Belgeler, ABD merkezli Apple'ın uluslararası operasyonlarını bir vergi cennetine taşımak için pazarlık yürüttüğünü gösteriyor.
Teknoloji devi Apple'ın, İrlanda'daki tartışmalı vergi faaliyetleri nedeniyle 2013'te geçirdiği soruşturmadan da bu yöntemle kaçındığı belirtiliyor.
Şirketin soruşturmanın ardından, vergilendirilmemiş nakit rezervini elinde tutan şirketini "off-shore cenneti" olarak adlandırılan Jersey Adası'na taşıdığı vurgulanıyor.
Şirket, bu yeni yapının vergi giderlerini düşürdüğü ifade ediyor.
Son 3 yılda 35 milyar dolarlık gelir vergisiyle, dünyanın en çok vergi ödeyen şirketi olarak kalmayı başardıklarını söyleyen Apple ise yaptığı açıklamada, yasaları çiğnemediğini ifade ederek "Hiçbir ülkedeki vergi ödemelerini azaltmadıklarını" ifade ediyor.
Paradise Papers, "vergi cenneti" olarak da adlandırılan off-shore finans dünyasına ışık tutan, dev mali belge sızıntısına verilen ad.
Apple, 2014'e dek ABD ve İrlanda vergi sisteminde oretaya çıkan ve "Çifte İrlandalı" olarak nitelenen bir yasal boşluktan faydalanıyordu.
Şirket ABD dışındaki tüm satış gelirlerini İrlanda'daki "devletsiz" iştirakleri üzerinden gösteriyordu. Bu iştirakler oldukça cüzi miktarda vergi ödüyordu. Bu da şirktin toplam gelirinin yüzde 55'ine denk gelen uluslararası satışlardan neredeyse hiç vergi tahsil edilmemesine neden oluyordu.
Kurumlar vergisi İrlanda'da %12,5, ABD'de ise %35 civarında. Ancak Apple, kurduğu sistemle uluslararası satış gelirleri üzerinden tahsil edilen vergi, en fazla %5'lere çıkıyordu. Bazı yıllar bu satışlardan tahsil edilen vergi %2'lere kadar düşebiliyordu.
Avrupa Komisyonu, Apple'nin İrlanda'daki iştiraklerinden birine tahakkuk eden vergi oranının sadece %0,005 olduğunu hesapladı.
Apple, bu konuda 2013'te ABD Senatosu'nda baskı altına girince, şirketin CEO'su Tim Cook vergi sistemlerini savunmak zorunda kaldı.
ABD'nin milyarca dolarlık vergi kaybetmesine sinirlenen Senatör Carl Levin senato oturumunda Cook'a "Altın yumurtlayan tavuğu İrlanda'ya taşıdınız. İrlanda'da vergi ödemeyen üç şirkete taşıdınız. Bunlar Apple'ın en değerli varlıkları dostlar. Bu doğru bir şey değil" demişti.
Cook ise "Borcumuz olan bütün vergileri, son dolarına kadar ödüyoruz. Vergi cambazlıklarına ihtiyacımız yok. Bir Karayip adasına nakit istiflemiyoruz" diye yanıt vermişti.
AB'nin 2013'te Apple'ın İrlanda'daki vergi düzenlemelerini soruşturduğunu açıklamasının ardından, İrlanda hükümeti bu ülkede kurulan firmaların, vergi amacıyla devletsizmiş gibi gösterilemeyeceğine karar verdi.
Vergi oranlarını düşük tutabilmesi için Apple, İrlanda'daki şirketlerinin vergi ikametgahı olarak hizmet verecek bir off-shore finans merkezi bulmalıydı.
Mart 2014'te Apple'ın yasal danışmanları, Paradise Belgeleri'nin çoğuna kaynaklık eden, önde gelen off-shore finans hukuku firması Appleby'ye bir anket kağıdı yolladı.
Ankette, İngiliz Virgin Adaları, Barbuda, Cayman Adaları, Mauritius, Isle of Man, Jersey ve Guernsey gibi farklı off-shore vergi cennetlerinin şirkete ne yararlar getirebileceği soruluyordu.
Ankette, "Vergi muafiyetine dair resmi bir güvence almak mükkün olur mu?" ve "Bir İrlanda şirketinin yasal sorumluluk alanınızda vergilendirilmeden yönetim faaliyetleri yürütübeleceğini doğrular mısınız?" gibi sorular yer alıyordu.
Ankette ayrıca, hükümet değişiminin mümkün olup olmadığı, ne tür bilgilerin kamuya açık olduğu ve bölgeden çıkabilmenin ne kadar kolay olduğu da soruluyordu.
Sızan elektronik postalar, Apple'ın bu hamleyi gizli tutmak istediğini de açıkça ortaya koyuyor.
Appleby'nin üst düzey ortaklarından birine yollanan elektronik postada da "Haberi olmayanlar için söylüyorum. Apple yetkilileri kamuoyu ilgisi konusunda aşırı hassas. Ayrıca onlar adına yapılan işlerin sadece bilmesi gereken personelle sınırlı kalmasını bekliyorlar" deniyordu.
Apple, kendi vergi kanunlarını düzenleyen yapan ve yabancı şirketler için yüzde 0 kurumlar vergisi uygulayan Britanya toprağı Jersey Adas'ını seçti.
Paradise Papers, Apple'ın önde gelen iki İrlandalı yan şirketinin Apple Operations International (AOI)) ve Apple Sales International'ın (ASI) 2015 başından 2016 başlarına kadar Jersey'deki Appleby ofisinden yönetildiğini gösteriyor.
Bu düzenlemeyle Apple, dünya genelinde milyarlarca dolarlık vergiyi ödemekten sakınıyor.
Apple'ın 2017 hesapları, ABD dışında 44,7 milyar kazandıklarını ve dış ülkelere sadece 1,65 milyar dolar, yani sadece yüzde 3,7 dolayında vergi ödendiğini gösteriyor. Bu oran, dünya genelindeki kurumlar vergisi oranı ortalamasının altıda birinden az.
Avrupa Komisyonu, üç yıl süren soruşturmanın ardından İrlanda'nın Apple'a yasadışı vergi kolaylığı yaptığına hükmetti.
Komisyon, Apple'ın soruşturulan 2003-2013 döneme ait 13 milyar euro vergi ve 1 milyar euro da faiz ödemesi gerektiğine karar vermişti.
İRLANDA VE APPLE KARARI TEMYİZE GÖTÜRDÜ
Apple CEO'su Tim Cook Avrupa Komisyonu'nun kararını "tamamen siyasi saçmalık" diye tanımladı. İrlanda ise AB'nin vergilendirme konusundaki egemenliği ihlâl ettiğini söylüyor ve çok uluslu şirketlerin başka yerlere gitmesinden kaygılanıyordu.
İrlanda, kesilen 13 milyar euroluk cezayı, davada nihai karar alınana dek bir bir emanet hesabında tutmaya razı oldu.
AB, Ekim 2017'de cezayı hala almadığı için İrlanda'yı mahkemeye vereceğini söylerken, İrlanda durumun karmaşık olduğunu ve biraz daha zamana gereksinim duyduklarını söylüyor.
'Çifte İrlandalı' boşluğu yasalarda kapatılınca İrlanda, Apple gibi şirketlerin yararlanabileceği yeni vergi düzenlemeleri yarattı.
Apple'ın Jersey'e taşıdığı şirketlerden biri, ASI, Apple Inc'in müthiş değerli fikri mülkiyet haklarının bazılarına sahipti.
ASI bir İrlanda şirketine fikri mülkiyet hakkı satacak olsaydı, İrlanda şirketi dev satış masrafını gelecekte elde edilecek kârla dengeleyebilirdi. Fikri mülkiyet hakkının sahibi olan, ASI, Jersey'de kayıtlı olduğundan satıştan elde edilecek kâr vergilendirilmeyecek.
Apple'ın tam da bunu yaptığı görülüyor. İrlanda'nın Gayrı Safi Yurtiçi Hasılası'nda 2015 yılında yüzde 26'lık dev bir artış vardı. Bunun nedeninin fikri mülkiyet varlıklarının İrlanda'ya taşınması olarak gösteriliyordu. İrlanda'daki gözle görülmeyen varlıkların miktarı 250 milyar euroya çıkmıştı.
İrlanda Maliye Bakanlığı yeni vergi kurallarının, çok uluslu şirketlerin yararı için yapıldığı iddialarını reddetti.
Apple da iki şirketinin vergi ikametgahını Jersey'e taşımasıyla ilgili soruları yanıtlamadı.
Şirket, bu iştiraklerden birinin fikri mülkiyet hakkı satarak büyük bir vergi faturasından kurtulduğu iddialarına da yanıt vermedi.
Apple'ın açıklamasında: "İrlanda 2015'te vergi yasalarını değiştirdiğnde, İrlandalı yan şirketlerimizin ikametgahını değiştirirerek yasalara uyum sağladık. İrlanda, Avrupa Komisyonu ve ABD'ye haber verdik. Yaptığımız değişiklikler hiçbir ülkedeki vergi faturamızı azaltmadı. Aslında, İrlanda'ya yaptığımız ödemeler önemli ölçüde arttı ve son üç yılda orada 1,5 milyar euro vergi ödedik" denildi.
