30 Temmuz 1922 günü İzmir’de törenle Batı Anadolu’da “İyonya Devleti” kurulduğu ilan edilmişti. Başkenti İzmir olan bu devlet yaklaşık on sekiz bin kilometre karelik bir alanı kapsayacak ve bir buçuk milyonluk bir nüfusa sahip olacaktı. Devlet henüz kuruluş aşamasını tamamlamadan, Mustafa Kemal Paşa 26 Ağustos 1922 günü büyük taarruzu başlatacak, 30 Ağustos günü Yunan ordusu büyük hezimete uğrayacak ve İzmir’e doğru kaçmaya başlayacaktır. İzmir ve çevresinden gemilere binerek Anadolu’yu terk eden Yunan ordusu artıklarıyla birlikte yeni kurulan İyonya Devleti’nin yöneticileri de gemilere doluşup kaçacaklardır. 9 Eylül 1922 günü Türk ordusunun İzmir’e girmesiyle, İonya Devleti tarihe karışmış olacaktır.
* * *
Batılılar yüzyıllar boyunca Türk ulusunu yok etmek için olmadık planlar yapmışlardır. Özellikle İngiltere, Yunanistan’a Batı Anadolu’da İzmir’in başkent olduğu, kendi çıkarlarının bekçisini yapacak bir “İyonya Devleti” kurdurmak için teşebbüste bulunmuştur.
Tarihçi Albert Sorel, “Doğu sorunu Türklerin Avrupa’ya girmeleriyle başlamıştır” demişti. O tarihten itibaren Türkleri Avrupa’dan atmak için planlar yapılmış, Kurtuluş Savaşı örneğinde yaşadığımız gibi girişimler olmuştur. Romanyalı diplomat Djuvara’nın tespitlerine göre Türkleri paylaşmak için 13-14’üncü yüzyıldan başlayarak (1281-1912 yılları arasında) çeşitli tarihlerde 100 adet proje üretilmiştir. Son projeyi Mustafa Kemal Atatürk; Sakarya’da, Afyon’da toprağa gömmüş, İzmir’den de denize dökerek bertaraf etmiştir.
Sakarya’da inanılmaz direniş
İngiltere, Mustafa Kemal’in başlattığı Türk Kurtuluş savaşının başarıya ulaşıp, bölgeye çıkış izni verdiği Yunanlıların Anadolu’dan sökülüp atılmasını çıkarlarına uygun görmüyordu. Böyle bir durumda Yunanlılarla işbirliği yapan Rumların hali de İngiltere’yi düşündürüyordu. Bunun yolu Batı Anadolu’da bir “İyonya Devleti” kurmaktan geçiyordu. İngiltere bu devleti kurduracak ve vereceği destekle de yaşamasını sağlayacaktı!
[Burada bir parantez açarak İzmir ve Selanik’in fethi ile ilgili kısa bir bilgi verelim. İyonya ’Yunanca: Ivvia/Ionia’, Anadolu’da bugünkü İzmir ve Aydın illerinin sahil şeridine Antik Çağ’da verilen addır. Bölgede bulunan 12 bağımsız sahil kenti Kuzeyden Güneye; Phokai (Foça), Klazomenai, Erythrai, Teos, Kolophon, Lebedos, Ephesos (Efes), Priene, Myos ve Miletos (Milet) ile birlikte (halen Yunanistan’a ait olan) Khios (Sakız) ve Samos (Sisam) ada kentleri idi. Bu şehirler içinde Efes ve Milet, devrin bir kültür ve uygarlık merkezi olmuştur.
