Kaybettiren piyasa
2023 yılında, altın hariç finansal yatırım araçlarının tamamı reel kayıp getirdi. 2022 yılında da yalnızca borsa reel getiri sağlamış, diğer araçların tamamı reel kayıp getirmişti.
1.En fazla TL mevduatı kaybettirdi. 2022 sonunda bankaya 100 lira yatıranın, TÜİK verilerine göre ortalama yıllık faiz geliri 14,94 lira oldu. 2023 sonunda eline 114,94 lira geçti. Ancak 2023 TÜFE oranı yüzde 64,77 olduğu için, 114,94 liranın satın alma gücü 69,76 liraya geriledi.
Faiz konusunda dünya yanlış yapıyor. Biz alasını yapıyoruz. Eksi reel faiz ile bankaları ve devlete ilave bir enflasyon vergisi veriyoruz.
Dünya finans piyasası bilerek, ABD de “FED faizi ne zaman ne kadar indirecek?” tartışması yaratıyor. ABD’de yıllık TÜFE yüzde 3,1, iki yıllık tahvil faizi ise 4,385’tir. Bu durumda reel faiz oranı 1,25’tir. Bankalar, borsa, bitcoin eksi reel faiz istiyor. Ama bu hesap hem bankaları suni teneffüse zorluyor, hem de piyasada kırılganlık artıyor.
Bu nedenledir ki, faizlerle en çok oynayan bir Türkiye dünyanın en kırılgan ülkesi olarak ilan edildi.
Eksi reel faiz tasarruf sahibi açısından, bir mal sahibine, binana kira alma üstüne de kira ver demek gibi bir şeydir. Türkiye’de yüzde 64,77 enflasyon varken, kiraların yüzde 25’te tutulması da benzer bir uygulamadır.
2.BİST 100 Endeksi’ne akıl sır ermiyor. Dünya borsaları da hareketlidir. Ama BİST 100 Endeksi, 2022 yılında nominal olarak yüzde 165,81 oranında arttı. (Yüzde 61,81 oranında reel getiri sağladı.) Bu sene de nominal olarak yüzde 47,53 oranında arttı. (Yüzde 10,46 oranında reel kayıp getirdi.) Dünyada bu kadar zikzak, bu kadar kırılganlık yalnızca BİST 100’de gerçekleşti. Borsa kumar masası oldu.
3.Dolar ve Euro son iki senedir reel kayıp getirdi. 2023 yılında dolara karşı TL değer kazandı. MB TÜFE bazlı reel kur 2023 Ocak ayında 57,14 idi. Yıl sonunda 53,84’e geriledi. Yani TL yüzde 7,7 oranında değer kazandı.
Öte yandan bu bir yılda dolar, dünya paraları karşısında da yüzde 1,42 oranında değer kaybetti ve dolar endeksi 103,991’den, 102,435’e geriledi.
Sonuçta 2023 yılında dolar kuru artışı da TÜFE’nin altında kaldığı için Dolara yatırım yapanların yüzde 5,41 oranında reel kayıpları oldu.
4. Altın 2023 yılında yüzde 9,22 oranında reel getiri sağladı.
Altının değer kazanmasının temel nedeni banknotlara olan güvenin düşmesidir. Dünyada savaşların artması da bu süreci hızlandırdı. Bu nedenle IMF de yeni bir sepet ve bu sepete bağlı Dünya para birimi oluşturmak istiyor. Bazı bankalar kripto para formülünü tartışıyor. Merkez bankaları da aynı nedenlerle rezervlerinde altın miktarını artırmak istiyor. Altına talep artıyor ve değer kazanıyor.
