‘Modern bilimin babası’ olarak bilinen Isaac Newton'un klasik fizik teorilerinin temellerini attığı birinci hareket yasasının, 300 yıldır yanlış çevrildiği ve yanlış anlaşıldığı yeni bir araştırmayla ortaya çıktı.
Bu keşif, doğa filozofu Newton'un düşünce tarzı hakkında yeni bir perspektif sunuyor.
ASIRLARDIR YANLIŞ ÇEVRİLİYOR
Günümüzde "klasik fizik" olarak adlandırılan fizik biliminin öncüsü olan Isaac Newton, Latince olarak yazdığı "Principia Mathematica" adlı kitabında yer alan birinci hareket yasasıyla ün kazanmıştır. Bu yasa, genellikle "Hareket halindeki cisimler hareket halinde kalma eğilimindedir, hareketsiz cisimler de hareketsiz kalma eğilimindedir" şeklinde özetlenir.
Ancak, Bilim Felsefesi Profesörü Daniel Hoek'e göre, bu yasanın doğru çevirisi aslında şu şekilde olmalıydı: "Bir cismin hareket durumundaki herhangi bir değişiklik, kendisine etki eden kuvvetlerden kaynaklanır."
ÇEVİRİNİN DOĞRUSU
Newton'un bu açık varsayımıyla ilgili hikaye oldukça karmaşıktır. Newton, 17. yüzyılda kaleme aldığı "Philosophiae Naturalis Principa Mathematica" adlı kitabında Latince olarak şunları yazmıştır: "Her cisim, dışarıdan etki eden bir kuvvet tarafından durumunu değiştirmeye zorlanmadığı müddetçe hareketsiz kalma ya da düz bir çizgi üzerinde düzgün bir şekilde hareket etme durumuna devam eder."
Virginia Tech Üniversitesi'nde felsefe profesörü olan Daniel Hoek'e göre, yıllar boyunca birçok bilim felsefecisi bu ifadeyi, üzerlerinde herhangi bir kuvvet etkisi olmayan cisimlerle ilgili olarak yorumlamıştır.
Örneğin, 1965 yılında Newton uzmanı Brian Ellis, Newton'un ifadesini şu şekilde yorumlamıştır:
"Bir kuvvetin etkisine maruz kalmayan her cisim durma ya da düz bir çizgide tekdüze bir şekilde hareket etmeye devam eder." Ancak Hoek, bu yorumun şaşırtıcı olduğunu çünkü evrende dış kuvvetlerden etkilenmeyen bağımsız hiçbir cismin bulunmadığını belirtiyor. Dolayısıyla, böyle bir şeyin varlığı üzerine bir yasa koymak anlamsız olurdu.
DANİEL HOEK: NEWTON KUVVETSİZ CİSİMLERE ATIFTA BULUNMADI
Philosophy of Science dergisinde yayımlanan son makalesinde Hoek, Newton'un birinci yasayı yazarken asıl niyetinin kuvvetsiz cisimlere atıfta bulunmak olmadığını savunuyor. Newton, Latince olarak "except insofar" (nisi quatenus) ifadesini kullanarak aslında hareketin sadece bir kuvvetin uyguladığı baskıya tepki verdiğini belirtmiştir. Bu nedenle, Hoek'a göre doğru açıklama şu şekildedir:
"Bir cismin hareket durumundaki herhangi bir değişiklik, kendisine etki eden kuvvetlerden kaynaklanır."
YENİ BAKIŞ AÇISI FİZİK VE FELSEFE DÜNYASINDA TARTIŞMA YARATACAK
Bu farklı çeviri ve yorum, akademik düzeyde önemli bir keşif olarak kabul edilmektedir. Çünkü bu anlayış, Newton'un birinci yasasını yanlış yorumlayarak Einstein ve Newton'un teorileri arasında temel felsefi çelişkiler olduğunu iddia eden bazı bilim insanlarının görüşlerini sarsmaktadır. Bu yeni bakış açısı, fizik ve felsefe dünyasında uzun süredir devam eden bir tartışmanın kapısını aralamış gibi görünmektedir.
Newton'un teorileri, Albert Einstein'ın genel görelilik teorisiyle yer değiştirmiş olsa da, bu tür felsefi analizler, bilim tarihini ve bilimsel düşünceyi daha derinlemesine anlamamıza yardımcı olmaktadır.
