Ticari işletmelerin ve vergi mükellefi gerçek kişilerin, mallarının çalınmasının vergi mevzuatı açısından değerlendireceğimiz bu yazıda, mükellefler yararına olumlu bir şeyler yazmak isterdim ancak, mevzuat hazretleri öyle demiyor. Hem de katmerli vergisi var.
Bazı mükellef veya işletmeler mal ve emtialarını hırsızlığa karşı sigorta etmektedirler. Bazıları ise böyle bir şeye ihtiyaç duymaz. Hırsızlık sonucunda çalınan malları sigorta şirketlerine sigorta ettirenler sigorta tazminatı alırlar.
Çalınan mallar için ödenen sigorta tazminatının vergiye tabi olup olmadığı, çalınan malın bedelinin gider veya maliyet yazılıp, vergi matrahından indirilip indirilmeyeceği ile bu malların alımı sırasında ödenen katma değer vergisinin indirim konusu mu, gider mi yazılacağı, yoksa kanunen kabul edilmeyen gider olarak mi sayılacağı konuları ile ilgili açıklamalarımız aşağıdaki gibidir.
ÇALINAN MAL GİDER YA DA MALİYET UNSURU OLARAK YAZILIR MI?
Gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmaz. 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununun 40 ncı maddesinde safi ticari kazancın tespitinde hasılattan indirilecek giderler, sekiz bent halinde sayılmıştır. Bu bentlerin hiç birinde ticari işletmede mevcut varlıklarda herhangi bir surette meydana gelecek eksilmelerin gider yazılacağına dair Kanun maddesinde bir düzenleme olmadığından, çalınan malların gider yazılması söz konusu değildir.
Aynı durum kurumlar vergisi mükellefleri için de geçerlidir. Çünkü, Kurumlar Vergisi Kanununun 6/2 nci maddesinde safi kurum kazancının tespitinde, Gelir Vergisi Kanununun ticari kazanç hakkındaki hükümlerinin uygulanacağını hükme bağlamıştır.
Bu nedenle, çalınan malların maliyet bedeli kanunen kabul edilmeyen gider olarak kabul edilecek ve vergi matrahından indirilmesi söz konusu olmayacaktır. Eğer gider olarak muhasebe kayıtlarına yansıtılmış ise matrahın tespitinde indirimi kabul edilmeyecektir.
Kanun koyucu (TBMM); çalınan malların gider kapsamında değerlendirilerek vergi matrahının aşınmasına yol açabilecek suistimalleri önlemeyi amaç edinmiştir. Yani hırsızlığın veya aksinin ispatının zor olması, konunun istismara açık olabileceği var sayımı Kanun koyucu açısından belirleyici olmuştur.
Buna rağmen Kanunda sigortadan alınan sigorta tazminatlarını gelir kabul ederek vergiye tabi tutmayı yeğlemiştir. Yani çalınan malın bedelini gider ya da zarar olarak kabul etmiyor, ama çalınan mallar için sigorta şirketlerinden alınan sigorta tazminatlarını ise gelir olarak kabul ederek vergilendiriyor.
ÇALINAN MALLAR İÇİN ÖDENEN SİGORTA TAZMİNATI GELİR YAZILARAK VERGİLENDİRİLİR Mİ?
Bu soruyu evet diye cevaplayabiliriz. Çünkü mükellef aleyhinedir. Vergi mevzuatı çalınan malların sigorta tazminatını gelir kabul ederek vergiye tabi tutmuştur. 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 330’ncu maddesinde alınan sigorta tazminatı ile çalınan emtianın maliyet bedeli arasındaki lehte farkın gelir kaydedilmesini hükme bağlanmıştır.
ÇALINAN MALLARIN BEDELİ GİDER KABUL EDİLMEZ, KDV’Sİ DE İNDİRİLMEZ
Vergi kanunları açısından ilk dikkat edilmesi gereken husus çalınan bir malın maliyet bedelinin kanunen kabul edilmeyen gider olarak kabul edilmesidir. Eğer gider olarak muhasebe kayıtlarına yansıtılmışsa matrahın tespitinde indirimi kabul edilmeyecektir.
Ayrıca, çalınan malın alımı sırasında yüklenilen katma değer vergisinin indirimi halinde, indirilen katma değer vergisinin de kanunen kabul edilmeyen gider kapsamında değerlendirilerek düzeltme işlemlerinin yapılması gerekir. Yani çalınan malın katma değer vergisini indirimden çıkarılıyor, gider de kabul etmiyor, hiç olmazsa gider yazılabilsin o da yok.
ÇALINAN MALIN SONRADAN BULUNMASI
Hırsızlığa konu mal veya paranın kısmen veya tamamen bulunması veya tazmininin sağlanması halinde ele geçen ekonomik değerin ilgili aktif hesaba borç, kanunen kabul edilmeyen giderler hesabına alacak olarak kaydedilmesi gerekir, çünkü burada ticari nitelikte bir hasılat değil, kanunen kabul edilmeyen giderlerde azalma söz konusudur.
Sonuç olarak, hem malınız çalınacak, onun vergisini ödeyeceksiniz, katma değer vergisini indirmeyeceksiniz hatta gider bile yazamayacaksınız. Bir darbe hırsızdan diğer bir darbe de Maliye’den.
