Dünya Sağlık Örgütü'nün verilerine göre, Mpox virüsü, yani halk arasında bilinen eski ismiyle Maymun Çiçeği, global sağlık alanında endişe yaratmaya devam ediyor. Türkiye Sağlık Bakanlığı, bu virüsle ilgili olarak 2024 yılında geniş kapsamlı bir bilgilendirme kılavuzu yayınladı. İşte, Sağlık Bakanlığı'nın yayımladığı rehber ve Mpox virüsü hakkında bilmeniz gerekenler:
MPOX (MAYMUN ÇİÇEĞİ) VİRÜSÜ NEDİR?
Poxviridae ailesinin Orthopoxvirus cinsine ait olan Mpox virüsü, Camelpox ve Cowpox gibi diğer zoonotik virüslerle birlikte sınıflandırılır. Çiçek hastalığına sebep olan ve aynı ailede yer alan Variola virüsü, 1980 yılında başarılı aşı kampanyaları sonucunda küresel olarak yok edilmiştir. Mpox, özellikle Orta ve Batı Afrika'nın tropikal ormanlarında endemik bir durum sergileyerek, dünya çapında sınırlı vakalarla karşımıza çıkmaktadır.
Ateş, halsizlik, baş ağrısı ve lenf nodlarında büyüme gibi belirtilerle ortaya çıkan bu hastalık, genellikle iki ila dört hafta arasında süren semptomlarla seyretmektedir. Ancak, bazı durumlarda daha şiddetli komplikasyonlara neden olabilmektedir. Orta Afrika'da görülen vakalarda ölüm oranı %10'a kadar yükselebilirken, Batı Afrika'daki vakalarda bu oran %1 civarındadır. 2022 yılı itibarıyla pandemiye dönüşen hastalığın, bağışıklık sistemi sağlam bireylerde ölüm oranı binde birden daha azdır.
MPOX'UN TARİHÇESİ VE YAYILIMI
Mpox virüsü, ilk olarak 1958'de Danimarka'daki laboratuvar maymunlarında tespit edilmiş bir hastalıktır. 1970 yılından bu yana, Afrika kıtasında Benin, Kamerun ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti de dahil olmak üzere 11 ülkede insanlarda görülen vakalar kayıt altına alındı. 2003 yılında, ABD'de gerçekleşen ve 70'den fazla kişinin enfekte olduğu olay, Afrika dışında kaydedilen ilk Mpox salgını oldu.
2018'de Nijerya'dan başlayarak İsrail ve Birleşik Krallık'a yayılan Mpox, 2019 ve 2021 yıllarında Singapur'a ve aynı zamanda ABD'ye sıçradı. 2022 Mayıs ayında ise Avrupa'da, özellikle Portekiz, İspanya ve Birleşik Krallık'ta vaka sayılarında artış gözlemlendi.
MPOX'UN BULAŞMA YOLLARI
Mpox virüsü, enfekte hayvanlarla temas etmek suretiyle insanlara geçebilir. Bu temas, hayvanların kanı, vücut sıvıları, cilt üzerindeki yaralar veya ısırıklar aracılığıyla olabilir. İnsanlar arası yayılım ise, özellikle uzun süreli ve yakın mesafeli temaslar neticesinde meydana gelir. Enfekte bireylerin vücut salgılarıyla (cinsel salgılar dahil) doğrudan temas veya cilt yaralarıyla temas, hastalığın bulaşmasına yol açabilir. Bunun yanı sıra, enfekte kişilerin cilt yaralarıyla kirlenmiş eşyalarla (örneğin, kullanılmış yatak çarşafları veya havlular gibi) temas da virüsün bulaşma yollarından biridir.
KORUNMA VE TEDAVİ
Mpox virüsüne karşı alınabilecek en önemli önlemlerden biri, enfekte bireylerle temasın kesilmesidir. Temel hijyen kurallarının uygulanması ve enfekte olabilecek hayvanlarla temasın engellenmesi gerekmektedir. Özellikle sağlık çalışanları için, enfekte hastalarla ilgilenirken koruyucu giysi ve ekipmanların kullanımı hayati önem taşımaktadır.
Çiçek aşısı, Mpox virüsüne karşı da koruyucu etki gösterebilir. Çiçek hastalığı için geliştirilen antiviral ilaçlar, Mpox'un tedavisinde de kullanılarak olumlu sonuçlar alınabilmektedir.
KULUÇKA SÜRESİ VE BELİRTİLER
Mpox virüsü için kuluçka dönemi, riskli bir temasın ardından semptomların görülme süresi genellikle altı ila on dört gün arasındadır. Ancak bu süreç, bir ile yirmi bir gün aralığında da gerçekleşebilir. Eğer bir hayvan tarafından ısırılma veya çizilme gibi bir durum söz konusu ise, bu kuluçka süreci daha da kısalabilir.
