Ukrayna’nın doğusunda Rusya yanlısı ayrılıkçıların kontrolündeki sözde Donetsk ve Luhansk halk cumhuriyetlerinde, Zaporijya ve Herson bölgelerinde Rusya’ya bağlanmak için planlanan referandumlar başladı.
2014 yılında Ukraynaya karşı bağımsızlığını ilan eden Donetsk, Luhansk ile Zaporijya ve Herson bölgeleri nüfus, tarım arazileri, sanayi tesisleri ve kömür yatakları bakımından en zengin bölgeleri olarak dikkat çekiyor.
Referandum yapılan eyaletlerin tam sınırları. Kırmızı hat, Ukrayna ve Rus kontrolünü ayırıyor (Cephe temas hattı) | Harita: ODA TV
Referandum yapılan eyaletlerin Rus kontrolü altındaki bölgeleri | Harita: ODA TV
Referandum yapılan eyaletlerin Ukrayna kontrolü altındaki bölgeleri | Harita: ODA TV
Rus güçlerinin kontrolüne geçen bölgeler, Ukrayna’dan tamamen ayrılıp Rusya’ya katılmak için 27 Eylül’e kadar oy kullanacak.
Türkiye ve ABD başta olmak üzere birçok ülke, referandum sonuçlarını tanımayacağını açıklarken referandumun ilk gününde Herson, Zaporijya, Donetsk ve Luhansk bölgelerindeki seçmenlerin beşte biri (Yüzde 20) sandığa gitti.
27 Eylül’e kadar sürecek referandumda katılımın en az yüzde 90 olması tahmin ediliyor.
Güvenlik sebebiyle, cephe hattına yakın yerleşkelerde oy verme işlemleri evlerde yapılırken diğer bölgelerde ise sandıklar kuruldu.
Donetsk Halk Cumhuriyeti’nin lideri Denis Puşilin, referandumun ilk gününde sandık başına giderek oy kullandı.
DONETSK VE LUHANSK’I REFERANDUMA GÖTÜREN SÜREÇ
Ukrayna''da gerilim, dönemin cumhurbaşkanı Viktor Yanukoviç''in Avrupa Birliği ortaklık anlaşmasını reddetmesi ve Rusya ile daha yakın ilişkiler kurmaya yönelmesiyle Kasım 2013''te yükseldi. Hükümet karşıtı protestolar Kiev''de başladı ve ülke geneline yayıldı.
Nisan 2014''te, doğudaki Moskova yanlısı grupların liderleri Ukrayna''nın doğu bölgelerinde referandum yapılacağını açıkladığında, Rusya ordusunun Ukrayna''nın endüstriyel merkezi Donetsk ve Luhansk''ın bulunduğu sınıra doğru konuşlanmaya başladığı bildiriliyordu.
Yapılan referandumların ardından 11 Mayıs 2014''te Rusya yanlısı ayrılıkçılar Donetsk ve Luhansk''tan oluşan Donbas bölgesinde bağımsızlık ilan ederek burada iki "halk cumhuriyeti" kurdu. Ancak bu yönetimler ne Kiev ne de Batı tarafından tanındı.
Ay sonunda Ukrayna''da cumhurbaşkanlığı seçimleri gerçekleştirildiğinde, Donetsk''te ve bazı diğer bölgelerde oy verme istasyonu kurulmadı.
Cumhurbaşkanı seçilen Petro Poroşenko barış planını açıkladı, Temmuz''da ise ayrılıkçılar Donetsk''in güneyine doğru çekildi.
Eylül ayında Ukrayna ve Rusya yanlısı ayrılıkçılar arasında yapılan ateşkesten birkaç gün sonra çatışmalar tekrar başladı.
Diplomatik baskının ardından Şubat 2015 ayında Belarus''un başkenti Minsk''te yapılan görüşmelerde Rusya, Ukrayna, Almanya ve Fransa liderleri ikinci bir ateşkes ilan etti. Rusya yanlısı ayrılıkçılar Ukrayna''nın doğusunda silahsız bir tampon bölge oluşturulmasını da kabul etti.
Ancak çatışmalar durulmadı. Donbas bölgesinin üçte birini kapsayan ve tek taraflı ilan edilen iki "halk cumhuriyeti"nde de ayrılıkçıların fiili kontrolü devam etti.
2021 sonbaharında, Ukrayna''nın AB ve NATO ile yakınlaşmasından ve ittifaka dahil olmasından endişe eden Rusya''nın Ukrayna sınırına asker konuşlandırmasının ardından Batılı ülkeler haftalardır bir saldırı olmasını bekliyordu.
Ukrayna''nın doğusunda çatışmaların başlaması ile ayrılıkçıların liderleri "tam askeri seferberlik" ilan etmişti.
Batılı ülkeleri korkusu ise bu Moskova yanlısı bölgelerin tanınmasıyla birlikte Rusya''nın Ukrayna topraklarına girmesiydi.
Putin, 2022''nin 21 Şubat''ta bu iki halk cumhuriyetini "bağımsız ülke" olarak kabul edeceğini ve "barış gücü" göndereceğini açıkladı.
Bu çaıklamadan birkaç gün sonra başlayan Rusya - Ukrayna Savaşı, 24 Şubat 2022 tarihinde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin''in, "Ukrayna''nın askerden ve Nazizm''den arındırılması" gerekçesi ile "askerî operasyon" olarak duyurulmuştu.
