Patates ve soğan fiyatları ile ilgili tartışmalar sürerken Rekabet Kurumu'nun hazırladığı ön araştırma raporu belirlendi. Yapılan incelemeler sonrasında hazırlanan raporda yer alan ifadeler gerçekleri bir bir sıralıyor.
REKABET KARŞITI EYLEMLER İÇERİSİNDE BULUNULMUYOR
Raporun sonuç kısmında: “4054 sayılı kanunun 4. maddesi kapsamında herhangi bir ihlalin söz konusu olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. 4054 sayılı kanunun 6. maddesinin ihlaline işaret edebilecek herhangi bir bilgi, belge ya da bulgunun da söz konusu olmadığı görülmektedir… Bu çerçevede patates ve soğan piyasasındaki fiyat artışına ilişkin yerinde incelemelerde elde edilen bilgi ve belgeler, kamu kurumlarının görüşleri ve teşebbüslerin konu ile ilgili değerlendirmeleri dikkate alındığında; patates ve soğan ticareti ile iştigal eden teşebbüslerin rekabet karşıtı eylemler içerisinde bulunmadıkları sonucuna ulaşılmıştır.”
Milli Gazete’den Gökçen Göksal’ın haberine göre; raporun patatesle ilgili bölümlerinde 2012 yılından 2017 yılına kadar geçen süreçte, toplam ekili alanın 29 bin 235 hektar azaldığı belirtiliyor. Bu azalışın sebepleri arasından ürün tercihlerindeki değişiklik ve zirai hastalıklar gösteriliyor. Söz konusu azalış yıllara oranlandığından yaklaşık yüzde 17'ye tekabül ediyor. Tarım Bakanlığı ile yapılan görüşmelerde de ürün tercihlerindeki değişiklikler sebebiyle ekilen alanlarda bir azalma yaşandığı ifade ediliyor. Özellikle Orta Anadolu'da görülen siğil hastalığının da verimi hayli düşürdüğü rapora yansıyor. İlk olarak 2001 yılında tesbit edilen hastalığa karşı neden hala caydırıcı bir çözüm bulunmadığı ise merak uyandırıyor? Raporda 2012 yılından 2017 yılına kadar geçen sürede toplam soğan ekili alanın 14 bin 670 hektar azaldığı ifade ediliyor. Bu azalış yıllara oranlandığı zaman kayıp oranı yüzde 20'ye tekabül ediyor. Buna karşılık alınan verimden dolayı soğan üretimi yıllara oranla artıyor.
DEPOLAMA YOK
Depolamaya ilişkin yer alan ifadelerde bunun mümkün olmadığını ifade ediliyor: “Söz konusu zaman aralığı bir önceki yıl ürünlerinin artık depolarda bulunmadığı bir dönemi ifade etmekte, ilgili dönemde sadece Adana, Hatay ve Reyhanlı bölgelerinde hasadı yapılan erkenci türler pazarda bulunmaktadır. İlgili ürünlerin depolanmadığı ve bir önceki yıl ürünlerinin de artık depoda bulunmadığı dikkate alındığında, teşebbüslerin ilgili pazarlarda rekabet karşıtı bir eylemde bulunması ihtimalinin, sadece depolardaki ürünlerin pazara sunulduğu bir döneme nazaran düşük olduğu değerlendirilmektedir.
4054 SAYILI KANUNUN İHLALİ GÖRÜLMEMİŞTİR
Raporda Ticaret Bakanlığı'ndan elde edilen veriler ışığında 2017 yılı itibariyle patates ve soğan ticareti ile uğraşan yaklaşık 3 bin tüccar komisyoncu ve pazarcının faaliyet gösterdiği ifade ediliyor. Raporda sektörde öncü olan firmalarla yapılan görüşmelerde elde edilen sonuç şu şekilde ifade ediliyor: …teşebbüslerin biraraya gelerek ya da pazar gücünü kullanarak 4054 sayılı Kanun'un yasakladığı davranışları gerçekleştirmesinin düşük bir ihtimal olduğu kanaati oluşmuştur. Yukarıda ifade edildiği üzere teşebbüslerde yapılan yerinde incelemelerde ilgili pazarlarda teşebbüsler arası rekabet karşıtı bir anlaşma ya da uyumlu eyleme ilişkin herhangi bir bulguya rastlanmamıştır.” değerlendirmesi yapılıyor.
BÖYLE BİR EYLEMDE BULUNMA İHTİMALLERİ DÜŞÜK
Raporda “2018 yılı içerisinde Nisan sonu-Mayıs ayının başından Temmuz ortasına kadar olan dönem aralığında ilgili ürünlerde fiyat artışları gerçekleşmiştir. Söz konusu zaman aralığı bir önceki yıl ürünlerinin artık depolarda bulunmadığı bir dönemi ifade etmekte, ilgili dönemde sadece Adana, Hatay ve Reyhanlı bölgelerinde hasadı yapılan erkenci türler pazarda bulunmaktadır. İlgili ürünlerin depolanmadığı ve bir önceki yıl ürünlerinin de artık depoda bulunmadığı dikkate alındığında, teşebbüslerin ilgili pazarlarda rekabet karşıtı bir eylemde bulunması ihtimalinin, sadece depolardaki ürünlerin pazara sunulduğu bir döneme nazaran düşük olduğu değerlendirilmektedir.” İfadeleri de birçok soruya cevap niteliği taşıyor.
HERHANGİ BİR BİLGİ, BELGE YA DA BULGU SÖZ KONUSU DEĞİL
“Sonuç olarak yerinde incelemelerde rekabetin kısıtlandığına dair herhangi bir bilgi veya belge elde edilemediği hususu ile birlikte Ticaret Bakanlığı, Tarım Bakanlığı ve TZOB'un ilgili pazardaki fiyat artışlarına ilişkin görüşleri dikkate alındığında, 4054 sayılı Kanun'un 4. maddesi kapsamında herhangi bir ihlalin söz konusu olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Diğer taraftan patates ve soğan pazarlarında gerek ilgili pazarları etkileyebilecek büyüklükte teşebbüslerin bulunmaması gerekse bu pazarın hemen hemen her aşamasında çok sayıda teşebbüsün bulunması, bir diğer ifadeyle hâkim durumda teşebbüsün olmaması dikkate alındığında 4054 sayılı Kanun'un 6. maddesinin ihlaline işaret edebilecek herhangi bir bilgi, belge ya da bulgunun da söz konusu olmadığı görülmektedir. Bu çerçevede patates ve soğan piyasasındaki fiyat artışına ilişkin yerinde incelemelerde elde edilen bilgi ve belgeler, kamu kurumlarının görüşleri ve teşebbüslerin konu ile ilgili değerlendirmeleri dikkate alındığında; patates ve soğan ticareti ile iştigal eden teşebbüslerin rekabet karşıtı eylemler içerisinde bulunmadıkları sonucuna ulaşılmıştır.
FİYAT ARTIŞININ SEBEPLERİ BELLİ
Raporda fiyat artışına gerekçe olarak gösterilen hususlar ise açıkça sıralanıyor: “Teşebbüsler tarafından ifade edilen ve temelde; ekim alanlarının azalması, mildiyö hastalığı ve verim düşüklüğü gibi sebeplerle açıklanan fiyat artışlarına ilişkin ifadelerin Ticaret Bakanlığının konuya ilişkin bilgi notuna da yansıdığı görülmektedir. İlgili bilgi notunda; “TÜİK, toptancı haller, sektör temsilcileri, perakendeciler ve HKS üzerinden elde edilen veriler incelendiğinde, fiyat artışlarının; ürün hastalıkları, üretim tercihleri, mevsimsel etkiler ile sel ve aşırı yağış gibi doğal afetler sebebiyle yaşanan ürün miktarı azalmasına bağlı olarak gerçekleştiği bilgisine ulaşıldığı” ifade edilmektedir.
HASTALIKLAR DİKKAT ÇEKİYOR
Raporda fiyat artışına gerekçe olarak gösterilen hususlar ise açıkça sıralanıyor: “Teşebbüsler tarafından ifade edilen ve temelde; ekim alanlarının azalması, mildiyö hastalığı ve verim düşüklüğü gibi sebeplerle açıklanan fiyat artışlarına ilişkin ifadelerin Ticaret Bakanlığı'nın konuya ilişkin bilgi notuna da yansıdığı görülmektedir. İlgili bilgi notunda; “TÜİK, toptancı haller, sektör temsilcileri, perakendeciler ve HKS üzerinden elde edilen veriler incelendiğinde, fiyat artışlarının; ürün hastalıkları, üretim tercihleri, mevsimsel etkiler ile sel ve aşırı yağış gibi doğal afetler sebebiyle yaşanan ürün miktarı azalmasına bağlı olarak gerçekleştiği bilgisine ulaşıldığı ifade edilmektedir.”
EKİLİ ALAN SAYISI AZALIYOR
Raporun patatesle ilgili bölümlerinde 2012 yılından 2017 yılına kadar geçen süreçte, toplam ekili alanın 29 bin 235 hektar azaldığı belirtiliyor.
Bu azalışın sebepleri arasında ürün tercihlerindeki değişiklik ve zirai hastalıklar gösteriliyor.
Söz konusu azalış yıllara oranlandığında yaklaşık yüzde 17'ye tekabül ediyor.
Raporda 2012 yılından 2017 yılına kadar geçen sürede toplam soğan ekili alanın 14 bin 670 hektar azaldığı ifade ediliyor.
Bu azalış yıllara oranlandığı zaman kayıp oranı yüzde 20'ye tekabül ediyor.
