Genel bütçeli idarelerden sonra Sayıştay Başkanlığı, yerel yönetimlere ilişkin denetim raporlarını da açıkladı. AKP iktidarı ile birlikte olağanlaşan adam kayırma, rant aktarımı, Kamu İhale Kanunu’na aykırı alımlar ve israf uygulamaları belediyelerin denetim raporlarının da ana temasını oluşturdu.
Birgün Gazetesi’nden Hüseyin Şimşek ve Mustafa Bildircin’in haberine göre, Belediyelerin denetim raporlarında yer alan tespitlerden bazıları özetle şöyle:
URFA
Eski Belediye Başkanı Ahmet Eşref Fakıbaba’nın kentteki ilişkilerden de şikâyet ederek AKP’den ve milletvekilliğinden istifa etmesinin ardından gözlerin çevrildiği Urfa’da belediyenin kuralsız ve kanunsuz işlemleri, Sayıştay’a takıldı. AKP’li Zeynel Abidin Beyazgül’ün yönettiği Urfa Büyükşehir Belediyesi’ne ait rapora göre, memurların atanabileceği müdürlük kadrolarına 27 sözleşmeli personel atandı.
Kentin en önemli turistik alanlarından olan Balıklı Göl için, “İşletme sahiplerinin kamuya açık parkın kullanımını engelledikleri, masa sandalye koyarak, satış alanları tertip ederek sözleşmelerinin ötesinde yer işgal ettikleri gözlemlenmiştir” denildi.
Raporda, 568 taksi plakası, 344 otobüs hattı ve 35 servis aracı, işletmecilere ihale yapılmadan ve süresiz olarak tahsis edildiği tespiti yer aldı. Sayıştay, bu hatlar için ihale yapılmasını istedi.
ADANA
CHP’li Zeydan Karalar’ın başkanlığını yaptığı Adana Büyükşehir Belediyesi’nde 6 daire başkanlığı kadrosunun görev tanımları olmadan kullanıldığı, harcama birimlerinin oluşturulmadığı, bütçesinin bulunmadığı, dolayısıyla bu kadrolara atanan personelin fiilen daire başkanlığı görevini yürütmediği belirlendi.
Bazı mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin, açık ihale yerine doğrudan teminle yapabilmek için parasal limitlerin altında kalmak amacıyla bölündüğü anlaşıldı. Belediye aynı nitelikteki, yıl içerisinde tekrarlanan ve yakın tarihlerde yapılan alımları, doğrudan temin için belirlenen 121 bin 405 TL’lik limitin altında kalmak için bölerek ihalesiz yaptı.
ERZURUM
AKP’li Mehmet Sekmen yönetimindeki Erzurum Büyükşehir Belediyesi akaryakıt alımlarını usule aykırı yaptı. Enerji AŞ ile belediye arasında imzalanan akaryakıt alımı sözleşmelerinde alt yüklenici çalıştırılmayacağı da ifade edildi. Ancak Enerji AŞ 19 milyon TL’lik akaryakıtı rafineri yerine S… Petrol’den ihalesiz olarak aldı. Ayrıca tarihi belli olmayan ve usulüne göre düzenlenmemiş sözleşme ile Enerji AŞ’nin Erzurum Büyükşehir Belediyesinden alacakları S… Petrol’e devredildi.
Belediye ayrıca Yakutiye’deki akaryakıt istasyonu da olan taşınmazı E… Otomotiv’e sattı. S… Petrol’ün belediyeden alacaklarının, E… Otomotiv’in taşınmaz taksitine mahsup edilmesi talebini belediye kabul etti. Belediye bu garip alım satım yöntemini hizmetlerin aksamaması için kullandığını itiraf etti.
Belediyede memur, sözleşmeli personel ve kadrolu işçi olarak istihdam edilen personel, belediye iştiraklerinde ve şirketlerinde müdür ve yönetim kurulu üyesi olarak görevlendirildi.
Tespitlerden bazıları şöyle:
ESKER AŞ yönetim kurulu üyesi …’in belediyede kadrolu işçi olarak görev yaptığı,
Erzurum Kültür Turizm AŞ yönetim kurulu üyesi …’nın işçi kadrosunda bulunmasına karşın Özel Kalem Müdür Yardımcısı olduğu,
Palandöken Yatırım İnşaat AŞ yönetim kurulu üyesi …’un Park ve Bahçeler Genel Koordinatörü olduğu, ancak belediyede böyle bir kadro bulunmadığı ve zabıta memuru kadrosunda görev yaptığı,
Erzurum Enerji Üretim Dağıtım Doğalgaz AŞ. yönetim kurulu üyesi …’nın Başkan danışmanlığı yaptığı ancak kadrosunun memur olduğu,
Erzurum Spor Kültür Sanat Etkinlikleri ve İşletmeciliği yönetim kurulu üyesi …’ın koruma müdürü olmasına karşın itfaiye eri olarak memur kadrosunda bulunduğu.
Ayrıca sözleşmeli beş personelden dördünün müdürlük kadrolarına vekalet ettirildiği ve belediye iştiraklerinde yönetim kurulu üyesi olduğu, birinin ise şirket müdürü olarak görevlendirildiği belirlendi.
30 ile 987 kişi arasında değişen sayıda yemek, konaklama ve uçak bileti harcaması usule aykırı olarak yapıldı.
Her ay 16 ile 177 arasında Meclis üyesi ve misafirlerinin, 1 ile 23 gün arasında konaklama, 114 ile 317 arasında değişen sayıda yemek bedeli karşılandı.
İş adamları ve basın mensuplarına konaklama, uçak bileti ve yemek, sivil toplum kuruluşu üyelerine yemek verildi.
ANTEP
AKP’li Fatma Şahin idaresindeki Gaziantep Büyükşehir iştiraklerinin sürekli zarar ettiği, belediye bütçesinden bir vakfa para aktarıldığı, “Liyakati zedeleyen” atamalar yapıldığı ortaya çıktı.
Zarara karşın iştiraklerin sermayeleri ve personeli her yıl artırıldı. 2016 yılında bin 236 olan personel sayısının 2021 itibarıyla 6 bin 443 kişiye ulaştığı bildirildi. İştiraklere 2016-2021 döneminde sermaye artışı için 353 milyon 605 bin 987 TL aktarıldı. Aynı dönemde altı iştirakin toplam zararı 222 milyon 305 bin 906 TL oldu.
Belediye bütçesinden bir vakfa nakdi kaynak aktarımı gerçekleştirildiği de tespit edildi. Denetçiler, belediyelerin dernek ve vakıflara para aktarmasının engellendiğinin altını çizdi.
Sözleşmeli olarak çalışan personel, müdür ve şef olarak görevlendirildi. Sayıştay, 35 sözleşmeli personelden 12’sinin şube müdürü, 23’ünün ise şef olarak tedviren görevlendirildiğini belirledi. Denetçiler, sözleşmeli personelin yöneticilik kadrolarına atanmasının, “Kariyer ve liyakat ilkelerini zedelediğini” ifade etti.
KOCAELİ
Tahir Büyükakın idaresindeki Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’ne ait 19 adet taşınmaz, dernek ve vakıflara tahsis edildi. Toplamı 4 milyar TL’yi aşan borcu ile Türkiye’nin en borçlu belediyesi konumunda olan belediyenin, Körfez İlçe Belediyesi’ne borç verdiği de tespit edildi. Borcun, 2021 yılında geri ödemesinin tamamlanmadığı, 636 bin 265 TL kaldığı belirlendi. Sayıştay, büyükşehir belediyesinin ilçe belediyelerine borç verebileceği yönünde bir hüküm bulunmadığının altını çizdi.
İdarenin öte yandan, milyarlarca liraya ulaşan borcuna karşın vadesi geçmiş alacaklarını tahsil edemediği de bildirildi. AKP’li belediyenin 2021 yılı sonu itibarıyla vadesi geçmiş alacak bakiyesinin 78 milyon 804 bine ulaştığı kaydedildi.
867 birinci sınıf işletmeden 414’ü, 620 işletmeden de 215’i işyeri açma ve çalışma ruhsatı olmadan faaliyetlerini sürdürdü. İdare, savunmasında, “Problem, hızlı sanayileşmenin getirdiği imar sorunları…” savunmasını yaptı.
KONYA
Sayıştay’ın raporuna göre belediye yönetimi, kanunlara göre ihale yoluyla yaptırması gereken işleri 32 ayrı parçaya bölerek ihalesiz ve doğrudan temin yöntemiyle hayata geçirdi. Belediyenin kiraya verdiği 112 işletmenin ise ruhsatsız olarak faaliyet gösterdiği ortaya çıktı.
İktidar partisinin kalesi olarak gösterilen ve 31 ilçesinin 24’ünü AKP’li başkanların yönettiği Konya’da, AKP’li Büyükşehir Belediyesi’nin ihale ve ruhsat oyunları Sayıştay Denetim Raporu’nda kendisine yer buldu. Açık ihale yöntemlerini bir kenara bırakarak doğrudan temin yoluyla istediği kişi ve işletmelere çok sayıda iş yaptıran AKP, bu alışkanlığını Konya Büyükşehir Belediyesi’nde de sürdürdü. Sayıştay’ın tespitlerine göre, 2 milyon 885 bin TL’lik alım usule aykırı yapıldı.
Ereğli ilçesinde 100, Ilgın ilçesinde 40, Akşehir ilçesinde 203, Beyşehir ilçesinde 111, Bozkır ilçesinde 94, Doğanhisar ilçesinde altı, Kulu ilçesinde 123 ve Seydişehir ilçesinde 93 adet olmak üzere toplam 770 servis aracı plakaları, belediye meclis kararları ile ihalesiz ve süresiz olarak bazı kişilere tahsis edildi.
Ruhsat almadan faaliyet gösteren işletmelerin kapısına mühür vurmakla görevli belediyeye ait 112 işletmenin İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı olmadığını tespit eden denetçiler, bu işletmeler hakkında hukuki adımların atılmasını istedi.
Hazine’ye ait taşınmazların satış bedellerinden belediyeye gönderilen ve gecekondu fonuna aktarılarak TOKİ izni ile kullanılabilecek 5,6 milyon TL’lik fon, muhtelif ödemeler için kullanılmak üzere cari hesaplara aktarıldı.
Büyükşehir Belediyesi tarafından yüklenicilere yapılan hak ediş ödemelerinden kesilen asgari ücret desteği tutarlarının, Türkiye İş Kurumu hesabına aktarılmadığı da bir diğer tespit oldu. Belediyenin, bu kapsamda 16 milyon 890 bin TL’yi Hazine ya da İşsizlik Fonu hesaplarına aktarması talep edildi.
