Orta Asya Beşlisi olarak adlandırılan Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Tacikistan'ın önce Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri ile birlikte Temmuz ayı ortalarında Kazakistan topraklarında, Hazar'da Birleştik-2024 Tatbikatı’nı gerçekleştirmesi ve devamında geçtiğimiz günlerde Kazakistan'ın başkentinde Astana'da gerçekleştirilen Orta Asya Liderler Zirvesi’ne Azerbaycan Lideri İlham Aliyev'in davet edilmesi Rusya ve Çin Halk Cumhuriyeti tarafından endişeyle karşılandı.
Çinliler gelişmeleri sinsice takip ederken Rus medyası yaşananları homurdanmalar eşliğinde takip ediyor. Tarafsız gazetecilere göre bu 5 lider ile İlham Aliyev bir araya gelerek “çok manidar bir iş başarıyorlar.”
Kursk cephesindeki gelişmeler Rusya ve Putin’in saygınlığını fena halde zedelemiş durumda. Rusya artık kendi topraklarını Ukrayna'ya karşı korumakta zafiyet yaşayan “eski süper güç” görüntüsü vermeye başladı. İşte bu gelişmelerden sonra Orta Asya Beşlisi ve Azerbaycan, Rusya'nın eski Rusya olmadığını ve artık kendilerine istediği gibi “ayar veremeyeceğini” anlayarak hareket etmeye başlamış durumdalar.
Durum Çin Halk Cumhuriyeti açısından da oldukça karışık bir kimlik taşıyor. Çünkü şu anda Çin Halk Cumhuriyeti'nin karşısında Japonya, Güney Kore, Avustralya, Filipinler gibi devletler desteğini arkasına alan bir Tayvan var. Çin, Tayvan Boğazı ile Güney Çin Denizi'nde resmen kuşatıldı ve giderek pasifize olduğu bir sürecin içerisinde bulunuyor.
Son gelişmeler hakkında dikkat çekici bilgilere yer verdiği son videosunda konu hakkında konuşan Ardan Zentürk “Orta Asya Beşlisi ve Azerbaycan şunu görmüş vaziyetteler: ‘Bunlar artık bizim eski tanıdığımız Çin ve Rusya değil ve bunların kabiliyetleri, güç birikimleri artık bizim yaşadığımız bölgeye yön verebilecek durumdan uzaklaşıyor” diye konuştu.
Konuşmasında Rusya medyasında çıkan bir haberden önemli gördüğü “Dünya’nın büyük oyuncularının Asya çevresindeki uluslararası faaliyetleri son zamanlarda önemli ölçüde arttı bölge ülkeleri bu zor durumda kendi yollarını bulmaya yakın ve uzak komşularıyla ilişkiler kurmaya çalışıyor. Rusya'dan tamamen ayrılmanın büyük bir pazarın kaybedilmesi ve askeri-politik durumun tırmanmasına yol açacağının farkına varılması bu tür hamleleri gerçekçi olmaktan çıkarıyor” satırlarını da takipçileriyle paylaşan Zentürk, Rusların bu itirafını önemli gördüğünü belirtti.
Moskova'nın bölgedeki rolünü giderek zayıflatacak adımlar attığına dikkat çeken Zentürk, bölge ülkelerinin İran'ın güney limanları, Transkafkasya ve Orta Asya üzerinden Batı pazarlarına girebilmesi için alternatif lojistik rota arayışlarını sürdürdüğünü ve bu olayların arka planında Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev’in yakın geleceğe dönük kaygıları ve bununla bağlantılı bölgesel işbirliği planlarının bulunduğunu iddia etti.
Kazakistan Lideri Tokayev’in Astana’daki zirvede yaptığı “Uluslararası alanda devam eden Zorlu askeri siyasi durumun arka planında savunma politikaları ve güvenlik alanında işbirliğine ihtiyacı var. Orta Asya'nın çevresi bölgesel bir güvenlik mimarisinin oluşturulması orta Asya'ya yönelik güvenlik riskleri ve bunları önlemeye yönelik tedbirler planının hazırlanması özellikle önemlidir” açıklamasına da değinen Zentürk, “Bölgesel güvenlik ve istikrarın sağlanması kavramı İlham Aliyev tarafından da ortaya atıldı Şevket Mirziyoyev tarafından da çok desteklendi. Bu bir tür Yeni NATO’laşma mı? Hayır. Öyle çok erken konuşmak sevmem biliyorsunuz ama şöyle bir şeye doğru yöneliyor: Çin ve Rusya zaten işleri karıştırıyorlar. Biz burada öyle bir sistematizasyona yönelelim ki bize dönük bir hal olduğunda herkes birbirini iyi kollasın” diye konuştu.
Azerbaycan Maliye Eski Bakanı Fikret Yusufov’un diyor ki “Bölge ilkeleri büyük güçlerin haksız baskılarına birlikte cevap vermeyi en iyi seçenek olarak görüyor. Toplantı bölgesel güvenlik ve istikrar kavramının öne çıkması bir tesadüf değildir. Bu çerçevede Azerbaycan'ı da kapsayan bir planlamaya yönelmeleri çok önemli. Dünyanın artan sorunları karşısında doğan bu birlik daha başlangıç itibariyle bir istikrar unsurudur” sözlerini de alıntılayarak takipçileriyle paylaşan Zentürk sözlerini şu dikkat çekici analizle sonlandırdı:
“Ekonomik krizim zamanlaması çok kötü oldu ve o yüzden dedim ki ya Japonya ya Güney Kore ile beraber bazı projeler geliştirelim ama kimse kendi malını yediremiyor tabii ama sonuç itibariyle, gördüğüm kadarıyla, Orta Asya Beşlisi ile Azerbaycan büyük bir mutabakatı gerçekleştirmiş durumdalar ve ilerleyecekler. Bir ortak güvenlik ve stratejik işbirliği anlaşmasına doğru ilerleyecek. Bunun Ankara'ya ulaşmaması mümkün değildir. Ankarasız bu iş olmaz onu söyleyeyim ama sabırla yürütmekte yarar var. Sabırla ve çok fazla dallandırıp budaklandırmadan...”
