YENİÇAĞ - Özel Haber / Merve KIZILALP
İzlanda'nın başkenti Reykjavik yakınlarında volkanik patlamalar yaşanıyor. Ülkenin meteoroloji kurumu, aynı bölgede son iki yıl içinde üçüncü kez lav fışkırdığını aktardı.
Başkente yalnızca 30 kilometre kala yerlerde yaşanan volkanik hareketlilik Havalimanı yolu üzerinde yer alıyor.
İzlanda Meteoroloji Ofisi, Reykjanes yarımadasında bulunan Fagradalsfjall yanardağında birkaç gün içinde patlama meydana gelebileceği ve bölgede sismik aktivitenin bulunduğunu belirterek Grindavik kasabasının tahliye edildiğini ve bölgede acil durum ilan edildiğini duyurdu.
Bölgeden dış basında yer alan fotoğraflara bakıldığında durumun vahameti gözler önüne seriliyor.
Söz konusu patlamalar ve volkanik lav akışları ile ilgili açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Şener Üşümezsoy, haritalar paylaşarak patlamaların net konumunu ve nedenini açıkladı.
“ATLANTİK OKYANUSUNUN YER KÜRESİ DEĞİŞİYOR”
Üşümezsoy, “Atlantik Okyanusu’nda, Antarktika’dan kuzey kutbuna kadar bir yarık boyunca manto yükseliyor. Bu yarık boyunca lav püskürüyor ve bu püsküren lavlar soğuyarak Atlantik Okyanusu’nun kabuğunu yapıyor. Bu oluşan kabuk Kuzey Amerika ile Avrupa’yı birbirinden uzaklaştırırken güneyde Güney Amerika’dan Afrika’yı birbirinden uzaklaştırıp Atlantik Okyanusu’nun genişleyerek yer kürenin şeklini değiştirmesine yol açıyor” dedi.
MİTOLOJİDE LAVLARIN ÇIKMASI ‘TANRI NEFES ALIYOR OLARAK’ YORUMLANIYOR
“Yer kabuğunun bu yayılması plakaların iki yana doğru hareket etmesinin modelini oluşturmaktadır. Ama bu teorik konu ‘sanki yerin canavarları bu kuşak boyunca İzlanda’da ağızlarından lav püskürtüyormuş’ gibi mitolojiye de etki etmiştir. ‘Vikingler’ dizisinde seyrettiğimiz pusulasını kullanmadan denize açılan kaptan İzlanda’yı bulmuş ve burayı dini bir alan olarak Thor ve Odin’in merkezi olarak görmüştür. Yani Odin ‘Ateş tanrısı’ boydan boya bir yarık boyunca nefes alarak lavlarını püskürtmektedir.” dedi.
İzlanda’yı bir uçtan bir uca boydan boya yaran okyanus tabanının yarıklar boyunca lavlar, ateşler ve buharlar püskürüyor. Buradaki volkanik hareketler mitolojide “ateş tanrısının nefes aldığı” anlamına geliyor. Bir ada olarak karşımıza çıkan bu yer kuşak boyunca boydan boya Kuzey Denizinden ve Kuzey Kutbundan, Güney Kutbuna kadar uzanan bir ada olarak tanımlanıyor.
Şener Üşümezsoy da böyleyi tanımlarken “İzlanda’da ise bu volkanlarla oluşmuş bir kara olarak yükseldiği için bu olay çok belirgin olarak izlenebilmektedir.” diyor.
VİKİNGLER’DEKİ ODİN’İN TÜRKÇEDEKİ KARŞILIĞI
Vikinglerin tanrısı Odin’in, Türkçe’deki Od’dan geldiğine değinen Üşümezsoy “Od ‘ateş’ demektir. Ateşin İzlanda boyunca yeryüzüne püskürerek çıkması tanrının nefes alması olarak yorumlanır.” dedi.
Ayrıca Üşümezsoy son olarak yer kürenin yönünün nasıl değiştiğini şu sözlerle açıkladı:
Atlantik Okyanusunun kuzey güney yönlü bir fay boyunca açılması sürecinde doğu batı yönlü ‘transfer fayları’ denilen yan atılımlı faylarla kontrol edilir. Bu doğu batı yönlü transfer faylarından bir tanesi de İspanya ile Fas’tan girerek, Akdeniz’i boydan boya kat ederek, Yunanistan’dan Kuzey Anadolu fayına oradan da Basra Körfezi’ne giden yan atılımlı bir fay sistemidir. Atlantik okyanusunun açılımı Anadolu’daki kuzey Anadolu fay sistemini kontrol eden mekanizmadır. Yani Afrika batıya doğru giderken Avrupa’nın doğuya doğru giderken kuzey Anadolu fayının karakterini belirler.
