’Boşuna yorulmuşlar, Türkiye’yi yok
diyeydiler, daha iyi ederlerdi’
Mondros Ateşkes Antlaşması’nın 30 Ekim 1918 tarihinde imzalanmasından sonra Atatürk’ün Samsun’a çıktığı tarihe kadar Musul İngilizler, Antalya ve çevresi İtalyanlar, Adana, Antep, Maraş ve Urfa önce İngilizler, daha sonra Fransızlar ve İzmir başta olmak üzere Batı Anadolu bölgesi, Yunanlılar tarafından işgal edildi. Sevr Antlaşması ise Mondros’tan 18 ay sonra, I. Dünya Savaşı sonrasında İtilâf Devletleri ile Osmanlı İmparatorluğu hükümeti arasında 10 Ağustos 1920’de Fransa’nın başkenti Paris’in 3 km. batısındaki Sevr banliyösünde bulunan Seramik Müzesi’nde Rıza Tevfik, Damat Ferid Paşa, Bağdatlı Mehmed Hadi Paşa ve Reşid Halis tarafından imzalandı. Bu Türkiye’nin bölüşülmesi daha doğrusu parçalanması için yapılan bir teşebbüstü ama akamete uğradı. Antlaşma imzalandığı dönemde devam eden Türk Kurtuluş Savaşı’nın sonucunda Türklerin galibiyetiyle, bu antlaşma yerine 24 Temmuz 1923’te Lozan Antlaşması imzalanıp, uygulamaya konduğundan Sevr Antlaşması geçerliliğini kaybetmiş oldu.
433 maddeden oluşan Sevr Antlaşması Osmanlı Devleti ile İngiltere, Fransa, İtalya, Yunanistan, ABD, Romanya, Sırp-Hırvat-Sloven Krallığı(Yugoslavya), Japonya, Bulgaristan, Rusya, Ukrayna ve Gürcistan devletleri arasında imzalanmıştı.
18 Ocak 1919’da Paris Barış Konferansı’nda müttefikler Ermenistan, Suriye, Irak, Filistin, Arabistan’ın Osmanlı’dan ayrılmasını kararlaştırdılar. Yunanistan ise, Bandırma civarından Akdeniz bölgesi Kalkan’a çizilecek bir çizginin batısında kalan toprakları istiyordu.
Sevr, Karahisar mebusu Nebil Efendi’nin dediği gibi "Boşuna yorulmuşlar, Türkiye’yi yok diyeydiler, daha iyi ederlerdi" dedirten ve Türkleri yok etmeyi amaçlayan yüzlerce maddeden oluşan bir anlaşmaydı. Bu arada işgalcilerin Anadolu’da burunlarını sokamadıkları bölgelerimiz de bulunmaktaydı. Bu bölgelerimizden biri de Isparta ile ve ilçeleriydi.
Isparta, Sevr Antlaşmasıyla İtilaf Devletleri tarafından bölüşülen Anadolu’da işgale uğramamış bölgelerimizden birisidir. Antalya, Burdur ve Konya üçgenini işgal eden İtalyanlar Isparta’ya girememiş buna Ispartalının demir iradesinden Isparta’ya uzanan Yunan kuvvetlerini de Ispartalılardan oluşan Demiralay durdurmuştur. Isparta’nın Milli Mücadele tarihi Yrd. Doç. Dr. Nuri Köstüklü’nün "Milli Mücadele’de Denizli, Isparta ve Burdur Sancakları" adlı kitabındaki bilgilerden de faydalanarak aktarıyoruz. Londra Antlaşması olarak bilinen ve 26.4.1915’de İtalya ile İngiltere, Fransa ve Rusya arasında imzalanan gizli antlaşmada, İtalya’ya Antalya ve havalisi verildi. Böylece İtalya Anadolu üzerinde kendine uygun menfaatler elde edince İtilaf devletleri arasında savaşa girdi.
(Devam edecek)
