On iki ada Lozan'dan yıllar önce kaybedildi! Gökçeada ve Bozcaada Lozan'da geri alındı

On iki ada Lozan'dan yıllar önce kaybedildi! Gökçeada ve Bozcaada Lozan'da geri alındı

Cumhuriyet karşıtı çevrelerin Lozan'ı "hezimet" göstermeye yönelik iddialardan birini de Ege Adaları oluşturuyor. Oysa Ege Adaları ve 12 Ada 1923 yılındaki Lozan Antlaşması'ndan 10 yıl önce kaybedilmişti. Bozcaada ve Gökçeada ise Lozan'da geri alındı.

Türkiye''nin bağımsızlığını tüm dünyaya kabul ettirdiği Lozan Antlaşması, kimilerine göre ise, bir hezimet... Lozan ile ilgili tartışmanın yoğunlaştığı konulardan biri Ege Adaları ekseninde gelişti.

İsmet Paşa, Kasım 1922''de Lozan görüşmeleri için İsviçre''ye giderken 12 Ada''da İtalyan ordusu, Ege Adaları’nda da Yunan ordusu bulunuyordu. Yani Lozan''dan çok daha önce söz konusu adalar elimizden çıkmıştı.

1912 ta­rih­li 1. Bal­kan Sa­va­şı sı­ra­sın­da Yu­na­nis­tan''ın girdiği Gök­çe­a­da ve Bozcaada 1913 tarihli Ati­na Ant­laş­ma­sı ile geri alınmıştı. Gök­çea­da ve Boz­caa­da dı­şın­da­ki tüm Ege Ada­la­rı ise Yu­na­nis­tan’a ve­rilmişti.

Ancak bu arada baş­la­yan Bi­rin­ci Dün­ya Sa­va­şı se­be­biy­le Yu­nan­lı­lar ada­da ka­la­rak, An­zak, İn­gi­liz ve Fran­sız güç­le­ri­nin ada­yı de­niz ve ha­va üs­sü ola­rak kul­lan­ma­la­rı­nı sağ­ladı.

Gök­çea­da, Lo­zan Ba­rış Ant­laş­ma­sı so­nu­cun­da  22 Ey­lül 1923 ta­ri­hin­de Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti top­rak­la­rı­na ka­tıl­dı. Bu ta­rih her se­ne Gök­çea­da’nın kur­tu­luş gü­nü ola­rak kut­la­nı­yor.

ON İKİ ADA

1911 Eylül sonunda İtalya Trablusgarp''a saldırdı. Osmanlı hazırlıksız yakalandı. II. Abdülhamit döneminde donanmanın Haliç''te çürütülmesinden dolayı Osmanlı şimdi çok zor durumda kalmıştı. Osmanlı Donanması’nın zayıflığından yararlanan İtalya, 12 Adalar’a saldırıp işgal etti.

İtalyan donanması Çanakkale''yi geçmeyi bile denedi, ancak başarısız oldu. İtalya''nın bu saldırılarından cesaret alan Balkan ülkeleri de Osmanlı''ya savaş ilan ettiler.

Osmanlı Donanması’nın zayıflığı, Yunanistan''ın da iştahını kabarttı. Yunanistan, Averof zırhlısıyla Ege adalarını, özellikle Midilli''yi işgal etti. İki cepheden kuşatılan Osmanlı, İtalya ile Uşi Antlaşması''nı imzaladı. Bu antlaşma ile Osmanlı, 12 Ada''yı Balkan Savaşı sonuna kadar İtalya''ya bıraktı.

Ancak kısa süre sonra başlayan I. Dünya Savaşı''nda Osmanlı ile İtalya''nın karşı karşıya gelmesiyle adalar İtalya''da kaldı. Böylece 12 Ada, 1912 ve 1914 yıllarında elden çıktı. Lozan Antlaşması''nın 15. Maddesi bu filli durumun kabulünden başka bir anlamı yoktu. İtalya 12 Ada''yı II. Dünya Savaşı''ndan sonra Şubat 1947''deki Paris Barışı ile Yunanistan''a bıraktı.