Yeniçağ Özel / Serkan Talan
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın her fırsatta büyük övgülerle söz ettiği ancak özellikle ulaşım sıkıntılarıyla gündemde olan şehir hastaneleri ile ilgili büyük usulsüzlükler ortaya çıktı. Sayıştay’ın 2022 yılına yönelik hazırladığı rapordaki en dikkat çekici bulgu, şehir hastaneleri için ödenecek hazine garantileri ve borçlanmalara ilişkin rakamların kayıt altına alınmaması oldu.
Şehir hastanelerinin ‘hasta garantisi’ ile ihale edilerek yapılması büyük tartışmalara neden olmuştu.
SAYIŞTAY MADDE MADDE SIRALADI
Sağlık Bakanlığı için hazırlanan denetim raporunda Sayıştay, Şehir hastaneleri ile ilgili usulsüzlükleri madde madde sıraladı.
Raporda, hazine garantilerinin gizlenmesinin yanı sıra, kira gelirlerinin kayıt altına hatalı bir şekilde alındığı ve şehir hastanelerine ilişkin bazı varlıkların da hatalı bir şekilde kayıt altına alındığı belirtildi.
Sayıştay’ın denetiminde konuyla ilgili şu tespitler yapıldı:
1- İşletme dönemine geçilen İstanbul İkitelli Entegre Sağlık Kampüsü, Ankara Etlik Entegre Sağlık Kampüsü, Konya Karatay Entegre Sağlık Kampüsü, Tekirdağ Sağlık Yerleşkesi, Elazığ Entegre Sağlık Kampüsü, Eskişehir Entegre Sağlık Kampüsü ve Yozgat Sağlık Yerleşkesine ilişkin 30/40 Kısa/Uzun Vadeli İç Mali Borçlar hesap gruplarına herhangi bir kaydın yapılmadığı; dolayısıyla bu projelere dair kısa ve uzun vadeli mali yükümlülüklerin, borçlanma maliyetlerinin, edinilen maddi duran varlıkların ve amortisman ile kur farklarının mali tablolarda gösterilemediği; yıl içi kullanım bedeli ödemelerinin ise 630 Giderler Hesabı’na kaydedilmek suretiyle doğrudan giderleştirildiği görülmüştür.
2- Hizmete giren şehir hastanelerinde işletme dönemine geçişte yapılması gereken ilk muhasebe kayıtlarının mevzuat hükümlerine uygun olmamasından ve sonradan düzeltici kayıtların yapılmamasından dolayı bazı şehir hastanelerinde; edinilen maddi duran varlıkların 252 Binalar Hesabı’na, yüklenilen kısa ve uzun vadeli mali borçların 307 ve 407 No.lu Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar hesaplarına, borçlanma maliyetlerinin ise 308 ve 408 No.lu Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri hesaplarına doğru tutarlarla kaydedilmediği, mali borçlardan içinde bulunulan faaliyet dönemini izleyen dönemde ödenecek kısımların ve borçlanma maliyetlerinden takip eden dönemde giderleştirilecek kısımların dönem sonunda ilgili kısa vadeli yabancı kaynak hesabına aktarılamadığı, borçlanma maliyetlerinden içinde bulunulan aylara isabet eden kısımlarının ise düzenli olarak giderleştirilmediği tespit edilmiştir.
3- 25.01.2020 tarihli ve 31019 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Sağlık Bakanlığınca Kamu Özel İş Birliği Modeli ile Tesis Yaptırılması, Yenilenmesi ve Hizmet Alınmasına Dair Uygulama Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik kapsamında İdare ile bazı şehir hastanelerinin görevli şirketleri arasında kullanım bedeli revizyonu mutabakatları yapılmıştır. Bu mutabakatlarla beraber proje sözleşmelerinde net bugünkü değer, sözleşme bedeli ile kullanım bedeli tavan ve taban tutarlarını içeren tadiller yapılmıştır. Yapılan hesaplamalar sonucu bulunan ve sözleşmelere tadil olarak eklenen tutarların 30 Kısa Vadeli İç Mali Borçlar ve 40 Uzun Vadeli İç Mali Borçlar hesap gruplarındaki ilgili hesapların bakiyelerini güncelleştirmeye yönelik muhasebe kayıtlarının yapılması gerekmektedir. Ancak bazı şehir hastanelerinde kullanım bedeli revizyonu mutabakatlarına ilişkin gerekli kayıtların yapılmadığı görülmüştür.
4- Şehir hastanelerinin kullanım bedeli ödemelerinin hakedişlerinde 630 Giderler Hesabı’nın borçlandırıldığı, daha sonra ise bu tutarların 307 Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar Hesabı’na borç, 630 Giderler Hesabı’na alacak kaydedilerek muhasebeleştirildiği görülmüştür. Ancak MYMY’nin zikredilen hükümlerinde geçtiği üzere, 630 Giderler Hesabı’na alacak kaydı yapılabilecek haller tahdidi olarak sayılmıştır. Nitekim kullanım bedeli ödemelerinde görüldüğü gibi 630 Giderler Hesabı’nın aracı bir hesap mahiyetinde kullanımına cevaz veren bir düzenleme mevcut değildir. Bu bağlamda kullanım bedeli ödemelerinde doğrudan 307 Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar Hesabı’nın borçlandırılmaması 630 Giderler Hesabı’nın gereksiz kullanımlarına neden olmaktadır. Sonuç olarak, hizmete giren şehir hastanelerine ilişkin varlık ve yükümlülükler ile envanter işlemlerine ilişkin muhasebe kayıtlarının mevzuata uygun yapılmaması ya da eksik yapılması ve kayıt düzeninin uygun olmaması sebebiyle; bilançoda 25 Maddi Duran Varlıklar ile 30 Kısa Vadeli İç Mali Borçlar ve 40 Uzun Vadeli İç Mali Borçlar hesap gruplarındaki ilgili hesaplar fiili durumu tam ve doğru olarak göstermemekte, faaliyet hesaplarında ise hatalı muhasebeleştirmeler meydana gelmektedir.
RUHSATSIZ SAĞLIK TESİSLERİ VAR
Sayıştay denetiminde ortaya çıkan usulsüzlüklerden biri de ruhsatsız kamu sağlık tesisleri oldu. Rapora göre, açılış onay tarihi 2022 ve öncesi olan toplam 5 kamu sağlık tesisinin ruhsatsız bir şekilde faaliyette olduğu belirtildi. Sayıştay, bazı tesislerinin ruhsat için gerekli belgelerinin Sağlık Bakanlığı’na henüz ulaşmadığını, bazı tesislerin başvurularında ise eksiklikler bulunduğunu vurguladı.
