Kıskançlık, kardeşinin doğmasıyla birlikte daha az sevgi ve ilgi göreceği korkusundan kaynaklanmakta.. Peki, kardeş kıskançlığını önlemek için anne babaların çocuklarına yaklaşımı nasıl olmalı?
Dr. Şebnem Gümüşçü, konuya açıklık getirdi.
Kardeş kıskançlığı, evrensel ve doğal bir duygudur. Kıskançlık, sevilen kişinin başkasıyla paylaşılmasına katlanamamak olduğuna göre, sevginin var olduğu her yerde kıskançlığın olması da kaçınılmaz bir durumdur. Farklı yaş gruplarındaki çocuklarda gözlenebilen kardeş kıskançlığı, okul öncesi dönemdeki çocuklarda daha sık ortaya çıkmaktadır.
HANGİ ÇOCUKTA DAHA FAZLA GÖRÜLÜR?
Çocuklar, kıskançlık duygusuyla yaklaşık olarak iki yaş civarında tanışırlar. Çocuk; iki, üç ve dört yaşlarındayken kardeşi doğduğunda, kendisinin artık sevilmediği, istenilmediği duygusuna kapılabilir. Anne ve babasını çevredeki herkesten kıskanır ve onları asla başka biriyle paylaşmak istemez. Çocuk, o güne kadar sadece kendisine ait olduğunu sandığı anne ve babasını, kardeşiyle paylaşacağını anladığında, iç dünyasında farklı duygular yaşar ve içindeki bu karmaşaya kendisi de bir anlam veremez.
İki kız kardeş ilişkisinde, iki erkek kardeş ilişkisine veya bir kız bir erkek kardeş ilişkisine göre daha fazla kıskançlık görülebilmektedir.
Kardeşler arasındaki yaş farkı ne kadar az ise kıskançlık da o kadar büyük olacaktır. Bu nedenle üç yaşından küçük, annenin bakım ve desteğine gereksinimi henüz azalmamış olan çocuğun, yeni gelen kardeşe tepkisi daha büyük olabilmektedir.
KARDEŞİNİ KISKANAN ÇOCUK HANGİ KORKULARI HİSSEDER?
Çocuk, kardeşinin doğumu ile birlikte aşağıda belirtilen korku ve endişeleri yaşayabilir.
Hakların kayıp olması
Sevilmemek
Bir başkasının daha çok sevilmesi
Düzenin değişmesi, belirsizlik
Dikkatin kendi üzerinden gidecek olması
Anne babayı paylaşmak
Oyuncaklarını paylaşmak
İsteklerinin olmaması
Kardeşini kıskanan çocuğun duygusal tepkileri şunlardır:
Evden uzaklaşmak istememe
Anneye aşırı düşkünlük
Kardeşe aşırı düşkünlük
Psikosomatik rahatsızlıklar
Sevilmediği düşüncesi ile içe kapanma,
İştahsızlık, uyku düzensizliği, kabuslar
Depresyon, kendine acıma, üzüntü
Öfke, huzursuzluk, mızmızlanma
NEDENLERİ NELERDİR?
Kardeş kıskançlığının nedenleri olarak,
Cinsiyet
Rekabet
Kaybetme korkusu
Çevrenin tutumu gösterilebilir.
Güvensizlik
Ebeveyn tutumları
Mizaç
Yaş farkı
ANNE BABA TUTUMLARI:
Kardeşler arası kıskançlığın derecesi;
Yeni bir çocuğun doğumuyla anne babanın tutumunda olan değişikliklere
Büyük çocukla, ebeveyn arasında yerleşmiş olan ilişkiye
Çocuğun bebeğe olumsuz bir tepkide bulunmasına göz yumma hoşgörüsüne bağlıdır.
Yaş farkı:
Yaş farkı az olan kardeşlerde kıskançlığın görülme sıklığı, yaş farkı fazla olanlara oranla biraz daha yüksektir.
Mizaç:
Bazı çocuklar mizaçlarından dolayı daha kıskançtır.
Cinsiyet:
Cinsiyete göre de bazı farklılıklar yaşanabilir. Çocuk kız ve doğan kardeş erkekse anne babasının kendi cinsiyetinden hoşnut olmadığını düşünebilir. Ailelerin cinsiyete ilişkin tercihi varsa ve bunu yansıtıyorlarsa, cinsiyete göre kıskançlık yaşanması kaçınılmaz hale gelir.
Rekabet:
Kardeşlerin birbiriyle karşılaştırılması aralarında rekabetin oluşmasına ya da var olan rekabetin güçlenmesine yol açabilir.
“Kardeşin ne güzel yiyor yemeğini.”
“Abisi gibi güzel piyano çalabilecek mi, göreceğiz.”
“Ablası ödevler konusunda bizi hiç üzmemişti ama bu yok mu bu?” gibi cümleler kurulmamalıdır.
Kaybetme korkusu:
Yeni kardeşin doğumuyla birlikte annelerin, büyük çocuğa daha az zaman ayırdıkları ve onunla daha az oyun oynadıkları gözlemlenmiştir. Bu yaklaşım, büyük çocuğun bebeğe karsı kızgınlık, kırgınlık gibi duygular geliştirilmesine ya da bu duyguları anne ve babaya yöneltmesine yol açabilir.
Çevrenin tutumu:
Kendisinden büyük bir kız kardeşi olan çocuğa saçlarının neden ablası gibi kıvırcık olmadığını sormak, abla ya da kardeşinin boyunun onu yakaladığını ve yakında onu geçebileceğini söylemek (sanki bunlar kötü bir şeymiş gibi) hem gereksiz hem de olumsuz etkileri olan yaklaşımlardır. Çocukların birbirleriyle rekabete girmelerini, kızgınlık duymalarını sağlayabilir.
