İZMİR’deki Yunan Genel Valisi Stergiadis 30 Temmuz 1922 sabahı, İzmir Hükümet Konağı’nın en üst kattaki balkon pencerelerinden dışarı baktı, gözlerine, inanamadı. Saat 8’e yaklaşıyordu. Ortalıkta pek kalabalık yoktu. Tek düze giysilerinden görünenlerin de temizlik işçileri, belediye ve kamu görevlileri olduğu anlaşılıyordu. Meydana açılan caddelerden ve Kordon Boyu’ndan tek tük gelenler vardı, ama bunlarla meydanın dolması olanaksızdı. Zaman hızla akıyor, tarihsel an yaklaşıyordu.
Stergiadis, Girit Adası’nın Türklerden koparılmasında Venizelos ile birlikte çalışmıştı. Venizelos üç yıl önce İzmir’e asker çıkarınca eski dostunu Yunanistan’a katılan topraklara genel vali yapmıştı. 58 yaşındaydı o zamanlar. Altın çerçeveli gözlükleri kültürlü bir Avrupalı havası veriyordu. Yunan askerleri İzmir’e çıktıkları 15 Mayıs 1919 günü ve onu izleyen birkaç gün taşkınlıklar yapmışlar, gereksiz yere birçok Türk öldürülmüştü. Stergiadis göreve başlayınca bu gibi olayları önlemeye gayret etmiş ve başarılı olmuştu. Bu yüzden kralcılar iş başına gelince onun görevde kalmasını istememişlerdi.
Stergiadis’in en büyük emeli İzmir’de bir “İonya Üniversitesi” kurmaktı. Üniversitenin başlıca görevi Batı Anadolu’daki, yani İonya’daki Yunan kültürü üstüne araştırmalar yapmak ve bu kültürü yaşatmak olacaktı. Bu emelini şimdiye dek geliştirememişti, ama “İonya Devleti” kurulduktan sonra sıra ona da gelecekti.
Bildiri okudular
Tören saati gelip çattığında meydanda önemli bir kalabalık yoktu. Paniğe kapılan yöneticiler bir ara töreni ertelemeyi düşündüler. Skandal olurdu. Çağrılan konsoloslara rezil olmak da cabası. Özellikle İtalyan konsolosluğunun tam kadro geldiği dikkati çekiyordu. Göz koydukları Ege topraklarını Yunanlılara kaptırmayı içlerine sindiremeyen İtalyanlar, az kalabalık olmasına sevinmiş olmalıydılar.
Tören Stergiadis’in hazırladığı bildiriyi okumasıyla başladı:
“Batı Küçük Asya’da uygulanacak olan yönetim biçimi konusunda Yunan Hükümetinin aldığı kararları, işgal altındaki yerlerde bulunan bütün halklara bildirmek ve bu kararların gerçekleştirilmesi için gerekli önlemleri alıp uygulamak yetkisi, anılan hükümetçe, İzmir Genel Valisine verilmiştir.
Bu kararlar, taşıdıkları büyük öneme rağmen, özellikle süregiden savaş bunalımının birçok bakımdan doğurduğu engeller yüzünden, birdenbire ve tümüyle uygulanamazlar. Bununla birlikte, aşamalı olarak yürürlüğe konulacak çeşitli önlemler, Genel Valinin yakında yayınlayacağı bildiride belirtilecek ve açıklanacaktır. Sözü edilen önlemler arasında en önemli olanlar, diğerlerinden önceye alınacaktır. Kurtarılmış olan Batı Küçük Asya’nın uluslararası durumu bakımından gelecekteki kesin yönetim biçimi ne olursa olsun; şimdiki durum açısından uygulanmaya elverişli olanlar ve burada yaşayan unsurlara şimdi yararı dokunacak olanlar en önce yürürlüğe konulacaktır.
