İstanbul'da birkaç hafta içinde plankton yoğunlaşması ile birlikte denizin turkuaz renge bürünmesi bekleniyor. Peki, plankton nedir? Plankton hayvan mıdır bitki midir?
PLANKTON NEDİR?
Plankton, suda bulunan ve hareket yeteneği akıntıya bağımlı olan canlılara verilen genel isimdir. Genellikle mikroskobik boyutta ve tek hücreli oldukları varsayılsa da, denizanaları veya kopmuş yosunlar da okyanusbilimciler tarafından plankton olarak tanımlanır.
Bitkisel planktonlara fitoplankton, hayvansal olanlarına ise zooplankton adı verilir. Göllerde, denizlerde ve akarsularda, hatta belirli şartlar altında buzullarda bulunabilirler.
Dünyadaki fotosentez ile üretilen oksijenin büyük çoğunluğunu plankton üretir, diğer kısmını bitkiler üretir.
PLANKTON ÇEŞİTLERİ NELER?
Planktonik organizmaların büyüklüklerine göre sınıflandırılması:
- Femtoplankton, < 2×10-7 m (<0,2 µm) (deniz virüsleri)
- Pikoplankton 2x10-7-2x10-6 (0,2-2 µm) arası (küçük ökaryotik protistler; bakteriler; Chrysophyta)
- Nanoplankton 2x10-6-2x10-5 (2-20 µm) arası (küçük ökaryotik protistler; küçük diatomlar; küçük flagellatalar; Pyrrophyta; Chrysophyta; Chlorophyta; Xanthophyta)
- Mikroplankton 2x10-5-2x10-4 (20-200 µm) arası (büyük ökaryotik protistler; fitoplanktonların çoğu; Protozoalar (Foraminifera); ciliates; Rotifera; genç metazoalar - Crustacea (copepod nauplii))
- Mezoplankton 2x10-4-2x10-3 (0,2 mm-2 mm) arası (metazoalar; örn: copepods; Medusae; Cladocera; Ostracoda; Chaetognaths; Pteropods; Tunicata; Heteropoda)
- Makroplankton 2x10-3-2x10-2 (2–20 mm) arası (metazoalar; örn: Pteropodlar; Chaetognathlar; Euphausiacea (krill); Medusae; ctenophorelar; salps, doliolidler ve pyrozomlar (pelagic Tunicata); Cephalopoda)
- Megaplankton > 2x10-2 (>20mm) (metazoalar; örn: denizanası; ctenophorelar; salps ve pyrozomlar (pelagic Tunicata); Cephalopoda)
Fitoplankton türlerinden kokkolitler su yüzeyinden atmosfere geçen "dimetil sülfür" denen kimyasal maddeyi üretir. Bu madde oksijenle birleşerek sülfat haline geçer. Sülfatlar okyanus üzerindeki su buharı için yoğunlaşma çekirdekleri oluşturarak bulutları meydana getirirler ve belirli koşullar altında yağmura neden olabilirler. Dimetil sülfür, dolaylı olarak bulutların güneş ışınlarını yansıtma veya emme derecesini, yani albedoyu etkiler. Genel olarak, dimetil sülfür albedoyu artırır. Böylece bulutlar gelen güneş ışınlarını yansıtır, buna bağlı olarak toprağa erişen güneş ışınları da azalır.
