Konutta fiyat ve kira anarşisi

Siyasi iktidar konut sorununu şimdiye kadar Dünyada ve Türkiye’de eşi benzeri görülmemiş bir şekilde içinden çıkılmaz bir hâle soktu.

1.Hükûmet uygulamada, konutu tüm dünyada olduğu gibi sosyal konut politikası olarak değil, bir rant alanı olarak gördü ve kullandı. Yandaşlara lüks konut yaptı.

Ekrem İmamoğlu öncesinde İstanbul Belediyesi KİPTAŞ, TEM-Şile yolu üstünde tamamıyla kendi yandaşlarına Yeşil Vadi konakları yaptı. Hatta sitede boş alanlar olmasına rağmen, yol genişlemesin diye camiyi de yol kenarına yaptılar.

Kuruluş amacı sosyal konut yapmak olan TOKİ, kamu arsalarına lüks konut yaptırdı. Kamuoyunda tartışılan müteahhitlere gelir ve servet transferi yaptı.

Dahası TOKİ’ye imar yapma yetkisi de verildi. Müteahhitler belediyelerden imar izni almak için bir yıl uğraşıyor. TOKİ altyapısına bakmadan, çevre problemine bakmadan, bir gecede proje onaylıyor. Devlet kendi eliyle piyasada haksız rekabet yarattı.

Eğer devlet sosyal konut yaratmış olsaydı, Konut fiyatları ve kiralar bu kadar yükselmezdi. Hükûmet kendi yanlışını, ev sahiplerinin mülkiyet hakkına el atarak telafi etmek istedi. Yüzde 77 enflasyon varken, konut kira artışını yüzde 25 ile sabit tuttu. Şimdi kira süresi beş yılı dolan tüm konutlarda herkes mahkemelik.

2.İndependent 23 Nisan 2023 haberine göre; Suriyeliler Türkiye’den mülk alamaz.

Hukukçu Dr. Ruşen Gültekin; “1927 tarih 1062 sayılı Mukabele-i Bilmisil Kanunu yürürlüktedir. Bu Kanun uyarınca Suriye'nin Türklerin taşınmazlarına el koymaları üzerine, bu kanun çıkarılmış ve Suriyelilerin Türkiye'de mevcut bütün taşınmazlarına el konulmuştur. Suriye uyruklularının yeni taşınmaz edinimi de yasaklanmıştır. Bu kanun halen yürürlükte iken Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü hangi hakla Suriyelilere taşınmaz satmaktadır?” diyor. Suriyeliler şirket kurup şirket üstünden ev alarak, yasayı deliyorlar.

Kaldı ki 10 milyon olarak tahmin edilen Suriyeli ve Afganlılar, her ülkede olduğu gibi kamplarda tutulmuyor. Bunların şehirlerde konut kiralaması kiralık konut arzını düşürdü ve kiraların artmasına neden oldu.

3.2023 seçim öncesinde, Türkiye döviz sıkıntısı çekmesin diye, hükûmet yolsuzlukta ve kaçak yoldan döviz girişinde kontrolü gevşetti. 2022 yılı ödemeler dengesinde bu yüzden 26,4 milyar dolar nereden geldiği bilinmeyen döviz girişi oldu.

Yine, Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün açıkladığı Yolsuzluk Algı Endeksi’nde Türkiye 180 ülke arasında 101 sıradan 115 sıraya düştü.

Ayrıca, 2023 seçimlerinde iktidarın kaybetme riski olduğunu düşünenler gayrimenkule yöneldi. Konut fiyatlarında spekülatif artış yaşandı.

2015 baz yılı olarak 100 alırsak, 2024 ocak ayı itibarıyla;

*TÜFE Endeksi, 822,2 oldu.

*Konut Maliyet Endeksi, 1474,5 oldu.

*Konut Fiyat Endeksi, 1578,2 oldu.

Konut fiyatlarında 9 yılda enflasyonun iki katı artış, spekülatif artıştır. Bu spekülasyonu hükûmetlerin yanlışları yarattı.

Bundan sonra ne olur?

Konut fiyatlarında spekülatif artış, farklı çözümler yarattı. Söz gelimi şehirlerden köye tersine göç başladı. Aile arasında ortak konut kullanımı arttı.

Spekülasyon aynı hızla devam etmez. Bundan sonra konut fiyat artışı enflasyonun altında kalır. Mamafih Merkez Bankası raporunda da 2023 Ekim ayından sonra, konut fiyat artışının enflasyonun altında kaldığı anlaşılıyor. (Aşağıdaki Grafik.)