Bir zamanlar Moldavya Prensliği'nin bir parçası Bessarabia olarak bilinen Moldova, 19. yüzyılın başlarında Rusya İmparatorluğu'na terk edilmişti. 1918'de ise o vakitler Romanya Krallığı diye bilinen ülkeyle yeniden birleşti.1917 Ekim Devrimi ile kurulan Sovyetler Birliği'ni oluşturan 15 cumhuriyetten biri oludu.1991 yılına gelindiğinde ise SSCB'nin dağılmasıyla Romanya'dan bağımsız bir Moldova Cumhuriyeti ortaya çıktı. O tarihten bu yana Romanya ile Moldova devletlerinin tek bir çatı altında birleşmesi hep konuşuldu. Çünkü iki taraf arasında kültürel bir yakınlık, bir benzerlik söz konusuydu. Hatta Romanyalılara göre Moldovalıların hepsi Romen. İki ülke kamuoyunun gündeminden hiç bir zaman düşmeyen bu tartışmalar Rusya tehdidinin ayyuka çıkmasından sonra ilk defa devlet yetkilileri tarafından da dillendirilir oldu.
Günümüzde 3.3 milyon nüfusa sahip Moldovya'da, toplamda 140.000'lik nüfusa sahip Gagavuz Türkleri, 19 Ağustos 1990'da SSCB'den ayrılmış ve 23 Aralık 1994 tarihinde Moldovya ile imzaladıkları bir anlaşma ile özerkliklerini ilan etmişlerdi. Bu anlaşmanın en önemli noktası Moldova'nın bağımsız bir devlet olarak kalması halinde Gagavuzların herhangi bir ayrılıkçı faaliyette bulunmayacağını, aksi bir durumda ise Gagavuzların ayrı bir devlet olarak yollarına devam edeceğini kayıt altına alan maddedir.
"BİZ KENDİ YOLUMUZA GİDERİZ"
Rusya'nın Ukrayna ile giriştiği savaştan sonra uyguladığı agresif tutum ve Balkan coğrafyasını sürekli olarak tehdit etmesi Moldovya'yı zor kararları almaya itti. Son aylarda Moldovyalı yetkililer sürekli olarak Romanya ile tek çatı altında birleşmenin getirilerinden bahseder oldular. Bu açıklamalardan bir hayli rahatsız olan Gagavuzya Başbakanı Evghenia Gutul son günlerde çok konuşulacak bir çıkışa imza attı.
Gutul “Eğer birlikte hareket edeceksek edelim, biz bu devletin özerk bir parçası olmaya devam edelim. Ancak siz Romanya ile birleşme arzusunda iseniz biz yokuz” dedikten sonra “Eğer böyle bir şey olursa biz Gagavuzlar olarak bağımsızlığımızı ilan ederiz. Biz kendi yolumuza gideriz. Self determinasyon hakkımızı kullanırız. Ülkemizde Moldovalıların, Rusların, Gagavuzların Ukraynalıların, Bulgarların ve onlarca farklı milletten insanların yaşadığı unutuluyor. Ülkemizde yaşayanların çoğunluğu için tek bir vatan var; o da Moldova Cumhuriyeti. Burası bizim ortak evimiz" açıklamalarında bulundu.
"GAGAVUZYA ÖZERK BÖLGESİ OLARAK SESSİZ KALMAYACAĞIZ"
Geçmişte Moldovya'daki farklı etnik grupların büyük bir uyum içerisinde yaşayabildiğinin altını çizen Gutul "Biz Romanya ile iyi ilişkilere de karşı değiliz. Romanya'yla yakın ekonomik ve kültürel ilişkiler geliştirilmesine taraftarız ancak komşularımızın da Moldova devletine ve Gagavuzya özel hukuki statüsüne gereken saygıyı göstermelerini bekliyoruz. Mevcut Moldova hükümeti Romanya ile birleşirse Gagavuzya Özerk Bölgesi olarak sessiz kalmayacağız ve bağımsızlığımızı ilan edeceğiz” dedi.
Gutul'un beklenmedik çıkışını şahsi Youtube hesabına bugün yüklediği yeni videosunda mercek altına alan uluslararası siyaset bilimci Sedat Laçiner "Aslına bakarsanız yani Moldova dediğiniz yer de çok kalabalık bir yer değil, eline silahı alan sayısı ne olursa olsun kendine güveniyor. Nitekim Transdinyester'e baktığınız zaman da birkaç yüz bin insanla bağımsızlığını ilan etti ve Moldova oraya müdahale edemiyor. Neden edemiyor? Çünkü orada 1.500 Rus askeri var" yorumlarında bulundu.
"RUSYA SİLAHLI MÜDAHELEDE BULUNABİLİR"
Kremlin hükumetinin Gagavuzya Özerk Devleti'nin bağımsızlığını desteklediğinin altını çizen Laçiner "Gagavuzya da Ruslara güveniyor açıkçası. Gagavuzya başkanı Gutul son bir ay içerisinde iki defa Rusya'yı ziyaret etti. Bu ziyaretlerin birinde Putin'le de görüştü ve onlardan gerekli sözleri aldı, garantileri aldı. Yakın bir zamana kadar Rusya, Gagavuzya bağımsızlığını desteklemiyordu. Moldova içerisinde kalmasını ve Moldova siyasetinde Rusya yanlısı gruplarla birlikte hareket etmesini arzu ediyor idi. Ancak görünen o ki gelinen noktada Moldova'yı Rusya yanlısı bir çizgide veya tarafsız bir çizgide tutmak artık mümkün değil. Moldova hızla süratle Batı kampına kayıyor işte bu durumda Rusya silah seçeneğini kuvvet seçeneğini kullanabilir" diye konuştu.
Rusya'nın olası bir ilandan sonra Gagavuzya'nın bağımsızlığını tanıyabileceğini belirten Laçiner, Rus güçlerinin bölgede silahlı müdahalede bulunabileceğine vurgu yaptı. Son birkaç haftadır Moskova merkezli basın organlarında da fazlasıyla dillendirilen bu olasılıklar her ne kadar batı medyası tarafından ciddiye alınmıyorsa da Moldovya ve Romanya'da ciddi bir gerginlik yaratmış durumda.
Laçiner'in Gagavuzya'dan gelecek olası bir bağımsızlık ilanı sonrasında bölgede yaşanacaklara ilişkin dikkate değer endişelerini de takipçileriyle paylaştı.
"TÜRKİYE İKİ ARADA BİR DEREDE KALABİLİR"
Fransa, Moldova'nın Avrupa'daki hamisi gibi görünüyor. Fransızların Moldova ile de çok yakın bir ilişkisi var. Romanya'da da binlerce askeri var. Fransızların işte böyle bir ortamda Gagavuzlar bağımsızlığını ilan eder ise benim endişem şudur ki çatışmalarda arada kaybolup gidebilirler. Yani bu işte Ruslar Gagavuzları kullanabilir ve Gagavuzların hayatı pahasına bir politika yürütülebilir. Bu Türkiye'yi çok yakından ilgilendiriyor. Çünkü Gagavuzlar Rusya ile birlikte Türkiye'ye de sürekli yüzlerini dönüyorlar. Türkiye sürekli olarak bu bölgeye yardımda bulunuyor. Ancak bir ayrılıkçı hareket burada ortaya çıkar ise Türkiye iki arada bir derede kalabilir.
