Mevduatta enflasyonun serap etkisi

2024 Ocak ayında, finansal yatırım araçlarının reel getiri oranları açıklandı. Yalnızca altın yüzde 6,93 reel getiri sağladı. Diğer tüm finansal yatırım araçları reel kayıp getirdi.

En yüksek reel kayıp ise; Devlet iç borçlanma senetlerinde yüzde eksi 54,73 ve mevduatta eksi 30,88 oldu.

/////////////////

///////////////////////

Enflasyonun serap etkisi;

1980 öncesi enflasyon yüzde 80 idi. Tanıdığım birisi yüzde 20 faizle borç para verdiğini övünerek bana anlatmıştı. Sen de eğer yüzde 80 altında faiz alırsan batarsın dedim, gerçekten de battı.

Faiz derken, reel faizi konuşmak gerekir. Faizin iktisadi etkilerini reel faiz belirler. Nominal faiz enflasyonu da barındırır. Nominal faizin enflasyondan arındırılmış haline “Reel faiz” denilir.

Merkez Bankası Gösterge Faizi yüzde 45’tir. Bu oran beklenen TÜFE’nin altındadır. Bazıları enflasyona bakmadan faizler arttı diye TL’ye dönmek istiyor. Gerçekte reel faizler artmadı, halen reel faiz oranı eksi değerdedir. 6 ay sonrasına kadar eksi reel faiz seviyesinde kalacaktır.

Haziran ayında yıllık TÜFE oranı yüzde 60’tan düşük olmaz. Çünkü;

Bir… Seçim ekonomisi her durumda toplam talebin artmasına ve TÜFE’nin artmasına neden olur.

Dahası geçen sene 2023 Haziran ayına kadar aylık TÜFE düşük gerçekleşti.

Şubat: 3,15

Mart: 2,29

Nisan: 2,39

Mayıs: 0,04

Haziran: 3,02 oldu.

2023 Haziran’dan sonra aylık TÜFE, daha yüksek Temmuz’da yüzde 9,49 ve Ağustos’ta yüzde 9,09 oldu. Bu sene 2024 Haziran’a kadar aylık enflasyon oranları, 2023 aylık TÜFE oranlarının üstünde çıkar.

Bu şartlarda, şimdi TL mevduat hesabı açanlar için bankalar ortalama yüzde 51 faiz veriyor.

Bu durumda, Ocak ayı başında bankaya 100 TL yatıranın altı ay sonra eline 25,5 TL nominal faiz geçecektir. Yani 6 ay sonra, yatırdığı 100 lira anapara ve artı faiz olarak eline 125,5 lira geçecektir. 2024 ilk 6 ayında 6 aylık TÜFE oranı da tahminen yüzde 36 olacaktır. Bu durumda reel faizi hesaplarsak;

Reel faiz =( (1+Nominal faiz) / (1+TÜFE) -1) x100’dür.

Reel faiz = (1,255 / 1,36 -1)x100 = -7,7’dir.

Yani mevduata 100 lira yatıranın altı ay sonra alacağı reel faiz eksi yüzde 7,7’dir. Başka bir ifadeyle mevduat sahibinin 100 lirasının satın alma gücü 6 ay sonra 93,3 liraya gerileyecektir.

BİST 100 Endeksi’nde bir yıllık reel getiri oranı eksi 7,75 oldu.

İMKB 100 Endeksi sonradan artmaya başladı, ocak ayında eksi getiri şubat sonunda reel getiriye döner.

DİBS (Devlet İç Borçlanma Senetleri) reel getiri oranı eksi 54,73 oldu.

Devlet tahvili, devletin 1 yıldan uzun vadeli borçlanma ihtiyaçlarını karşılamak için çıkarılan borçlanma senetleridir. Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından çıkarılır. Merkez Bankası ve hazine zaman zaman bankalara tahvil almak mecburiyeti getiriyor. Eksi reel faiz vererek, aynı zamanda vergi benzeri bir getiri elde etmiş oluyor.