1919 yılının Mayıs ayında İzmir’in işgal edilmesi, Türk milletinin tarihindeki en acı olaylardan biri olarak hatırlanır. Bu işgal, yalnızca bir şehrin yabancı güçler tarafından ele geçirilmesi değil, Türk milletinin onuruna ve varlığına yöneltilmiş bir tehdit olarak algılanmıştır. İşte bu tehdit karşısında, Türk milletinin iradesi ve bağımsızlık aşkı harekete geçmiş, Reddi İlhak Cemiyeti’nin kuruluşuyla millî mücadele ateşi İzmir’de alevlenmiştir.
REDD-İ İLHAK CEMİYETİ’NİN KURULUŞU
Reddi İlhak Cemiyeti, 29 Mayıs 1919 tarihinde İzmir'de kurulmuştur. Cemiyetin kurucuları arasında İzmir’in önde gelen aydınları, tüccarları ve vatanseverleri bulunuyordu. Cemiyetin başını çeken isimler arasında Mehmet Esat Bey (Esat Işık), Miralay Şevket Bey ve Mahmut Celal Bey (Celal Bayar) gibi kahramanlar yer alıyordu. İzmir halkının öncülüğünde kurulan bu cemiyet, kısa sürede Batı Anadolu’da yankı bulmuş ve işgale karşı direnişin sembolü haline gelmiştir. Cemiyetin temel amacı, İzmir’in Yunanlar tarafından işgalini reddetmek ve halkı işgale karşı harekete geçirmektir. Bu hareket, işgal karşısında Türk milletinin sarsılmaz direnişinin bir göstergesi olarak tarihe geçmiştir.
REDDİ İLHAK CEMİYETİ’NİN ALDIĞI KARARLAR
Cemiyetin aldığı kararlar, milli iradenin yansıması olarak Türk milletinin varoluş mücadelesini şekillendirmiştir. Kurucuların ve üyelerin temel görüşü, işgali hiçbir şekilde kabul etmeyecekleri ve sonuna kadar direnecekleriydi. Reddi İlhak Cemiyeti’nin aldığı başlıca kararlar şunlardı:
1. İşgali Reddetmek ve İlhakın Karşısında Durmak: Cemiyet, İzmir ve çevresinin Yunan işgaline karşı Türk halkının direneceğini ve işgali tanımayacağını ilan etti. Yunan güçlerinin bu topraklarda egemenlik kurmasına izin verilmeyecekti.
2. Silahlı Direnişin Örgütlenmesi: Cemiyet, işgale karşı sadece pasif direnişle değil, gerektiğinde silahlı mücadeleyle de karşı koyulması gerektiğini savunuyordu. Halk, vatan toprağını savunmak için silahlanmaya ve işgalcilere karşı savaşmaya hazır olmalıydı.
3. Halkı Milli Mücadeleye Davet Etmek: Cemiyet, Batı Anadolu’da halkı bilinçlendirmek ve işgale karşı örgütlemek amacıyla çeşitli toplantılar ve mitingler düzenlemiştir. Özellikle halkın birlik olması ve işgale karşı el birliğiyle direnmesi için çağrılar yapılmıştır.
ATATÜRK VE REDDİ İLHAK CEMİYETİ’NİN MİLLİ MÜCADELEDEKİ YERİ
Mustafa Kemal Atatürk, İzmir’in işgalini derin bir endişeyle izlemiş ve Reddi İlhak Cemiyeti’nin faaliyetlerini yakından takip etmiştir. Atatürk, milli mücadelenin başlangıcında halkın gösterdiği bu direniş ruhunun, Anadolu’nun her köşesinde yayılması gerektiğini düşünüyordu. Atatürk’ün Nutuk’ta da belirttiği gibi, İzmir’in işgali, Türk milletini uyandıran en önemli olaylardan biriydi. Atatürk, İzmir’deki bu direnişin, milletin geleceğini kurtaracak büyük bir umut ışığı olduğunu dile getirmiştir.
Atatürk, milli mücadelenin yalnızca silahla değil, halkın birlik ve beraberliğiyle başarılacağını savunuyordu. İzmir’in işgaline karşı gösterilen bu tavır, onun da benimsediği milli irade ve bağımsızlık mücadelesinin somut bir göstergesiydi. Atatürk, Kurtuluş Savaşı’nın her aşamasında, Reddi İlhak Cemiyeti gibi yerel direniş örgütlerinin önemine vurgu yapmış ve onların mücadelesini desteklemiştir.
Tarihçi Prof. Dr. İlber Ortaylı, Reddi İlhak Cemiyeti’nin Kurtuluş Savaşı'ndaki rolünü şu sözlerle açıklar: "Reddi İlhak Cemiyeti, Türk milletinin işgale karşı gösterdiği direnişin sembolüdür. İzmir’in işgali, yalnızca bölgesel bir tehdit değil, Anadolu’nun tamamını tehdit eden bir olaydır. Bu yüzden Reddi İlhak’ın direnişi, milli mücadelenin fitilini ateşleyen ilk kıvılcımlardan biridir. Bu cemiyet, yerel halkın kendi iradesiyle işgale karşı koyabileceğini göstermiş ve Anadolu’nun diğer bölgelerinde kurulan direniş örgütlerine örnek olmuştur."
Bir başka önemli tarihçi Prof. Dr. Sina Akşin ise Reddi İlhak Cemiyeti hakkında "Reddi İlhak, Türk milletinin bağımsızlığa olan tutkusunun somut bir örneğidir. İzmir’in işgali, milletin hafızasında derin bir yara açmıştır. Bu yarayı kapatmanın tek yolu direnişti. Reddi İlhak Cemiyeti, bu direnişi örgütlemiş ve milli mücadelenin temellerini atmıştır. Eğer bu cemiyet olmasaydı, Kurtuluş Savaşı’nın başarısı belki de bu kadar hızlı gerçekleşmeyecekti" der.
Reddi İlhak Cemiyeti, sadece İzmir’de değil, tüm Anadolu’da işgale karşı direnişin sembolü haline geldi. Cemiyetin aldığı kararlar, milli mücadelenin temelini oluşturan halk hareketlerinin örgütlenmesine ilham kaynağı oldu. Cemiyetin özellikle Batı Anadolu’da halkı işgale karşı bilinçlendirmesi ve örgütlemesi, Kuvâ-yi Milliye’nin kurulmasına zemin hazırladı. Kuvâ-yi Milliye, yerel direniş güçlerinden oluşan ve Kurtuluş Savaşı’nda önemli bir rol oynayan bir halk hareketiydi. Reddi İlhak Cemiyeti’nin kurduğu bu yapı, milli mücadelenin başarıya ulaşmasında büyük katkı sağladı.
İzmir’in işgaline karşı başlatılan bu direniş, Türk milletinin vatanına ve bağımsızlığına olan bağlılığını bir kez daha ortaya koydu. Reddi İlhak Cemiyeti’nin faaliyetleri, yalnızca askeri bir mücadele değil, aynı zamanda halkın iradesinin ve bağımsızlık inancının zaferi olarak değerlendirilmelidir.
REDDİ İLHAK CEMİYETİ’NİN KUTLU MİRASI
Reddi İlhak Cemiyeti, Türk milletinin bağımsızlık mücadelesindeki kararlılığının simgesi olarak tarihe geçmiştir. İzmir’in işgali gibi acı bir olay karşısında bile halkın direniş ruhu sarsılmamış, tam tersine güçlenmiştir. Bu cemiyet, milli bilincin uyanışında önemli bir rol oynamış ve Kurtuluş Savaşı’nın başarıya ulaşmasında kritik bir katkı sağlamıştır.
Atatürk, Reddi İlhak Cemiyeti gibi milli direniş hareketlerini her zaman yüceltmiş ve halkın iradesine olan inancını ifade etmiştir. Bu cemiyetin aldığı kararlar ve gösterdiği direniş, Türk milletinin bağımsızlık aşkının ve vatan sevgisinin bir göstergesidir. Türk milleti, Reddi İlhak Cemiyeti sayesinde, işgale karşı başlattığı bu onurlu mücadeleyi zaferle taçlandırmıştır.
