İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi ve Türk Epilepsi ile Savaş Derneği Başkanı Prof. Dr. Nerses Bebek, Kovid''in epilepsi açısından etkilerini değerlendirdi.
Prof. Dr. Bebek, ağır Kovid hastalarının yüzde 30''unda beyin tutulumu olduğuna da işaret etti.
Bebek, bu hastalarda sonradan başlayan epilepsi nöbetlerinin kalıcı olabileceğine vurguladı.
Prof. Dr. Bebek, nöroloji açısından takip altında olmaları gerektiğini belirtti. Bebek, hali hazırda epilepsi ile yaşayan hastaların ise pandemide çok daha dikkatli davrandıklarını ve ilaçlarını daha düzenli aldıklarını, özellikle bir dönem etkin olan uzaktan çalışma sistemi ile stresten uzak kalabildikleri için, nöbet sıklıklarının dahi azaldığını ifade etti.
Prof. Dr. Bebek, zaten epilepsi hastası olan kişilerin Kovid açısından ekstra bir risk taşımadığının anlaşıldığını ancak Kovid-19''u çok ağır geçirenlerde sonradan başlayan nörolojik bulgular nedeniyle bu kişilerin epilepsi hastası adayı olabildiğini belirtti.
Prof. Dr. Bebek, "2,5 seneye yakın olmuş Türkiye için, 2 sene önce yani 15 Mart 2020''de kapanmıştık, çok belirsizlikler vardı, korku, endişe vardı. Hastalarımız hastaneye ulaşmakta tereddüt yaşıyordu. Epilepsi özelinde ne olacağını bilmiyorduk, epilepsi hastaları Kovid''i daha kötü mü geçirecekti, Kovid-19 geçirenlerde epilepsi açısından risk mi oluşacaktı? Kovid-19 geçiren bir insanda epilepsi olur mu ya da epilepsisi olan bir kişi, Kovid-19 geçirirse ne olur? Şayet kişi epilepsi hastasıysa, (Kovid''e bağlı) ateş, kırgınlık, vücudu etkileyen enfeksiyon durumunda nöbet riski artar. Ama ateşi kontrol altına almak, bol sıvı, vitamin takviyesi yapmak, riskleri azaltır. Ama ne zaman ki Kovid çok daha ağır, hem vücudu, hem beyni etkileyen bir tabloya girer; o zaman farklı bir tablodan bahsediyor oluruz" dedi.
"AĞIR GEÇİRENLERDE BEYİN DE ETKİLENİYOR"
Bebek, ağır geçirilen Kovid''in beyin damar tıkanıklığı, inme, pıhtı atma riski yaratabildiğini ama milyonları etkileyen Kovid''e rağmen bu oranların çok yüksek olmadığını vurgulayarak şunları söyledi: "Beyni etkilenmiş bir insanda daha nörolojik bir hastalığı olmasa da pek tabii ki damar tıkanıklıkları oldu, felçler oldu, beynin enfeksiyon hastalıkları oldu. Dolayısıyla epilepsi de bunlara eşlik edebildi. Tam tersine baktığımızda ise epilepsi ile yaşayan bireylerin Kovid-19''a yakalanma riski açısından bir artış olmadığı gösterildi. Ama ne zaman risk var? Biliyorsunuz epilepsi çok sık bir hastalık. Genellikle iyi seyirli, yüzde 60 vakada nöbetler tek ilaçla kontrol altına alınabiliyor. Ama ne zaman ki epilepsiye eşlik eden bir beyin tümörü, ağır bir hastalık, kalp hastalıkları, tansiyon vb var; (Kovid açısından) asıl risk yaratan durumlar bunlar oldu. Yaş, yoğun bakıma yatış sebepleri vs. bunlar, epilepsi açısından da riski artırdı elbette ki."
"NÖBET SIKLIĞINDA DEĞİŞİKLİK VARSA KOVİD''İ DE SORGULUYORUZ"
Prof. Dr. Bebek, Kovid sonrası dönemde, hastalarda epilepsi nöbet sıklığındaki değişikliklerde Kovid geçmişi olup olmadığının sorgulandığını belirterek "Bildiğimiz ve takip ettiğimiz hastada nöbet tekrarı olduğunda bu sorgulamayı yapıyoruz. Uykusuz mu kaldın, ilacını mı aksattın, Kovid mi geçirdin gibi. Çoğu insan hastalığı geçirdim diyor tabii ki. Ama Kovid sırasında epilepsi nöbetinin tekrarladığını söyleyen hasta sayımız o kadar yüksek değil. Daha önce epilepsi hastalığı ile gelmeyen Kovid sonrası nöbet ile karşımıza gelen vakalarda da bu sorgulamaları yapıyoruz. Kovid''in beyni etkilediği ya da vücudu ağır etkilediği durumlarda yeni epilepsi nöbetlerinin ortaya çıkma riski artıyor. Beyni bu kadar ağır etkilenmiş olan bireyde epilepsi nöbetinin yanı sıra diğer nörolojik bulgular da eşlik edebiliyor. Örneğin ağır durumdaki Kovid hastalarının yaklaşık yüzde 30''unda nörolojik tutulumun da olduğu biliniyor. Bunların içerisinde inme de var, nöbet de var. Bunlar bir arada seyredebilen durumlardır çoğu zaman." dedi.
AŞI EPİLEPSİ RİSKİNİ ARTIRMIYOR
Epilepsi ile yaşayan hastaların pandemi dönemini daha rahat geçirdiğine de dikkat çeken Prof. Dr. Bebek, bunun nedenlerini ise şu şekilde anlattı: "Hastalarımız aslında avantajlıydı bu açıdan. Çünkü çoğu, nasıl sağlıklı yaşanır, hekimden ne zaman yardım istemesi gerekir, bunu biliyor. Kovid''den kendini korumayı da başardı çoğu hastamız. Hatta günlük yaşam aktivitelerindeki stresin azalması, ilacı daha düzenli kullanması nedeniyle de birçok hastamız bu dönemde nöbet sıklıklarının azaldığını ifade etti. Kovid''in bilinen özelliklerini görüyoruz sadece şu an. Ama bundan sonra uzun vadeli etkileri ne olacak, bunu biraz izleyip göreceğiz. Ancak kalıcı bir beyin hasarı yaratırsa bu durumun tekrar düzelmesi çok zor. Çünkü beyin, kolay toparlanan bir organ değil. O hastaları ayrı tutuyoruz açıkçası. Burada çok önemli bir durum var, bu da aşı. Yani ağır Kovid''e karşı biliyoruz ki bizi koruyan tek şey aşı. 1 milyonu aşan vaka dataları toplandı, kontrollerle kıyaslandı ve orada da gösterildi ki aşıyla epilepsi nöbeti arasında artmış bir risk yok."
