İstanbul Fatih'te motokurye Yunus Emre Göçer'in ölümüne neden olan Somali Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud’un oğlu Hassan Sheikh Mohamud'un serbest bırakılması ve ülkeden kaçmasıyla sonuçlanan soruşturmada yeni gerçekler ortaya çıkmaya devam ediyor.
Mohamud’a Göç İdaresi Başkanlığı tarafından ‘insani ikamet’ izni verdiği ve bu sayede Türkiye’de kalmaya devam ettiği ortaya çıktı.
Mohamud’a İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Başkanlığı tarafından 12 Haziran 2022’de iki yıl süreyle geçici ikamet belgesi verildiği ortaya çıktı. Mohamud’a bu belgenin neden verildiğine dair ise herhangi bir açıklama yapılmadı.
İNSANİ İKAMET NEDİR?
İnsani nedenler sebebeyle bir şekilde Türkiye Cumhuriyeti'nde kalması gerekli görülmüş kişilere verilen oturma izninin türüne “insani ikamet izni” denilmektedir. Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu madde 46 ve bunun devamındaki düzenlemesinde insani ikamet izni konusuna ilişkin temel şartlar ve kurallar yer almaktadır. İnsani ikamet izni, kanundaki bu maddede yer alan özel şartların altında ve özel durumlarda verilen bir oturma izni türüdür.
İNSANİ İKAMET HANGİ ŞARTLARDA VERİLİR?
Yabancı uyruklu bir çocuğun yüksek yararı söz konusu olduğunda insani ikamet izni verilebilmektedir. Söz konusu durumda yabancı uyruklu çocuğun yüksek yararının var olduğu ya da olmadığına dair esaslar uygulamada şekillenir. Bu sebeple somut bir olayın şartları değerlendirilir ve yabancı uyruklu çocuğun yüksek yararının olduğu ya da olmadığı tespit edilir.
Haklarında deport ya da diğer bir deyimle sınır dışı etme kararı veyahut Türkiye’ye giriş yasağı söz konusu olmasına rağmen Türkiye’den çıkış yapılmadığı ya da çıkışın makul olmadığı veya çıkışın mümkün olmadığı durumlar karşısında Türkiye insani ikamet izni verilebilir.
Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu içerisindeki madde 55 hükmünde yer almakta olan sınır dışı (deport) etme kararı alınamayacak yabancı uyruklu kişler hakkında sınır dışı (deport) kararı alınmak isteniyor ancak alınamıyor ise, böyle bir durumda bu yabancı uyruklu kişiye insani ikamet izni verilebilir.
Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu içerisindeki madde 53 uyarınca deport kararının, diğer bir deyimle sınır dışı etme kararının iptali için dava açıldığı zaman, söz konusu yabancı uyruklu kişi hakkında bu izin verilebilir.
Acil bazı sebeplerin varlığı dolayısıyla ülkenin çıkarlarının korunması ve kamunun düzeni ile güvenliği açılarından Türkiye’ye girmesine ve Türkiye'de kalmasına izin verilmesi gereken bazı yabancı uyruklu kişilerin başka bir ikamet izni türüne başvuramıyor durumda olması halinde yine Türkiye insani ikamet izni verilebilmektedir.
Olağandışı bazı durumların varlığı halinde de insani ikamet izni, başvuru yapan yabancı uyruklu kişiye verilebilir. Kanuni düzenlemelerde, olağandışı halin ne olduğuna dair net şekilde hükümler yoktur. Yine bu noktada da somut bir olayın özellikleri ile uygulamada kabul edilmekte olan haller karşılaştırılarak detaylı bir değerlendirme yapılmalıdır.
Sayılan bu haller, söz konusu kanunda yer alan teknik ifadelerdir ve asıl sonuçlar uygulamada görülür. Esasen bu şartların her biri, uygulamada yer alan birçok durumun genel tabirleri niteliğindedir. Dolayısıyla Türkiye insani ikamet izni ile ilgili bir başvuru yapmadan önce gerekli şartların sağlanıp sağlanmadığının denetlenmesi ile eksiklerin tamamlanması adına bu konuda tecrübe sahibi bir göç uzmanından yardım alınmalıdır.
Göç İdaresi Başkanlığı tarafından Mahmoud’a verilen insani ikamet izninde mülakatı yapanların hangi sebeple bu izni verdikleri, şahsın bu şartlardan hangisini taşıdığı ise kamuoyu tarafından cevaplanması gereken soruların başında olarak görülüyor.
