Toplumun Görünümü 2023 raporunda 81 ilin ekonomiden eğitime, sağlıktan hukuka sosyoekonomik görünümünün sonuçları yayınlandı.
Alan İzleme Raporları kapsamındaki “Toplumun Görünümü 2023: Kent ve Konut” raporu Dr. Elyesa Koytak editörlüğünde ortaya kondu. Ortaya çıkan rapor 13 Şubat 2024 tarihinde İstanbul'da düzenlenen etkinlikle kamuoyuna tanıtıldı.
Raporun odak konusu olan kent ve konut probleminin sosyal ve ekonomik boyutları incelemeye alındı.
KONUT FİYATLARI ASGARİ ÜCRETİN İKİ YÜZ KATI
Raporda insanların konuta erişiminin için ciddi seviyede zorlaştığı belirtildi. Konut maliyetlerindeki artış ve konuta yönelik talebin yükselmesiyle piyasada bir anormallik olduğu vurgulandı.
ASGARİ ÜCRETLİ VATANDAŞ KONUT ALABİLMEK İÇİN 17 YIL BOYUNCA ÖDEME YAPMALI
Ortaya çıkan sonuçlarda asgari ücretle geçinenlerin ev sahibi olmasının imkansız olarak ifade edildi. 2023 Aralık ayında ortalama bir konut fiyatının 3 milyon liranın üzerinde olduğu ve asgari ücretle çalışan bir kişinin ortalama bir konuta sahip olması için 17 yıl boyunca bütün kazancı ile ödeme yapması gerektiği vurgulandı.
KONUT FİYATLARI NEDEN YÜKSELİYOR?
Ayrıca konut krizinin başlıca sebebinin artan inşaat maliyetleri olduğu da belirtildi. Rapora göre maliyetlerindeki yükseliş son 3 yıldır yüzde 60’ın üzerinde seyrediyor. Bu durum ise bina ve konut inşaatlarının maliyetine yansıyarak konut fiyatlarında da önemli derecede yükselişe neden oluyor.
İSTANBUL’DA SATILAN HER ON EVDEN YEDİSİ İKİNCİ EL KONUT
İlke Vakfı tarafından hazırlanan raporda dolar kurundaki ve inşaat maliyetlerindeki yükseliş yeni ev stokundaki artışın önünde engel oluşturduğu ifade ediliyor.
Bu nedenle talep ikinci el evlere doğru akmaya başladığı vurgulanıyor. Özellikle ekonomik büyümenin yavaşlaması ve giderek artan inşaat maliyetlerinin bunda etkili olduğu değerlendiriliyor.
Deprem riskinin yüksek olduğu İstanbul’da ise satılan her on evden yedisinin ikinci el olduğu vurgulanıyor.
Raporda Türkiye’nin deprem ülkesi olduğu vurgulanarak konut stoklarının yenilenmesi ve dirençli hale getirilmesi gerektiğinin altı çiziliyor.
EN FAZLA KİRACI İSTANBUL’DA
Kiracı oranının en yüksek olduğu illerden ilkinin yüzde 37’le İstanbul olduğu belirtilirken, ikinci sırada yüzde 36,3’le Batman, üçüncü sırada ise yüzde 36,1’le Gaziantep olduğu ifade ediliyor.
Son on yılda ev sahibi oranlarındaki değişim incelenen raporda özellikle Doğu’da ev sahibi olma oranlarının yüzde 10’un üzerinde bir azalışla düştüğü değerlendiriliyor.
Rapora göre bir konutta ortalama 14 yıl ikamet edildiği ve konut değiştirme süresinin konut sahibi olmakla ilişkili olduğu değerlendiriliyor.
KONUTLAR ORTALAMA 112 METREKARE
Rapora göre 2022’de Türkiye’de hane halklarının yüzde 85,2’si yaşadığı konutta yeterli kullanım alanının olmadığını söylerken yaşanılan konut büyüklüğünün ise ortalama 112,6 metrekare olduğu belirtiliyor.
Doğuya gidildikçe hanelerin yaşadığı konut büyüklüğü arttığı, İstanbul ve Ege’de ise diğer bölgelere kıyasla insanlar daha az odalı evlerde yaşadığı vurgulanıyor. Raporda İstanbul’da oturduğu konutta kullanım alanının yeterli olmadığını düşünen hane halklarının oranı ise yüzde 82,6 olduğu vurgulanıyor.
Ayrıca 2022 yılında İstanbul’daki hanelerin yüzde 21,7’si yeterli gün ışığı alamamaktan şikayetçi olduğu ve Türkiye genelinde bu oranın yüzde 14,6 olduğu vurgulanıyor.
