Rusya Devlet Duması’nda, demiryollarında 'taşı veya öde' prensibini hayata geçirmeyi hedefleyen bir yasa tasarısı görüşülüyor. Tasarı, taşınacak yük miktarını ve taşıma kapasitesini güvence altına almayı amaçlayan uzun vadeli sözleşmelerin yapılmasını öngörüyor. Bu mekanizma, yük taşıyan şirketlerin belirli miktarda yük taşımayı taahhüt etmesini, taşıyıcıların ise bu yükler için kapasite sağlamasını zorunlu kılıyor.
TASARININ GETİRDİKLERİ
'Taşı veya öde' mekanizması, yük teslim edilmese bile taşıma hizmetinin bedelinin ödenmesini şart koşuyor. Ancak mücbir sebepler, taşımacının kusuru ya da sözleşmede belirtilen miktarın %5’ini aşmayan eksiklikler bu yükümlülükten muafiyet sağlıyor. Benzer şekilde, taşımacının yükü kabul etmemesi durumunda da para cezası öngörülüyor.
Yasa, bu mekanizmanın uygulanacağı rotalar, yük türleri ve asgari miktarlar gibi detayların hükümet tarafından belirlenmesini öngörüyor. Tasarının yazarlarına göre, bu sistem Rus Demiryolları’nın altyapısını daha verimli kullanmasına olanak tanırken, taşımacılar için üretim süreçlerini daha kolay planlama fırsatı sunacak.
ELEŞTİRİ VE ENDİŞELER
Enerji Komitesi, mevcut taşıma kapasitesi yetersizlikleri nedeniyle bu mekanizmanın uygulanabilir olmadığını savunuyor. Özellikle Doğu Poligonu gibi bölgelerdeki altyapı genişletme çalışmaları henüz tamamlanmamışken, 'taşı veya öde' prensibinin yük taşımacılığını daha da zorlaştırabileceği belirtiliyor. Ayrıca, kömür ve petrol gibi sektörlerdeki esnek taşıma ihtiyaçları göz önüne alındığında, bu sistemin ekonomik anlamda mantıklı olmadığı vurgulanıyor.
Komite Başkan Yardımcısı Yuri Stankevich, batı yaptırımları sonrası yük akışlarının güney ve doğuya kaydırılmasının, demiryollarının kapasitesini ciddi şekilde düşürdüğünü ifade etti. Bu durumun yük taşımacılığında %4’lük bir düşüşe neden olduğunu ve sistemin işlevselliğini sorgulanır hale getirdiğini belirtti.
Komiteye göre, 'taşı veya öde' mekanizması sadece yeni altyapı projelerinde, talebin henüz belirsiz olduğu ve taşıma kapasitesinin sınırsız olduğu durumlarda uygulanabilir. Bunun dışında, sistemin ekonomik açıdan zararlı sonuçlar doğurabileceği ifade ediliyor. Yasa tasarısının akıbeti, Duma’daki tartışmaların sonucuna göre netleşecek.
