Mustafa Kemal, “Şerif” takma adıyla, Tanin gazetesinin bir muhabiri kimliğiyle gidiyordu. (Enver Behnan Şapolyo Kemal Atatürk ve Milli Mücadele Tarihi s, 107., Ali Fethi Okyar, Üç Devirde Bir Adam, İstanbul, 1980., s. 133-135.) Yolda hastalandı. 15 gün İskenderiye’de yattı. Kasım sonu önce trenle Mısır’a girdiler. Çölü aşmak için bir süre atla, 8 gün deve sırtında seyahat ettiler. Develerin yükü artınca yaya yürüdüler. Geceleri çadırda kalıyorlardı. Mustafa Kemal fasulye ayıklıyor, Fuat pişiriyordu. Susuz, ağaçsız Mısır çölünü, rüyalarında Rumeli’yi görerek aştılar.
Son tren istasyonunda Mısırlı bir subay kimlik kontrolü yaptı. Arap kılığına bürünmüşlerdi, ama mavi gözleri Mustafa Kemal’i ele veriyordu. Yakalanacaklarını anlayınca, kimliğini açıkladı; Mısırlının dini duygularına hitap etti:
“Gâvurlara karşı kutsal cihada katılmaya gidiyoruz” dedi.
Sınırı böyle geçtiler. Üniformalarını giydiler; silahlarını gizledikleri yerlerden çıkarıp savaşa katıldılar.
Bir avuç gönüllü, şimdi Kuzey Afrika’daki son vatan toprağını savunacaklardı.
Trablusgarp vilayeti ve
Bağımsız Bingazi Sancağı
Mustafa Kemal Mısırlı bir zabitin yardımıyla 15 Ekim 1911’de Trablusgarp hududundan harp sahasına girer. Daha önce toparlanmaya başlayan kuvvetlere katılarak Ethem Paşa kuvvetlerinin Kurmay Başkanı olarak mücadeleye başlar. 27 Kasım 1911’de Mustafa Kemal Binbaşı rütbesini alarak Kurmay Binbaşı olarak Bingazi-Derne-Tobruk bölgelerinde 18 Aralık 1911 ile 11 Mart 1912 tarihleri arasında savaşır. 9 Ocak 1912’de Tobruk taarruzunu başarıyla idare eder. 11 Mart 1912-24 Ekim 1912 arasında Tobruk (Derne) Komutanlığına tayin edilir. (Gn. Kur. a.g.e, s. 43 ) İbrahim Tali Öngören 1939’da Ulus gazetesinde yayınladığı hatıratında “Derne karargahına akşamüstü vardığımda Enver Bey (Paşa), Nuri (Conker), Müşir Fuat Paşa, oğlu Reşit Beyler ve başka zabitlerce karşılandık. Bana Bingazi mıntıkası sıhhiye reisliği vazifesi verildi” der.
Enver Bey, Trablus’ta yerli Arapları teşkilatlandırarak savunmaya katılmalarını sağladı ve Askeri birlikleri üç komutanlığı ayırdı.
Trablus Komutanlığı:
Kurmay Albay Neşet Bey
Bingazi Komutanlığı:
Kurmay Binbaşı Enver Bey
Derne Komutanlığı: Kurmay
Binbaşı Mustafa Kemal
Seyahati sırasında binbaşılığa yükselen Mustafa Kemal, 8 Aralık 1911’de Trablusgarp’a geldi. 22 Aralıkta Tobruk Savaşı’nı kazandı. Derne’de 16/17 Ocak 1912 taarruzunda gözünden yaralandı. Bir ay hastanede tedavi gören Mustafa Kemal, 6 Mart 1912’de Derne komutanı oldu. Derne’de başarılı savunma muharebeleri yaptı.
Trablusgarp Savaşı, Balkan Savaşı’nın çıkması üzerine 15-18 Ekim 1921 tarihleri arasında, Osmanlı-İtalyan delegeleri arasında imzalanan Ouchy (Uşi) Barış Antlaşması ile sona erdi. Antlaşmaya göre Trablusgarp ve Bingazi tam bir İtalyan sömürgesi oldu. İtalya bununla da yetinmeyerek, 5 Kasım 1911’de Trablusgarp ve Bingazi’yi topraklarına kattığını dünyaya duyurdu. Gönüllü subaylar Balkan Savaşında görev almak üzere İstanbul’a döndüler.
Düşmana en güçlü
yerinden saldır
Mustafa Kemal Libya’ya ilk 20 Eylül 1908’de gitti. Aşiret şeyhleri halkı, hürriyete karşı ayaklanmaya çağırıyordu. Mustafa Kemal ’Düşmana en güçlü yerinden saldır’ilkesini ilk orada uyguladı. İkinci kez ise gazeteci kimliğiyle gidiyordu. Kasr-ı Harun’u ele geçirirken gözüne gelen kireçli taş parçası yüzünden az daha gözünden oluyordu.
(Devam edecek)
