solunum sıkıntısı, sürekli baş ağrısı, ateş, anormal halsizlik gibi semptomlar vücutta oluşan morluklar için acil bir duruma işaret ediyor olabilir ve dikkat edilmesi gerekir. Bu nedenle kişinin yıllık check-up’ını yaptırması da önem taşır.
Siyanozun kişinin kendisinin tek başına engel olamayacağı nedenleri olsa da, kendiyle ilgilenebileceği durumda yukarıda anlatılanlar yapılmalı ve bir uzmanla görüşmek ihmal edilmemelidir.
SİYANOZ TEDAVİSİ NASILDIR?
Vücutta morarmanın altında birçok neden olabileceği için tedavi değişiklik gösterebilir. Genelde ilk yaklaşım, oksijen terapisidir. Epidermis denilen deri tabakasının en altına iğne kullanmadan, oksijen basıncı ile saf oksijen enjekte edilmesidir. Bu durum onarım ve yenilenme gücünü artırır. Cildin oksijen ihtiyacını karşılar ve deformasyonu azaltır. Altında hipotermi dışında bir neden yoksa vücutta oluşan morluklar kendi rengine dönmeye başlar.
Vücut ısısını normale çevirmek amacıyla yapılan masaj ve yanmaya sebep olmayacak şekilde kişinin bedenini ısıtmak, doktorun reçete edeceği antibiyotik ve kan akımını arttırıcı ya da altta yatan nedene göre karar verilecek ilaçlar ve cerrahi tedavi olarak uygulanır. Bebek vücudunda morarma genelde akrosiyanozdur ve tedavi gerektirmez ancak santral olduğu ya da bir sıkıntı varlığı düşünülüyorsa doktora başvurmalıdır. Vücutta oluşan morluklar bir bulgu olduğundan dolayı altında yatan primer neden çözüldüğünde morarma da geçer.
