Taze meyve tüketimi sağlıklı bir yaşamın vazgeçilmez bir parçası olarak görülse de, meyvelerin sıkılarak tüketilmesinin besin değerlerini etkileyip etkilemediği uzun zamandır tartışma konusu.
SIKMA İŞLEMİ VE BESİN DEĞERLERİ
Meyveler sıkıldığında, özellikle posa (lif) kaybı yaşanır. Diyet lifleri, sindirim sisteminin düzenlenmesinde ve kan şekeri kontrolünde kritik bir rol oynar.
Harvard Üniversitesi Halk Sağlığı Okulu tarafından yapılan bir araştırma, bütün meyve tüketiminin lif alımını artırırken, meyve sularının bu faydayı büyük ölçüde azalttığını ortaya koyuyor.
Örneğin, bir portakalı bütün olarak yediğinizde yaklaşık 3 gram diyet lifi alırken, aynı portakaldan elde edilen taze sıkılmış meyve suyunda bu miktar neredeyse sıfıra iner. Bu durum, özellikle şeker metabolizması üzerinde etkili olabilir.
Beslenme uzmanı Dr. Elif Kaya, "Meyve sularında lif olmadığı için kan şekeriniz hızla yükselir ve aynı hızla düşer. Bu da açlık hissini tetikleyebilir" diyor.
VİTAMİN KAYBI GERÇEK Mİ?
Meyvelerin sıkılması sırasında vitamin kaybı da söz konusu olabilir. Özellikle C vitamini gibi suda çözünen vitaminler, oksijenle temas ettiğinde oksidasyona uğrar ve etkisini kaybedebilir.
2020 yılında Journal of Food Science'da yayımlanan bir çalışma, sıkılmış meyve suyunun C vitamini içeriğinin, meyve sıkıldıktan sonra bir saat içinde %20’ye kadar azalabileceğini gösterdi. Bu kaybın, özellikle meyve suyunun bekletilmesiyle daha da arttığı belirtiliyor.
Beslenme ve Diyetetik Derneği'nden Prof. Dr. Mehmet Çelik, bu durumu şu şekilde açıklıyor:
"Sıkma işlemi sırasında meyve, oksijene ve ısıya maruz kalır. Bu da vitaminlerin ve antioksidanların bir kısmının bozulmasına yol açar. Meyveleri mümkünse taze tüketmek en iyi seçenektir."
POSA VE SAĞLIK ÜZERİNDEKİ ETKİLER
Meyve sıkma işlemi, sadece vitamin ve minerallerin değil, aynı zamanda antioksidanların da azalmasına neden olabilir. Meyve kabuklarında ve posasında bulunan polifenoller ve flavonoidler gibi antioksidan bileşikler, sıkma sırasında büyük ölçüde kaybolur. Antioksidanlar, hücre hasarını önlemede ve bağışıklık sistemini desteklemede hayati bir öneme sahiptir.
Öte yandan, bazı uzmanlar meyve sularının belirli durumlarda faydalı olabileceğini de belirtiyor. Örneğin, yaşlı bireyler veya çiğneme güçlüğü yaşayanlar için taze sıkılmış meyve suları, vitamin ve mineral alımını artırabilir. Ancak bu durumlarda dahi şeker eklenmemesi ve porsiyon kontrolüne dikkat edilmesi gerektiği vurgulanıyor.
UZMANLARDAN ÖNERİLER
- Meyve Suyu Yerine Bütün Meyve: Uzmanlar, meyve suyu yerine mümkün olduğunca bütün meyve tüketilmesini öneriyor. Diyetisyen Duygu Yılmaz, "Lif oranı yüksek meyveler, hem tokluk hissini artırır hem de sindirim sistemine destek sağlar" diyor.
- Taze ve Hızlı Tüketim: Meyve suyu tercih edenler için ise sıkıldıktan hemen sonra tüketilmesi öneriliyor. Bekleyen meyve sularında vitamin kaybının daha fazla olduğu unutulmamalı.
- Dengeli Porsiyon: Taze sıkılmış meyve suları, aşırı miktarda şeker içerebilir. Örneğin, bir bardak portakal suyu 4-5 portakalın şekerini içerir. Bu nedenle, porsiyonların küçük tutulması önemli.
Meyveleri sıkarak tüketmek, pratik bir alternatif olsa da besin değerlerinde önemli kayıplara yol açabilir. Liflerin azalması, vitamin ve antioksidan kaybı gibi dezavantajlar, bütün meyve tüketimini daha sağlıklı bir seçenek haline getiriyor. Uzmanlar, sağlıklı bir yaşam için taze meyveleri mümkün olduğunca doğal halleriyle tüketmeyi öneriyor. Beslenme alışkanlıklarında yapılan küçük değişiklikler, uzun vadede büyük sağlık faydaları sağlayabilir.
