31 Mart 2019 günü yapılan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı (İBBB) seçiminin, YSK’nin 06.05.2019 gün ve 4219 sayılı kararıyla iptal edilmesi ve bu kararda YSK’nin yedek üyelerinin de asıl üye sıfatıyla karara katılması en çok tartışılan konu olmuştur.
Bu tartışma üzerine YSK’nin adı açıklanmayan bir hâkimi medyada; “Yedek üyeler katılmasaydı bile yine de 3’e karşı 4 üyenin oyu ile seçim iptal edilmiş olacaktı,” diyerek bu tartışmayı yapanlara yanıtını vermiştir.
YSK’nin internet sitesinde hangi hâkimin asıl üye, hangisinin yedek üye olduğu anlaşılamamaktadır, ancak bu hâkimin açıklamasından seçimin reddi kararına katılan 7 hâkimin 3’ünün yedek üye konumunda olduğu anlaşılmaktadır.
298 sayılı Yasa 113/3. fıkrasına göre; Yüksek Seçim Kurulu, seçimin sonunda verilecek tutanaklara karşı yapılan itirazların incelenmesinde, tam sayı ile toplanır.
Aynı maddenin 4. Fıkrasına göre: “Diğer hususlarda kurulun mürettep adedinin çoğunluğu ile toplanır. Her iki halde de salt çoğunlukla karar verir.”
Salt çoğunluk: “Oylamada, yarıdan bir fazla üye sayısının oyuyla sağlanan çoğunluk. (Türk Dil Kurumu, Türkçe Sözlük, Ankara, 2005).
Bir topluluğun tam sayısının yarıdan bir fazlası. Bir oylamada üye tam sayısının yarıdan bir fazlası. (Prof. Dr. Ali Şafak, Ansiklopedik Hukuk Sözlüğü, Selim Kitabevi).
Yarıdan bir fazla olan çoğunluk. (Hüseyin Özcan, Ansiklopedik Hukuk Sözlüğü, Seçkin Kitabevi, Ankara 1985).
Karar verenlerin çoğunluğunun belli bir yönde oy kullanmasıyla ortaya çıkan çoğunluk. (Prof Dr. Ejder Yılmaz, Yetkin Yayınları, Ankara, 2002).
298 sayılı Yasanın 113/4. fıkrası incelendiğinde yasa hükmünde iki tür çoğunluktan söz ettiği anlaşılmaktadır. Bunlardan birincisi “mürettep adedinin çoğunluğu”; kurulun aritmetik çoğunluğudur, adi çoğunluktur, ikincisi, “salt çoğunluk”; aritmetik çoğunluk değildir, nitelikli çoğunluktur. Bu çoğunluğun anlamını Türk Dil Kurumunun, Prof. Dr. Ali Şafak’ın ve Hüseyin Özcan’ vermiş olduğu salt çoğunluk tanımlarından çıkarabiliriz. Prof Dr. Ejder Yılmaz ise aritmetik çoğunluk ile nitelikli bir çoğunluk olan salt çoğunluğu birbirine karıştırmıştır.
YSK’nin üye tam sayı adedi yedidir, salt çoğunluğu, yarıdan bir fazla çoğunluk olarak kabul etiğimizde (7 : 2 =) 3,5 eder, bir fazlası ise 4,5 eder. Yarım insan olmayacağı için dört buçuk 5’e tamamlanır. Bu durumda yedi tam üyesi olan YSK, 298 sayıl Yasanın 113/3. fıkrası için en az beş üyenin aynı doğrultudaki oyu ile karar verebilir. YSK’nin medyada açıklama yapan hâkimi, aritmetik çoğunluk ile salt çoğunluğu birbirine karıştırmaktadır. Türk Ticaret Kanununa göre de kurul toplantılarında yarıdan bir fazla üye sayısı ile karar alınabilmektedir. Bu yarıdan bir fazla kuralını YSK, kendine emsal almalıdır.
KALE İÇERİDEN Mİ ALINMIŞ?
Anamuhalefet partisinin YSK temsilcisi Av. Mehmet Hatimi Yakupoğlu; Sputnik Türkiye’den Yavuz Oğan’a, YSK yedek üyelerinin karar oylamasına katılmasına itiraz etmeme gerekçesini şöyle açıklamış:
“2014 mahalli idareler seçiminden bu yana Kurul 11 kişiyle toplandı ve salt çoğunlukla karar aldı. Biz siyasi partiler olarak ne gündeme getirdik ne de itirazımız oldu. 2014 öncesinde Kurul bir öneri getirdi, <
Bunu şöyle açıklayabiliriz: Bu kişiye Kurul; “Biz anayasadan yedek üyeliği kaldırıyoruz, asıl üye sayısını 11’e çıkarıyoruz, siz de bizim bu anayasayı değiştirme düşüncemize ortak olur musunuz?” diye sorar. Bu parti temsilcisi de “Sorun yok”, demiş.
Anayasamızda değişiklik yapma yetkisi ise ilk dört madde dışında, yalnızca Türkiye Büyük Millet Meclisinin nitelikli çoğunluğu ve halk oylamasıyla olur.
Türk hukuk sistemine göre Kurul ile bu parti temsilcisi arasında bir sözleşme kurulmuş olmaktadır.
Türk Borçlar Kanunu (TBK), kesin hükümsüzlük
Madde 27 – “Kanunun emredici hükümlerine, ahlâka, kamu düzenine, kişilik haklarına aykırı ve konusu imkânsız olan sözleşmeler kesin olarak hükümsüzdür.”
Anayasa hükümleri; emredicidir, kamu düzeniyle ilgilidir. Bu durumda Kurul ile parti temsilcisi arasında yapılmış görünen sözleşme, TBK madde 27’ye göre, kesin olarak hükümsüzdür. Ayrıca bu sözleşme, seçilmiş belediye başkanı olup da mazbatası iptal edilen kişinin kişilik haklarını da etkilemiştir. Bu açıdan da baktığımızda yapılan sözleşme kesin olarak hükümsüzdür.
YSK’nin bu iptal kararını, Independent Türkçeye değerlendiren Prof. Dr. Osman Can; “Yedek ve asıl üye ayrımının anlamı, asıl üyelerden bir boşalma varsa yedek üyelerle tamamlanmasıdır. Eğer asıl üyeler oradaysa Yüksek Seçim Kurulunda yedek üyelerin toplantıya katılmaları mümkün değil. Burada olağanüstü yargılama açısından YSK’ye doğrudan başvuru söz konusu ve bu konuda verilen kararın heyet olarak asıl üyelerle, 7 üyeyle verilmesi lazım.”
SONUÇ OLARAK
Ya İBBB seçiminin iptalinde etkili olan üç yedek üyenin, meslek etiği gereği kendiliğinden 06.05.2019 gün ve 4219 sayılı karardan imzalarını çekmeleri veya haksız iptal kararıyla seçimin mağduru olan ve mazbatası elinden alınan kişinin YSK’ye karar düzeltme yoluyla başvurarak iptal karının kaldırılması ve mazbatasının kendisine iadesini istemesi gerekir.
