Kur krizini durdurmak için 20 Aralık 2021’de büyük umutlar beslenerek devreye alınan kur korumalı mevduat (KKM) sisteminin etkisi yedi ay sonra bitti. Geçici frenlemenin ardından dolar/TL tekrar 18 sınırına dayandı.
Cumhuriyet''ten Şehriban Kıraç''ın haberine göre; Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın “Faiz neden enflasyon sonuç” tezi başlayan düşük faiz döneminde TL’nin değer kaybını önlemek için getirilen KKM de işe yaramadı. Merkez Bankası’nın 2021 yılı eylül ayında yüzde 14’e indirdiği politika faizinden sonra artan döviz talebiyle dolar Aralık 2021’de hızla yükselerek 18 TL’yi de aşmıştı. Bunun üzerine Lütfi Elvan’ın yerine Hazine ve Maliye Bakanlığı’na Nureddin Nebati getirildi. KKM de 20 Aralık 2021’de ilan edildi.
KKM’nin başlamasıyla dolar 13.03 TL’ye kadar gerilemişti. Ancak aradan geçen 7 ayda dolar/TL yeniden 18 TL sınırına; 17.99’a kadar çıktı. Kur farkları Hazine ve TCMB tarafından ödeniyor. Bu ödeme halkın vergileriyle yapılıyor. KKM için bütçeden mart, nisan ve mayısta 37.2 milyar lira ödeme yapıldı. Ayrıca ek bütçeye bu iş için 40 milyar TL kondu.
40 MİLYAR DOLAR
Ekonomist Erol Taşdelen, KKM’nin baştan beri yanlış olduğuna dikkat çekerek şu değerlendirmeyi yaptı:
- 22 Temmuz itibarıyla KKM’da biriken para 1.1 trilyon TL, bunun dolar karşılığı 62.4 milyar dolar, 7 Ocak’ta bankalarda yabancı para mevduat karşılığı 256.5 milyar dolardı. 22 Temmuz sonunda 233.4 milyar dolar. Yani 23.1 milyar dolarlık döviz mevduatı azalmış, bunun hepsinin KKM’ye gittiğini varsaysak bile KKM’lerin üçte ikisi TL mevduattan açılan hesaplardan oluşuyor.
- Yabancı paradan KKM açanların kur farkını Merkez Bankası ödüyor, fakat TL’den KKM açanların kur farkını Hazine ödüyor. Hazine’nin ana geliri de vergiler.
- Parası olmayana gitmesi gereken sosyal transferler parası olana gidiyor. Bu kabullenilecek bir durum değil. Sürdürülebilir de değil. Ek bütçeden KKM için 40 milyar TL alındı ve şimdiden o para bitti. Enflasyona göre döviz kurlarının kendini güncellediğini düşünürsek ortaya inanılmaz bir KKM maliyeti çıkacak demektir. Kimse şu anda kurun ne olacağını da öngöremiyor.
GÜVEN VERMEDİ
Prof. Dr. Burhan Şenatalar ise KKM ile ekonomide kaybolan güvenin geri gelmediğini söyledi. KKM’nin mevduatı olanı koruduğunu söyleyen Şenatalar, “Bütçeyi böyle mantıksızca harcamanın uzun ömürlü olamayacağını herkes gördü. Hükümet öyle hatalar yaptı ki, iddia edildiği gibi şubat-martta ekonominin düzlüğe çıkma ihtimali de yok. İnada dayalı, rasyonel olmayan yaklaşımla olumlu sonuç beklenemez” dedi.
