Derleyen: Erman Çimen / Yeniçağ
Milli mücadele tarihimizi Mustafa Kemal Atatürk’ten Mehmetçiğe kadar uzayan kahramanlar ordusu yazdı. Mareşal Fevzi Çakmak bu büyük kadronun önde gelen kahramanlarından biriydi. Bugün 10 Nisan 1950''de hayatını kaybeden Mareşal Fevzi Çakmak''ın ölüm yıldönümü...
BABASI VE ÜÇ KARDEŞİ DE ŞEHİT OLDU
Fevzi Çakmak 12 Ocak 1876''da İstanbul’da asker bir ailenin dördüncü erkek çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası Ali Sırrı Bey, albayken Medine’de şehit oldu.
Ali Sırrı beyin birinci oğlu Teğmen Muhtar Bey 1912 yılında Balkan Savaşı’nda şehit düştü. İkinci oğlu Yüzbaşı Nazif Bey 1915 yılında Çanakkale’de şehit düştü. Üçüncü oğlu daha askeri rüştiyede öğrenciyken şehit oldu.
Ali Sırrı beyin dördüncü oğlu Mustafa Fevzi Çakmak ise çeşitli savaş cephelerinin ateşleriyle kavrularak büyük meydan muharebelerinde zaferden zafere koşarak Mareşal rütbesine yükseldi.
Fevzi Çakmak 22 yaşında ‘Kurmay Yüzbaşı’, 36 yaşında ‘Paşa’ 46 yaşında ‘Mareşal’ oldu.
İZMİR''İN İŞGALİNE KARŞI ÇIKTI
Milli Mücadele döneminde Mondoros Mütarekesi''nin tek taraflı uygulanması ve İzmir''in Yunan ordusu tarafından işgaline karşı çıkan Fevzi Çakmak, 1919 yılı mayıs ayı başlarında Yunanlıların İzmir’e çıkarma yapma hazırlıkları sürerken, Harbiye Nazırı Şakir Paşa''nın makamında bulunmadığı kısa bir süreden yararlanarak, İzmir''deki Kolordu Komutan Vekili Albay Süleyman Fethi Bey''e "Çıkarılan devriyelerin peyderpey miktarlarının artırılarak Yunanlıların İzmir’i işgal etmeleri ve bir oldu bitti yaratmaları muhtemeldir. Bunun için derhal Averof zırhlısı komutanına, badema (bundan sonra) devriye çıkarılırsa, bunları Türk birliklerinin silah ile karşılayacağını tebliğ ediniz." telgrafını çektirdi.
Bu tebliğe karşılık Süleyman Fethi Bey''in "Dinlemeyip çıktıkları takdirde bu emir yerine getirilecek midir?" sorusuna da "Tereddüt edilmeden ateş edileceği" yanıtını verdi.
Bu tebliğ etkisini gösterdi, işgal gününe kadar bir daha Yunan devriyeleri İzmir’e ayak basmadı. İtilaf devletlerinin baskısı ile Fevzi Paşa Genelkurmay Başkanlığından uzaklaştırılırken Yunanlılar da 15 Mayıs 1919 günü İzmir''e çıktı. Daha sonra Fevzi Çakmak önce 1''inci Ordu Komutanlığına, ardından 3 Şubat 1920''de Harbiye Nazırlığına (Milli Savunma Bakanlığına) atandı.
Fevzi Çakmak, bu görevi sırasında Kurtuluş Savaşına değerli hizmetlerde bulunurken, İstanbul''dan birçok silah ve cephanenin Anadolu''ya taşınması ve değerli komutanların Anadolu''ya geçmesinde rol oynadı.
İstanbul müttefik kuvvetler tarafından resmen işgal edilince Fevzi Çakmak, Harbiye Nazırlığı görevinden 21 Nisan 1920''de ayrılarak Anadolu''ya geçti. Fevzi Çakmak Anadolu''ya geçtikten sonra Ankara hükümetince 3 Mayıs 1920''de Kozan Milletvekili sıfatıyla Milli Savunma Bakanlığına ve Bakanlar Kurulu Başkan Vekilliğine seçildi. Burada çalışmalara başlayarak, yeni ordunun kurulmasında büyük rol oynadı.
İKİNCİ İNÖNÜ SAVAŞI’NIN GİZLİ KAHRAMANI FEVZİ PAŞA
İnönü Savaşları''nın en büyük kahramanı şüphesiz İsmet Paşa''ydı ama 2. İnönü Savaşı’nda cepheye intikal ederek savaşın seyrini değiştiren Millî Savunma Bakanı Fevzi Çakmak''ın önemi de çok büyüktü.
2. İnönü Savaşı’nda Türk ordusunun karargahı Eskişehir’deydi ve ordunun başında Tuğgeneral(Mirliva) İsmet Paşa görevlendirilmişti. Yunan ordusunun ilk günlerde etkili taarruzlar yapması üzerine bu sıkışık anda takviye olmak üzere TBMM''nde alınan karar doğrultusunda Meclis Muhafız Taburu ile birlikte Millî Savunma Bakanı Fevzi Paşa cepheye gitti.
YUNANLILARI GAFİL AVLADI
Eskişehir hattında Türk ordusunun başarılı olmasında etkili olan kişi, sonradan bölgeye gelip yetkiyi devralan, Milli Savunma Bakanı Fevzi Paşa olmuştur.
Nüfusu ve içinde bulunduğu şartlardan dolayı beklenmeyen bir hücum emri vererek Yunanlıları gafil avlamış, Türk ordusunun süvari çokluğunu avantaja çevirerek Yunanlıların 2. İnönü Savaşını ağır kayıplarla kaybetmelerini sağlamıştır.
MAREŞAL FEVZİ ÇAKMAK
Fevzi Çakmak, 31 Ağustos 1922 tarihinde de Büyük Zafer''in kazanılmasındaki yüksek hizmetlerinden dolayı TBMM tarafından mareşalliğe terfi ettirildi. Böylece Kurtuluş Savaşı''nın Atatürk''ten sonra ikinci mareşali Fevzi Çakmak oldu.
EMEKLİLİK SONRASI SİYASİ YAŞAMI
Mareşal Fevzi Çakmak, askeri hayatı sona erip emekli olduktan sonra 1945''te çok partili hayata geçilmesiyle Demokrat Parti''nin kurulmasına destek verdi. 1946 seçimlerinde İstanbul milletvekili olarak parlamentoya giren Fevzi Çakmak, bir süre sonra parti içinde çıkan anlaşmazlıklar neticesinde Demokrat Partiden ayrılarak, Millet Partisi''ne geçti ve bu partinin onursal başkanlığını yaptı. Mareşal Fevzi Çakmak 10 Nisan 1950 Pazartesi sabahı saat 07.30’ta vefat etti ve Eyüp Mezarlığı’na defnedildi.
Fıtnat hanım ile evli ve iki çocuk babası olan Mareşal Fevzi Çakmak, Fransızca, İngilizce, Almanca, Rusça, Farsça, Arapça, Arnavutça ve Sırpça biliyordu.
"Bir ordunun muharebe vasıta ve usulleri alınabilir, lakin milli seciye ve ruh kıymeti nesilden nesile intikal eder." sözüyle tarihe not düşen Mareşal Fevzi Çakmak''ın "Büyük Harpte Şark Cephesi Hareketleri", "Garbi Rumeli''nin Suret-i Ziyaı ve Balkan Savaşı''nda Garp Cephesi" adlı eserleri bulunuyor.
