Tazminat hakları, işçilerin işten ayrılırken maddi güvenliğini sağlamayı amaçlayan önemli bir konu olarak öne çıkıyor. Pek çok çalışan, işten memnun olmasa bile, tazminat haklarını kaybetmemek için görevine devam edebiliyor. Ancak, iş kanunu çerçevesinde, işçilerin haklı nedenlerle iş sözleşmesini feshetmeleri durumunda tazminat hakkı doğmaktadır. Bu hakkın kullanılabilmesi için belirli şartların yerine getirilmesi gerekir.
Başlıca şartlardan biri, işçinin aynı işyerinde ne kadar süre çalıştığıdır. İşyerinde geçirilen süre, tazminat miktarını etkileyebilir ve işçinin tazminat hakkını belirleyebilir. Bu yazımızda, ne kadar süre çalıştıktan sonra işten ayrıldığınızda tazminat alabileceğinizi ve bu tazminat haklarının neler olduğunu detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.
KIDEM TAZMİNATI ALMANIN ŞARTLARI NELERDİR?
Kıdem tazminatı, belirli bir süre boyunca aynı iş yerinde çalışan işçiye, işten ayrılma sebeplerine bağlı olarak yapılan toplu bir ödemedir. Bu tazminatı alabilmek için yerine getirilmesi gereken başlıca şart, işçinin aynı işyerinde en az bir yıl süreyle çalışmış olmasıdır. Bir yıldan kısa süre çalışan işçilerin kıdem tazminatı hakkı bulunmamaktadır. Ayrıca, kıdem tazminatının hesaplanmasında işçinin deneme süresi de dikkate alınabilir.
Ancak, kıdem tazminatının alınabilmesi için işçinin işten çıkarılma nedeninin belirli şartlara uygun olması gerekir. Özellikle, İş Kanunu’nun 25. maddesinin ikinci bendinde belirtilen, işçinin işverene karşı ahlaka ve iyi niyete aykırı davranışlar sergilemesi gibi nedenlerle işten çıkarılması durumunda kıdem tazminatı hakkı bulunmayacaktır. Bu şartlar doğrultusunda, işçinin kıdem tazminatı alabilmesi için işten ayrılma sebeplerinin yasal çerçevede değerlendirilmeye alınması önemlidir.
HAKLI FESİH NEDENLERİ NELERDİR?
Belirli veya belirsiz süreli iş sözleşmeleri, haklı nedenlerin varlığı durumunda, herhangi bir fesih bildirim süresi beklenmeksizin derhal sona erdirilebilir. İş Kanunu’nun 24. maddesi, işçilerin haklı nedenlere dayanarak iş sözleşmelerini feshetme haklarını düzenler. Haklı fesih nedenleri, sağlık sorunları, ahlaki ve iyi niyet kurallarına aykırı durumlar veya zorlayıcı nedenler olarak sıralanabilir. Her bir neden, belirli şartları ve özellikleri taşır. İşçilerin bu nedenleri doğru bir şekilde tespit etmeleri ve haklı nedenlerle istifa ettiklerini ispat etmeleri gerekmektedir. Bu durum, işçinin kıdem tazminatı hakkına sahip olmasını sağlar.
1 YILIN SONUNDA İSTİFA EDEN HERKES KIDEM TAZMİNATI ALABİLİR Mİ?
Bir iş yerinde en az bir yıl çalışan işçilerin kıdem tazminatı hakkı bulunmaktadır. Ancak, bir yıllık süre tamamlandıktan sonra kendi isteğiyle işten ayrılan bir işçinin kıdem tazminatı alabilmesi için haklı bir neden göstermesi gerekmektedir. Haklı nedenler arasında şunlar yer alır:
- Maaşın hiç ödenmemesi veya zamanında ödenmemesi
- Çalışma koşullarında köklü değişiklikler yapılması ve bu değişikliklerden işçinin haberdar olmaması
- İşçinin sendika yöneticisi olarak seçilmesi
- İşçinin vefat etmesi
- Sosyal Güvenlik Kurumu primlerinin eksik yatırılması
- Sosyal Güvenlik Kurumu'na işçinin bilgisi olmadan giriş ve çıkışların yapılması
- Fazla mesai ücretlerinin ödenmemesi
KIDEM TAZMİNATI ALINMASINA İMKAN TANIYAN YASAL HAKLAR
On beş yıl ve 3600 prim günü şartını tamamlayan işçiler, istifa ettiklerinde kıdem tazminatı almaya hak kazanır. Ayrıca, bir yıl boyunca aynı iş yerinde çalışan kadın işçiler, evlendikten sonra bir yıl içinde istifa ettiklerinde kıdem tazminatı alabilir. Erkek işçiler de askerlik görevini yerine getirmek için işten ayrıldıklarında kıdem tazminatını talep edebilirler. Emeklilik yaşına gelen işçilerin işten ayrılması da kıdem tazminatı hakkını doğurur.
