Buğday sıkıntısı Kazakistan'ı 2024 yılının ikinci yarısında vuracağa benziyor. Uzmanlar ülkenin başlıca tarımsal ihracat ürününde öngörülen aşırı bolluğun fiyatları aşağı çekmesini bekliyor. Kazakistan, Pekin'in tek taraflı tarife değişikliklerinin ardından Çin'e buğday ihracatını belirsiz bir süre için askıya aldı.
Kazak Tarım Bakanlığı, bu bahar “beklenenden daha fazla buğday ekildiğini”, yani önümüzdeki haftalarda “yüksek bir hasat ve dolayısıyla düşük fiyatlar” elde edileceğini bildirdi. Aynı açıklamada bakanlık, “tek taraflı olarak değiştirilen ithalat kuralları” nedeniyle Kazakistan'ın en büyük pazarlarından biri olan Çin'e buğday ihracatının askıya alındığını duyurdu.
Bakanlık açıklamasında, “Tüccarların Çin'e ticareti yeniden başlatması zaman ve çaba gerektirecektir” denildi.
Çin'in Kazak yetkililere ani tarife değişikliği için bir açıklama yapmadığı anlaşılıyor. 2 Ağustos'ta tarımsal haber portalı Eldala, sahadaki kaynaklara dayanarak, buğday ihracatı için ilk sorun ipucunu verdi ve Çin'in Kazakistan sınırındaki batı Sincan Eyaleti'ndeki bir özel ekonomik bölgede “Çin gümrüklerinin fabrikalar için buğday ithalatını tamamen yasakladığını” bildirdi.
Daha önce bu özel ekonomik bölgede kayıtlı Çinli şirketler, Çin'in diğer bölgelerinde uygulanan %65'lik vergiyi ödemeden buğday ithal ediyordu. Şimdi ise bu ticari avantaj iptal edilmiş görünüyor. Tahıl artık sadece devlet kontrolündeki bir düzenleyici kurum tarafından Çinli işletmeler arasında dağıtılan kotalara göre gümrüksüz olarak ithal edilebilecek.
Tarife rejimindeki değişiklikler Sincan'daki Çinli tüccarları hazırlıksız yakalamışa benziyor. Eldala'nın haberine göre, maliyetlerde beklenmedik büyük bir artışla karşı karşıya kalan Çinli tüccarlar, Kazak meslektaşlarına “Kazakistan'dan gelen buğday kargolarını yolda olsalar bile kabul edemeyeceklerini” söylediler. Haberde ayrıca sıkılaştırma önlemlerinin sadece buğdayı etkilediği, arpa, kepek ve keten gibi diğer tahıl ürünlerine yönelik tarife kurallarının ise değişmediği bildirildi.
Çin'e ihracatın askıya alınması, öngörülen tampon mahsulle birleşince Kazakistan'da buğday fiyatlarının düşmesine neden oldu. Kazak çiftçiler şimdi ellerinde büyük buğday fazlalıkları kalmasını bekliyor.
Çin'in tarife kurallarını sıkılaştırması, Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev ile Çin lideri Xi Jinping arasında Astana'da yapılan görüşmeden bir aydan biraz fazla bir süre sonra gerçekleşti. Xi, Kazak başkentine varışında Çin-Kazak ilişkilerini “benzersiz, kalıcı, kapsamlı bir stratejik ortaklık” olarak tanımladı.
Tokayev, 3 Temmuz'da Çinli mevkidaşıyla düzenlediği basın toplantısında Çin'le tarımsal işbirliğinin geleceğini iyimser bir şekilde tanımladı. 2023 yılında Çin'e yönelik ihracatın güçlü bir şekilde artacağını kaydeden Tokayev, ortak çabaların daha fazla büyüme sağlayacağını öngördü.
