Naziler tarafından çalınıp geri kazanılan Fransız ressam Nicolas de Largillierre’nin “Portrait d'une femme, à mi-corps” (Bir Kadının Portresi: Yarım Beden) adlı tablosu, 21 Kasım’da Christie’s Paris müzayedesinde satışa çıkıyor. Bu eser, yalnızca sanatsal değeriyle değil, İkinci Dünya Savaşı sırasında yaşanan sanat yağmalarının simgesi olmasıyla da dikkat çekiyor.
Tablo, 1945 Mayıs’ında ABD askerlerinden Anthony Terra Valim’in Almanya’daki Neuschwanstein Kalesi’nde elinde tuttuğu ünlü fotoğrafla hafızalara kazındı. Bu karede Valim’in yanı sıra New York Metropolitan Müzesi’nin gelecekteki direktörü James Rorimer de yer alıyor. Rorimer ve ekibi, “Monuments Men” olarak bilinen müttefik birliğin sanat eserlerini kurtarma operasyonlarında görev almıştı.
NAZİLERİN YAĞMALADIĞI SANATIN İZLERİ
Tablonun hikâyesi, 1930’larda Fransa’da başladı. Eser, dönemin tanınmış koleksiyonerlerinden Baron Philippe de Rothschild’e aitti. Savaş öncesinde koleksiyonlarını koruma altına almak isteyen Rothschild, eserlerini Arcachon’daki Société Générale bankasına emanet etti. Ancak, Naziler Fransa’yı işgal ettikten sonra bu eserler, Nazi Almanyası’nın Yahudilere ait kültürel varlıkları ele geçiren ERR birimi tarafından ele geçirildi.
Tablonun arkasında yer alan “R437” kodu, onun Rothschild ailesine ait olduğunu ve ERR’nin Jeu de Paume müzesindeki deposunda kaydedildiğini doğruluyor. İşgal altındaki Paris’te bu müzede çalışan Rose Valland, Nazi faaliyetlerini izleyerek sanat eserlerinin kayıtlarını tutmuştu. Valland’ın bilgi birikimi, savaş sonrası sanat eserlerinin kurtarılmasında kritik rol oynadı.
AÇIK ARTIRMAYA DOĞRU
De Largillierre’nin tablosu, savaşın ardından Fransa’ya iade edilmiş ve 1946’da Rothschild ailesine geri verilmişti. Aile koleksiyonunda yıllarca kalan eser, 1978’de satıldı. Bugün, kimliği bilinmeyen bir koleksiyonere ait tablo, tahmini 50.000-80.000 avro arasında bir değerle açık artırmaya sunulacak. Christie’s yetkilileri, tablonun tarihsel önemi sayesinde bu rakamın çok daha üzerine çıkabileceğini belirtiyor.
Sanat uzmanı Olivia Ghosh, eserin yalnızca bir tablo değil, 20. yüzyıl tarihinin bir parçası olduğunu ifade ediyor. Ghosh, açık artırmalarda Nazi yağmalarına ait eserlerle sıkça karşılaştıklarını ve bu eserlerin kökenini araştırmak için özel bir ekip çalıştırdıklarını belirtti.
ROSE VALLAND’IN MİRASI
Christie’s, bu yıl açık artırmayı, Rose Valland’ı onurlandırmak amacıyla, onun 1961 tarihli kitabının İngilizce baskısının yayımlanmasıyla aynı zamana denk getirdi. Valland, kitabını “Dünyanın güzelliğini kurtarmak için savaşan herkese” ithaf etmişti.
Bu tarihi tablo, 80 yıl sonra bile geçmişin derin hikâyelerini barındırıyor ve izleyicileri geçmişe doğru büyülü bir yolculuğa çıkarıyor.
