Artan konut fiyatları ve yükselen faiz oranları, birçok insan için kredi ile ev sahibi olma hayalini suya düşürdü. "Kredi ile konut almak hayal mi oluyor?" sorusuna Dünya Gazetesi yazarı Naki Bakır, "En büyük engeli, yüksek faiz oranları oluşturuyor. 1 milyon TL'lik kredinin 10 yılda bankaya geri ödemesi yaklaşık dört katına ulaşıyor" yanıt verdi.
TÜİK'in dün açıkladığı rakamlara göre ipoketli yani kredi ile satılan ev sayısı ülke genelinde yüzde 49,1 oranında düşüş yaşadı. İşte bu durumu kaleme alan Naki Bakır "On yıl önce neredeyse satılan her 2 konuttan biri banka kredisi ile alınırken, bu oran 12’de 1’e indi. Toplam satışlarda kredi ile alınanların payı Ocak-Şubat döneminde yüzde 8,5’e kadar düştü" dedi. "Kredi ile konut almak hayal oluyor" başlıklı yazısında şu ifadelere yer verdi:
"Mortgage sistemi sağlıklı işleyen ülkelerde konut piyasasında temel finansman kaynağı olan banka kredisi ile konut almak, Türkiye’de giderek hayal oluyor. Girdi maliyetlerine bağlı olarak konut satış fiyatları hızla yükselirken, aşırı yüksek faizler, tüketicilerin ödeme imkânı bulunmayan aylık taksitler nedeniyle banka kredisi ile satışların dip seviyeye indiği görülüyor.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı verilere göre Türkiye genelinde toplam konut satışları içinde banka kredisi ile alınanların (ipotekli) payı 12’de 1’e kadar düştü. Ocak ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 17,8 düşüş gösteren konut satışları şubatta göre yüzde 17,3’lük bir artışla 93 bin 902 adet oldu.
Ancak bu artış banka kredisi dışındaki finansman yöntemleri ile yapılan satışlardan kaynaklandı. “Diğer” konut satışlarının yüzde 35,7 artışla 85 bin 75 adede yükseldiği şubat ayında, banka kredisi ile satılan konutların sayısı ise yüzde 49,1 oranında düşerek 8 bin 827’ye geriledi.
Böylece, yılın ilk iki ayında diğer satışlar yüzde 10,6’lık artışla 159 bin 468 adede ulaşırken, kredi ile satılanlar yüzde 56,1 oranındaki sert düşüşle 14 bin 742 adede geriledi; toplam satışlar da 174 bin 210 adetle geçen yılın aynı dönemindekinin yüzde 2 altında kaldı. Toplam satışlarda banka kredisi ile alınanların geçen yıl şubatta yüzde 21,7 olan payı bu yıl aynı ayda yüzde 9,4’e düştü. İpotekli satışların toplamdaki payı ocak-şubat dönemleri itibarıyla da yüzde 18,9’dan yüzde 8,5’e geriledi.
Konutta ilk el satışlar şubat ayında yüzde 21,8 artışla 23 bin 476, ocak-şubat döneminde de yüzde 5,6 artışla 51 bin 8 adet oldu. İkinci el satışlar ise şubatta yüzde 15,5 artışla 56 bin 555 adet olmakla birlikte, ocak-şubat dönemi itibarıyla 126 bin 731 adetle geçen yılın eş dönemindekinin yüzde 5 altında kaldı.
KREDİYLE SATIŞTA SON 3 YILDA SERT DÜŞÜŞ
Banka kredisi ile satılan konut sayısı 2020 yılında 573 bin 337 adetle yıllık bazda tarihi zirveye ulaşmıştı. Ancak izleyen dönemde hızla düşen sayı 2021’de 294 bin 530’a, 2023’te 177 bin 748 adede indi. Bu yılın ilk iki ayında da bu düşüş trendi devam etti. 2020 yılında 1,5 milyona yaklaşan toplam konut satışları da kredili satışlardaki düşüş paralelinde azalarak 2023 yılında 1 milyon 225 bin 926 adede kadar geriledi, bu yıl ilk iki ayda da 174 bin dolayında kaldı.
BU KREDİ KOŞULLARI VE MALİYETLERLE ZOR
Türkiye’de yıllık yeni konut ihtiyacı 1 milyon dolayında bulunurken yıllık konut üretiminin 2023’te 600 bin dolayında kaldığı dikkati çekiyor. İnşaat maliyetlerindeki hızlı artışlar, firmaların konut üretimini baskılarken, girdi maliyetlerindeki artış paralelinde yükselen satış fiyatları ve zorlaşan kredi koşulları tüketicilerin alım imkanını daraltıyor.
EN BÜYÜK ENGEL YÜKSEK FAİZ ORANLARI
Son iki üç yılda aşırı artan maliyetlere bağlı olarak yeni konutlarda ortalama metrekare maliyeti 30 bin TL’ye, buna göre 100 metrekarelik bir dairede 3 milyon TL’ye ulaşmış bulunuyor. Sürekli artan maliyetler karşısında satıcı firmalar fiyat belirlemede zorlanırken, belirlenen fiyata karşılık alıcı bulmak da zorlaşıyor. Yatırım dışında ihtiyaç için konut almak isteyenlerin önündeki en büyük engeli, yüksek faiz oranları oluşturuyor.
Bankaların konut kredisine uyguladığı aylık faiz oranları yüzde 3’ün üzerine çıkmış bulunuyor. Bu faiz oranlarıyla alınacak 1 milyon liralık kredinin 10 yıllık bir geri ödeme planında bankaya geri ödemesi bunun yaklaşık dört katına ulaşıyor. Yüksek satış fiyatları ve aşırı ağır kredi geri ödeme koşulları konut talebini baskılıyor, piyasayı daraltıyor."
