Neofobi özellikle çocuklarda ve ileri yaştakilerde görülen bir durum. Hem hastaların hem de yakınlarının hayatını zorlaştırıyor. Bu durumla başa çıkmak için ise tedavi öneriliyor.
Yeniliklere uyum konusunda her insanın farklı bir yaklaşımı var. Kimi hayattaki yenilikleri kolay kabul ederek uyum sağlarken kimi ise aksine bundan rahatsız olabiliyor. Bir de işi daha ileri boyutta yaşayanlar var ki, onlar yenilikten fazlasıyla korkuyor. Psikolojide bu durum "neofobi" olarak adlandırılıyor. Peki, neofobi tam olarak neden gelişiyor? Hastalar nasıl davranışlar sergiliyor? Çözümü var mı? Uzman Klinik Psikolog Uluğ Çağrı Beyaz ile neofobinin detaylarını anlattı.
RUTİN DIŞI İŞLER ÜRKÜTÜYOR
“Hayat akışı içinde hemen hepimiz hâlihazırdaki düzenimize uygun ve bu vesileyle oluşan rutinlerimize daha bağlı yaşama eğilimi sürdürürüz” diyen Beyaz şunları açıkladı:
“Her gün aynı saatte uyanma, aynı şeyleri yapma, aynı zaman aralıklarında çalışmaya çaba göstermek gibi… Böyle devam ettikçe bu yönde bir alışkanlık oluşuyor. Bundan kopmak ve sınırların dışına çıkmakta zorlanma olabiliyor. Yeni şeyler denemekten çekinme, korkular bile yaşanabiliyor. Yeniliğe aşırı derecede kapalı olma, konfor alanınızın dışına çıkmayı reddetme durumu da bununla birlikte ortaya çıkabiliyor.”
İnsanların hayatlarında veya çevresinde meydana gelen yeniliklere karşı besledikleri korku, kaygı" olarak adlandırılıyor. Değişim ve yeniliğin dünya üzerinde insanoğlunun hayatı devam ettiği sürece var olan ve var olacak olan iki olgu olduğunu söyleyen Beyaz, “Filozoflar da buna çokça atıfta bulunmuştur diyebiliriz. Örneğin Descartes ‘değişmeyen tek şey değişimin kendisidir’ der. Aslında burada değişimin hayatın çok önemli bir rasyonelliği olduğuna atıfta bulunur” diye konuştu.
BEYAZ: KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ ÇOK ÖNEMLİ
Neofobi yaş aralığına bakıldığında hayatın ilk ve son dönemlerindeki insanlarda daha fazla rastlanıyor. Ancak içeriği farklı olmakla birlikte hemen her yaş grubunda bu durumla karşılaşmak mümkün.
İnsanların kişilik özellikleri de neofobinin görülmesinde bir etken… Uzman Klinik Psikolog Uluğ Çağrı Beyaz bu konuya ilişkin, “Daha çok obsesif düşüncelere takıntı noktasında yatkınlığı olabilen, titiz, kontrolü elde tutma çabası, gayreti ya da bu yönde bir beklentisi olan bireylerde daha fazla görülür” tespitinde bulundu.
Neofobisi olanlar hayatlarında yeni olan her şeye tepki gösteriyor. Çünkü halihazırdaki düzenlerini sürdürmeye karşı aşırı hassasiyetleri bulunuyor. Bunun sonucunda kişilerde gözlenen tepkileri Beyaz şöyle açıkladı:
“Kişi çizdiği sınırların dışına çıkmayı yoğun bir şekilde reddediyor. Yeni bir şeylerin deneyimlenmesinin arifesinde aşırı öfke, sinir ve bu yönde davranışlar sergileyebiliyor.Konfor alanının dışına çıkmayı reddetme söz konusu olabiliyor. Belirsizliklere tahammülü olabildiğince düşük olabiliyor. Bu minvalde olabilecek hemen tüm davranışları sergilemeleri söz konusu. Mesela işte ve evde aynı yerde oturabilirler. Dışarıya çıktığı zaman aynı restoranda aynı yemeği yemek gibi davranışları olabilir. Eve çok bağlı kalma durumu da var. Bir yerlere gitmeleri gerektiği zaman da yollarda bile farklı güzergah belirlememelerine sebebiyet verebilir. Sosyal izolasyona yönelebilirler.”
TRThaber
