TBMM Başkanı Mustafa Şentop, gündeme ilişkin soruları yanıtladı ve değerlendirmede bulundu.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan''ın açıklamalarının ardından seçimlerin normal vaktinden yaklaşık bir ay öne çekilerek, 14 Mayıs''ta yapılmasının düşünüldüğünü hatırlatan Şentop, Anayasa''nın 116. maddesinin seçimlerin yenilenmesini düzenlediğini anlattı.
Bu maddeye göre, TBMM''nin "nitelikli çoğunluk" ile seçimleri yenileme kararı alabileceğini veya cumhurbaşkanının seçimlerin yenilenmesine karar verebileceğini ifade eden Şentop, bunların Anayasa''da tanınmış yetkiler olduğunu ve tartışılacak bir yanı bulunmadığın söyledi.
MECLİS''İN FESHEDİLMESİ
Şentop "Bazen tuhaf bir şekilde Meclis''in feshedilmesinden bahsediliyor. Meclis''in feshi diye bir şey söz konusu değil. Anayasa buna seçimlerin yenilenmesi diyor. Meclis''in feshinden kast ettikleri şey, Meclis''i feshedecek, daha sonra Meclis çalışmalarını bitirmiş olacak falan gibi bir husus. Ancak bizim daha Meclis-i Mebusan''dan itibaren, TBMM''nin açılmasından itibaren Meclis''in çalışmalarının devamlılığı diye bir temel ilkemiz var.
Buna göre Meclis, seçimlerden sonra yeni Meclis göreve başlayana kadar çalışmalarını sürdürür. Bir kesintisizlik vardır burada. Dolayısıyla fesih diye müessese söz konusu değil bizim sistemimizde. Bu bakımdan cumhurbaşkanının yetkisi var. Cumhurbaşkanı karar aldıktan sonra 14 Mayıs''ta seçimlerin yapılması temin edilebilir." ifadelerini kullandı.
"Seçimlerin takviminin açıklanacağı bir sırada böyle bir tartışmanın gündeme gelmesi ilginç"
TBMM Başkanı Şentop, Cumhurbaşkanı Erdoğan''ın yeniden cumhurbaşkanı adaylığı hakkındaki tartışmanın zamanlamasının ilginç olduğunu söyledi.
Bu düzenlemenin Nisan 2017''deki referandumla Anayasa''ya girdiğine işaret eden Şentop, yürürlük tarihleri dikkate alındığında 2018 seçimlerinden önce yürürlüğe girmiş bir düzenleme olduğunu belirtti.söyledi. Şentop, "Dolayısıyla bu tartışmanın zamanlaması ilginç, buraya dikkati çekmek istiyorum. Tam seçimlerin takviminin açıklanacağı bir sırada, böyle bir tartışmanın, bugüne kadar hiç lafı, sözü edilmemiş şekilde gündeme gelmesi ilginç." diye konuştu.
Hukuken bakıldığında bu konuda hiçbir tereddüt olmadığını vurgulayan Şentop, "Çok açık bir şekilde Cumhurbaşkanımızın bu birinci dönemidir, ikinci defa adaylığı söz konusudur. Bu bakımdan Anayasa''ya göre aday olmasıyla ilgili hiçbir hukuki problem yok." dedi.
"Hukuk kuralının ne olduğunu tam bilmeyenlerin görüşü"
Hukukçunun görüşünün gerekçesini ve dayanağını ortaya koyması gerektiğini söyleyen Şentop, şunları kaydetti:
"Bu açıdan baktığımızda önce birkaç şeyi eleyelim. Bazı hukukçu arkadaşlar ''Metin çok açık, bu tartışılmaz.'' diyorlar. ''Yoruma kapalı'' diyenler de var. Esasen ''Yoruma kapalı, tartışılmaz.'' demek, bir yorum şeklidir. Buna lafzi yorum diyoruz. Yazılı cümledeki kelimeler, sözlük anlamlarıyla kabul edilirse buna lafzi yorum diyebiliriz. Fakat bu ''Metin açıktır, tartışılmaz.'' aslında skolastik dönem kilise yaklaşımından ortaya çıkmaktadır. Ona göre ''Mukaddes kitap kendi kendini yorumlar.'' şeklinde bir yaklaşım var. Halbuki hukuk metinleri, kendi kendini yorumlamaz, bir cümledir o, bir kelimedir. Hukuk kuralı, bu kelimelerin, cümlenin yorumuyla ortaya çıkartılan şeydir esasen. Dolayısıyla hukuk kuralı her zaman cümlenin yorumu sonucu ortaya çıkmıştır. ''Yoruma kapalı.'' yaklaşımları esasen temelden yanlış. Yorum meselesini ve hukuk kuralının ne olduğunu tam bilmeyenlerin görüşleri."
"30 Nisan 2018''den sonra bütün vatandaşlara iki defa aday olma ve seçilme imkanı tanınmıştır"
TBMM Başkanı Şentop, Anayasa''nın 101. maddesinin ikinci fıkrasının "Bir kimse en fazla iki defa cumhurbaşkanı seçilebilir." ifadesini içerdiğini belirterek, bazı hukukçuların bu hükmün değişmediğini, aynı olduğunu söylediğini aktardı.
Anayasa değişikliğinden sonra cümlenin aynı kaldığını belirten Şentop, ancak cümlenin değişmediğini söylemenin, bir hukuk kuralının nasıl değiştiği konusunda yanlış bir fikir verdiğini söyledi. Şentop, "Sadece cümlenin değişmesi mi metni değiştiriyor? Yoksa bir hukuk metnini değiştiren nedir? Parlamento iradesidir, anayasaysa anayasa koyucunun iradesidir. Metnin değişip değişmemesinin bir önemi yok. Belki cümle olarak aynı cümleden bahsediyoruz. Ama bu cümleyi yasama organı ne zaman, hangi tarihten sonra yürürlüğe koymuş, önemli olan budur." diye konuştu.
Cumhurbaşkanı adaylığına ilişkin düzenlemenin 30 Nisan 2018''de yürürlüğe girdiğini hatırlatan Şentop, "Bu şu demektir; 30 Nisan 2018''den sonra bütün Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına, Recep Tayyip Erdoğan da dahil olmak üzere, iki defa aday olma ve seçilme imkanı tanınmıştır." dedi.
Parlamenter sistem dönemi cumhurbaşkanlığıyla ilgili hükmün yürürlükten kalktığına işaret eden Şentop, şu değerlendirmelerde bulundu:
"31 Ekim 2007 tarihinde yürürlüğe giren ''en fazla iki defa seçilir'', ifadesi 30 Nisan 2018''de yürürlükten kalkmış. Anayasa koyucu, aynı cümleyi 30 Nisan 2018''de yürürlüğe koymuş. Demek ki bizim iki defa seçilmeyle ilgili Anayasamızda iki farklı hüküm var. Birisi 30 Nisan 2018''den önceki hüküm, o yürürlükten kalkmış. Yeni bir hüküm getirilmek suretiyle iki defa seçilme hakkı, tekrar 30 Nisan 2018''den itibaren tanınmış. Burada bir tereddüt yok, cümlenin aynı olduğu tartışmaları lüzumsuz. Bir hukukçunun girmeyeceği tartışmadır. Çünkü burada önemli olan cümlenin, kelimelerin aynı olup olmaması değil. O cümleyi, kelimeyi yürürlüğe koyan anayasa koyucunun iradesidir. Bu da 30 Nisan 2018''den sonra iki defa seçilme hakkı tanıdığını gösteriyor."
"Cumhurbaşkanı kelimesinin anlamı ve kapsamı 2017 Anayasa değişikliğinden sonra değişti"
Eski sistemde cumhurbaşkanı ile birlikte başbakan ve bakanlar kurulunun yer aldığını anımsatan Şentop, parlamenter sistemde cumhurbaşkanının oldukça sınırlı yetkilere sahip olduğunu ve cezai bakımdan da sorumsuz olduğunu iddia etti. Şentop, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Şimdiyse başbakanlık ve bakanlar kurulu dahil olmak üzere yürütmenin tamamı cumhurbaşkanı kavramıyla ifade ediliyor. Yeni sistemde cumhurbaşkanı seçimi, yürütmenin seçimidir. Eskisi gibi sorumsuz cumhurbaşkanının seçimi değildir. Dolayısıyla Anayasa''nın her yerinde bu böyledir. Bir hukukçu baktığında ''Bir kimse en fazla iki defa cumhurbaşkanı seçilebilir.'' cümlesini okuduğunda, bu cumhurbaşkanının anlamı, kapsamı nedir, ona bakar, ona göre karar verir. Cumhurbaşkanı kelimesinin anlamı ve kapsamı 2017 Anayasa değişikliğinden sonra değişmiştir. Anayasa''da kullanılan bütün cumhurbaşkanı ifadeleri, kural olarak bu anlamda, eski sistemdeki cumhurbaşkanının anlam ve kapsamından farklı olarak kullanılmıştır."
Mustafa Şentop, kendisinin bir akademik makalesine karşı faili meçhul yazı yazdırıldığını söyleyerek, "Bir şahıs var ama kimdir, akademik titri nedir, hukukçu mudur, nerede görev yapıyor belli değil. Bir hakemli derginin böyle bir yazıyı da yayımlamaması lazım esasen." şeklinde konuştu.
"Cumhurbaşkanı sadece vatana ihanetten yargılanabilir"
Söz konusu yazıda, cumhurbaşkanının sorumluluğuna ilişkin maddeyle ilgili cumhurbaşkanı ifadesinin eskileri de kapsaması gerektiği, aksi takdirde eski cumhurbaşkanlarının yargılanamayacağının savunulduğunu aktaran Şentop, eski cumhurbaşkanlarının zaten sorumsuz olduğunu, görevleriyle ilgili bir suç iddiasının söz konusu olmadığını söyledi. Parlamenter sistemde cumhurbaşkanının tek başına işlem yapamadığını ve sorumluluğun da başbakan veya ilgili bakanda olduğunu anlatan Şentop, söz konusu sistemde cumhurbaşkanının sadece "vatana ihanetten" yargılanabildiğini ancak böyle bir suçun da olmadığını iddia etti.
TBMM Başkanı Şentop, eski sistemde cumhurbaşkanının sorumluluğu bulunmadığını söylerek, şunları kaydetti:
"Halbuki yeni sistemde, 2017''den sonra 105. maddede yeni dönemin cumhurbaşkanı, çünkü hükümeti temsil ediyor ve bütün kararları imzalama yetkisine sahip. Dolayısıyla bu yetkilere karşılık olarak bir sorumluluk da getirilmiş. Cumhurbaşkanı ifadesi, Anayasa''da 2017''den sonra değişmiştir. ''Bir kimse en fazla iki defa seçilir.'' dediği 101. maddenin hemen bir sonraki fıkrasında da cumhurbaşkanının nasıl seçileceğiyle ilgili, adaylığıyla ilgili bir düzenleme var. Orada gözüküyor ki o cumhurbaşkanıyla kastedilen yeni sistemin cumhurbaşkanıdır. Dolayısıyla Sayın Cumhurbaşkanımız, yeni sistemin yürürlüğe girişinden sonra da ilk defa cumhurbaşkanı seçilmiştir. Bu birinci dönemidir. Bu, hukuki bir tartışma değil, zamanlaması itibarıyla da baktığınızda bir siyasi tartışmadır.
"İkinci defa aday olabilecek"
Sanıyorum seçim sonrası bazı senaryolar için hazırlıklar yapmaya çalışıyor bazı kişiler. Hukuki bir tartışma, hukukçuların görüş ifade etmesiyle ortaya çıkan tartışma değildir, görüşün hukuki olması lazım. O da görüşün gerekçeleriyle beraber temellendirilmesiyle olabilir. Bu konuda hiçbir tereddüt yok, Sayın Cumhurbaşkanımızın birinci dönemidir, ikinci defa adaylığı söz konusu olacaktır."
"60 gün geçtikten sonra ilk pazar yapılır"
Şentop, seçim takvimine ilişkin kamuoyundaki tartışmaların, teknik bilgisi olan hukukçular bakımından önemli bir konu olarak görülmediğini söyledi.
Kanunlarda iki farklı hükmün olduğunu, birisinin Milletvekili Seçimi Kanunu''ndaki "Seçim kararının ilan edildiği tarihten itibaren 90 gün geçtikten sonra ilk pazar yapılır." hükmünün, diğerinin ise Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu''ndaki "60 gün geçtikten sonra ilk pazar yapılır." hükmü olduğunu anımsatan Şentop, şunları kaydetti:
"Kanunlar arasında bir çatışma meydana geldiğinde bunu çözmenin üç temel ilkesi vardır. Birincisi ''Sonraki kanun, önceki kanunu ilga eder.'' Temel ilke budur. Burada Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu, sistem değişikliğinden sonra yapılan bir kanun. Diğeri ise 1983 yılında yapılmış Milletvekili Seçimi Kanunu. Bu bakımdan 60 gün uygulanacağı noktasında bir tereddüt yok. Sayın Cumhurbaşkanı 10 Mart''ta seçim kararı aldığı takdirde 60 gün hesabı yapılır, 60 gün bittiğinden itibaren ilk pazar hangisi ise orada seçim yapılır. Dolayısıyla bu hesap 14 Mayıs''ı hedefleyen ona göre bir takvim oluşturmayı hedefleyen bir tarihtir."
"Mart ortalarına kadar TBMM''nin çalışacağını düşünüyorum"
Mustafa Şentop, Yüksek Seçim Kurulunun önceki seçimlerde açıkladığı takvimlerin bulunduğunu, bu durum dikkate alındığında 60 gün içerisinde adaylık ve propaganda süreleriyle ilgili bir takvimin de 10 Mart''tan sonra açıklanacağını düşündüğünü söyledi.
Burada TBMM''nin çalışmasına bir maninin bulunmadığına dikkat çeken Şentop, "TBMM, seçilenler göreve başlayana kadar görevini sürdürür. Dolayısıyla bu açıdan kural olarak Meclis seçim gününe kadar rahatlıkla çalışabilir. Ancak seçim çalışmaları yürütüleceği için belli bir süreden sonra artık Meclis çalışmalarına ara verebilir diye tahmin ediyorum. Bir gündemimiz var, belki mart ortalarına kadar TBMM''nin çalışacağını düşünüyorum." diye konuştu.
"Temennim, 400''ün üzerinde bir çoğunlukla kabul edilsin"
TBMM gündemindeki başörtüsüne güvence ve aile yapısına ilişkin anayasal düzenlemeye yönelik referandum ihtimalinin bulunduğu hatırlatılarak, 14 Mayıs için üçüncü bir sandık ihtimaline karşı görüşleri sorulan Şentop, bu konunun tarihi bir arka planının olduğunu, fiili uygulamada başörtüsü ile ilgili tartışmaların ortadan kalktığını anımsattı.
Konunun, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu''nun verdiği kanun değişikliği teklifi ile yeniden ortaya çıktığını hatırlatan Şentop, konunun kalıcı olarak tartışmadan çıkartılması yönünde herkesin bir iradesinin olduğunu, bunun tartışmasız hale gelebilmesi için bir hukuki düzenlemenin gerektiğini anlattı.
Bu hukuki düzenlemenin kanunla mı Anayasa''yla mı olacağı yönündeki tartışmalar karşısında bunun kanunla olamayacağını müteaddit defalar söylendiğini vurgulayan Şentop, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Serbestlik, kanunla getirilmez. Eğer bir serbestlik yapılacaksa Anayasa ile yapılır. Bunun kanunla yapılması, kanundan kaynaklanan bir serbestliğe dönüştürüleceği için bir başka kanuni düzenlemeyle de yasaklanabilir, serbestlik ortadan kaldırılabilir. Kanunla yaparsanız meşruiyet zeminini zayıflatıyorsunuz. Eğer bir hukuk kuralı gerekiyorsa bunun Anayasa kuralı lazım. Eğer bu konu kalıcı olarak çözülsün, bunda bir Anayasa hükmü olsun şeklindeki görüşlerde herkes samimiyse Anayasa düzenlemesinde şu kelimenin, şu cümlenin falan olması olmaması hususu çok önem ifade etmez. Bu konuda bir anlaşma sağlanabilir. Gönül arzu eder ki 400''ün üzerinde bir oyla hatta Meclis tarihinin en yüksek oyuyla böyle bir değişiklik kabul edilsin ve bu tartışma artık Türkiye''nin gündeminden kalıcı olarak ve bütün taraflar bakımından da çıkartılmış olsun. Bu olmadığı takdirde eğer 360''ın üzerinde ama 400''ün altında kalırsa bir referandum mecburiyeti var. Zorunlu referandum var. Böyle bir durumda da şüphesiz ayrı bir referandum yapmak yerine bunun yapılacak seçimlerle birleştirilmesi düşünülebilir ama böyle bir noktaya gelinmemesi gerektiği kanaatindeyim. Madem ki herkes samimiyetle bunun çözülmesini istiyorsa öyle bir imkan var önümüzde. Bir Anayasa değişikliğiyle bunu çözelim.
Türkiye''de 1980''lerin başından itibaren başörtüsü ile ilgili bir sorun yaşanmış. Bir tarihi bagajımız var, bunu düzeltmek istiyoruz. Dolayısıyla bir sorun çözülecekse o sorunun kendi çerçevesi içinde kalarak onu çözmek lazım. Yani o sorunu çözerken ''Şunlar da içine girsin, bunlar da dışına çıksın.'' gibi bazı değerlendirmeler üzerinde durmamak lazım. Somut sorun neyse onu kapsayan kalıcı bir düzenleme yapmak gerekir. Temennim, 400''ün üzerinde bir çoğunlukla kabul edilsin ve Meclis''ten geçsin."
Soruların yanıtlanması açısından iki sistemi karşılaştıran Şentop, şunları kaydetti:
"Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi''nin olduğu 27. dönemde TBMM''ye sorulan soruların cevaplanma oranı yüzde 65''in üzerinde. Önceki dönemlerde, 24. dönemde ise yüzde 60''ı geçememiş soruların cevaplama oranı. 26. dönemde ise çok daha az, aşağı yukarı yarısına yakın bir cevaplanma oranı var. Yorum yapacaksanız, önce bilgi sahibi olup daha sonra yorum yapmak lazım. Verilere göre yorum yaparsanız, soru önergeleri bakımından TBMM''de bir gerileme değil, tam aksine ilerleme var."
Sorulan soruların hepsinin cevaplanması gerektiğine işaret eden Şentop, "TBMM''de bu dönemde denetim yönüyle herhangi bir gerileme değil, tamamen ilerleme söz konusu." diye konuştu.
Şentop, yasama ve tekliflerin kanunlaşması bakımından TBMM''nin önceki dönemlere göre aynı yoğunlukta çalıştığını aktardı.
Milletvekillerinin, verdikleri kanun tekliflerinin kabul edilmemesini eleştirdiğini dile getirerek, TBMM''de kanun tekliflerinin görüşülmesi sürecine ilişkin bilgi veren Şentop, "Sizin komisyonda yeterli sayınız yoksa, genel kurulda yeterli sayınız yoksa teklifinizin kabul edilmemesi ihtimali çok çok yüksek. Siz bunu sayınızın azlığına değil de ''parlamento bu sistemde zayıfladı'' diye yorumlarsanız parlamentoya haksızlık yapmış olursunuz. Kendi pozisyonunuzu da eleştirmiş olursunuz. Bir kanunun geçebilmesi için sayı lazım, bunu da herkes kendisi temin etmiyor, millet veriyor. Millet size ne kadar güç vermişse, bu gücü sayıyla ifade ediyoruz, size Meclis''te o kadar çalışma alanı açmış demektir. ''Benim 3-5 milletvekilim var, verdiğim teklifler geçsin'' diyorsanız siz milletin iradesini hazmedebilmiş değilsiniz, ona saygı göstermiyorsunuz." değerlendirmesinde bulundu.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan''ın Nobel Barış Ödülü''ne aday gösterilmesi
Cumhurbaşkanı Erdoğan''ın 2022 Nobel Barış Ödülü''ne aday gösterilmesi için 11 ülkeden başvuru yapıldığını belirten Şentop, "2022 yılında barış ödülü verilecekse barış ödülünü hak eden kişi Recep Tayyip Erdoğan''dır." açıklamasında bulundu.
2023 Seçimleri
Şentop, "Seçimle ilgili Türkiye''de 1950''den beri hiçbir şaibe olmamıştır, bundan sonra da olmayacaktır. Yerleşmiş, iyi işleyen güvenli bir sistemimiz var." şeklinde konuştu.
(AA)
