Osmanlı Devleti’nin Paris Konferansı’na katılışı
İzmir’in işgali Türk kamuoyunda büyük infial uyandırmış, bir çok yerde protesto mitingleri yapılmıştı. Olaylar, Osmanlı Devleti’nin aleyhinde hızla gelişiyordu. [İzmir 15 Mayıs 1919 günü işgal edildikten sonra, Yunanlılar her geçen gün Batı Anadolu’da ilerleyerek korkunç katliamlar yapmaktaydı. Bu vahşetin önlenmesi için Osmanlı Devleti Paris’e şikayette bulundu. Bunun üzerine Sulh Konferansı Meclisi bölgeye bir tahkik komisyonu göndermeğe karar verdi. Komisyonda Amiral Bristol, Fransa murahhası General Bunoust, İngiltere murahhası General Hare, İtalya murahhası General Dall’olio ile bir Yunan ve Türkler’den Kadri Bey bulunmaktaydı. Komisyon üyeleri 12 Ağustos - 12 Ekim 1919 tarihleri arasında İzmir, Aydın, Manisa, Menemen, Nazilli, Ayvalık’ı dolaşarak 175 şahit dinleyip, uzun bir rapor hazırladı. Bu raporda Yunanlılar suçlu görüldü. Venizelos’un konferansa sunduğu belgelerin yanlış olduğu anlaşıldı. Yunanistan’ın işleri tetkike memur komisyona verildi. (M. Cemil, Lozan, C.I. s. 262 ve devamı).]
Bu durumu görüşmek üzere 26 Mayıs 1919’da Yıldız Sarayı’nda Saltanat Şûrası toplandı. Bu toplantıda görüşülen meseleler arasında Paris Konferansı’na bir temsilcinin gönderilmesi konusu da bulunmaktaydı. Osmanlı Devleti’nin Konferansa katılma isteği Amerika Cumhurbaşkanı’nın itirazına rağmen Lloyd George, Clemenceau ve Orlondo tarafından kabul edilince, 1 Haziran 1919 tarihinde Fransız elçisi Defrance tarafından bu müsaade Sadrazama bildirildi. Konferansa gönderilmesi kararlaştırılan Sadrazam Ferit Paşa ile, eski Sadrazamlardan Tevfik Paşa delege olarak seçildiler. Ferit Paşa 6 Haziran 1919 günü Fransızlar’ın Democratie zırhlısı ile Toulon üzerinden Paris’e gitti. Tevfik Paşa ise bir gün sonra İngilizlerin Sırpiyus zırhlısı ile İstanbul’dan ayrılmıştır.
Ferit Paşa, Tevfik Paşa’nın Paris’e gelmesini beklemeden “Onlar Meclisi”nin önüne çıkarak Türk tarafının isteklerini belirtti. Bu istekleri şu başlıklar altında toplamak mümkündür.
1- Savaştan önce Osmanlı toprak statüsünün muhafazası.
2- Ege adalarının Yunanistan ve 12 adanın İtalya tarafından Osmanlı Devleti’ne bırakılması.
3- Balkan harbi neticesinde Bulgaristan ve Yunanistan’a geçen Batı Trakya’nın Osmanlı Devleti’ne verilmesi.
4- Doğu Anadolu’da bir Ermenistan kurulması müzâkerelerine başlanabileceği.
5- Osmanlılar’a bağlı kalmak şartıyla Araplar’a muhtariyet verilebileceği, şeklindedir.
Türk temsilcilerinin öne sürdüğü istekler konferanstakilerce gülünç bulunmuş ve bir sonuç alamadan geri dönmüşlerdir.
Lloyd George’un, Osmanlı Devleti’ni yok etmek ve Yunanistan’ı yine Yunan kuvvetleriyle büyütme siyaseti, Amerika, Fransa ve İtalya’nın siyasetine uygun değildi. Fransa Ren nehrini düşündüğü için, Almanya ile olan anlaşmazlıkları karşısında Lloyd George’un isteklerine karşı çıkmıyordu. İtalya ise, Doğuda büyüme ve genişleme siyasetini sürdürmek istiyordu. Bu durum karşısında Yunanistan’ın, İtalya’ya vaat edilen 12 Ada, Kuzey Epir, Trakya ve Batı Anadolu’yu konferans önünde haklı sebepler ileri sürerek alması mümkün görünmüyordu. Venizelos’un 3-4 Şubat 1919 günü konferansta yaptığı konuşmadaki isteklerini değerlendirmek üzere; İngiltere, Fransa, İtalya, ABD delegelerinden “Yunan İstekleri Komitesi” kuruldu.
