Uçuşlarda son zamanlarda yaşanan rötarlar vatandaşların büyük tepkisini çekiyor. Son olarak A Jet’in uçuşlarında yaşanan rötarlar nedeniyle vatandaşlar havalimanında isyan ederken havayolu çalışanları ile çalışanlar arasında gerginlik çıkmıştı.
Uçuşlarda yaşanan rötarların nedeniyle ilgili çarpıcı bilgiler ortaya çıktı. Gazeteci Burcu Durmuşoğlu sosyal medya hesabında yaptığı paylaşımda gecikmelerin temelinin 1 yıl öncesine dayandığını söyledi. Durmuşoğlu, gecikmelerin hava trafik kontrolörlerinin özlük haklarını almak için insiyatif almadan çalışma modeline geçmeleri ile başladığını vurguladı. Durmuşoğlu, bu durumun uçuşları zincirleme bir şekilde etkilediğini belirterek, havayolu firmalarının bunu bilmesine rağmen önlem almadığının altını çizdi. Durmuşoğlu, yaşanan gecikmelerin özellikle İstanbul’da hava trafiğini olumsuz etkilediğini sözlerine ekledi.
Durmuşoğlu yaptığı paylaşımda şu ifadeleri kullandı:
Uçak rötarları neden bu kadar sık yaşanmaya başladı? Anlatıyorum. Havayolu taşımacılığında artan gecikmelerin temeli yaklaşık 1 yıl öncesine dayanıyor.
Kendilerini pilot anonslarındaki “kule” olarak bildiğimiz hava trafik kontrolörleri, 8 Eylül 2023’de özlük haklarının peşine düştüklerini duyurdu. Ve her şeyden bundan sonra başladı.
Haklarını alamadıkları için seslerini duyurmak isteyen hava trafik kontrolörleri, inisiyatif almadan çalışma (İAÇ) modelini uygulayacaklarını açıkladı.
İnisiyatif alarak çalışmaları uçuş sürelerini kısaltır ve uçuş başına ortalama 7 dakika kazandırır. Sadece İstanbul hava sahasına günlük ortama 1000 uçak indiğini düşünürsek, tek günde sadece İstanbul’a 7000 dakika kazandırmak demek bu.
Aynı zamanda üst üste koyacağınız binlerce 7 dakika ile uçak yakıtlarından tasarruf yapılıyor, havayolu şirketleri de yakıttan milyonlarca dolar kar elde ediyor.
"TÜM UÇUŞLARI ETKİLİYOR"
Kontrolörler inisiyatif almayı bıraktığında aksaklıklar yaşanmaya başlıyor. Bir uçuşta yaşanan aksaklık gidiş-geliş sistemini de hesaba katarsanız zincirleme biçimde tüm uçuşları etkiliyor.
Ülkemizde kamu personeli olan hava trafik kontrolörleri mesleki olarak Eurocontrol’e bağlı çalışıyor. Kar amacı gütmeyen bu organizasyon kendisine bağlı hava sahasını kullanan uçaklardan o ülkenin birim maliyetinde ödeme alır.
Bu bir havuza aktarılır. Bu havuzdanda da kendilerine bağlı çalışan tüm kontrolörlere tazminat adında ödemeler yapılır. Bu ödeme kontrolörlerin hesabına Eurocontrol tarafından direkt yatırılmaz, arada resmi kurumlar var. İşte hadise burada patlak veriyor.
Türkiye Cumhuriyeti’nin ilgili resmi birimleri çalışanların hakkı olan bu parayı Eurocontrol’den alıp onların maaşlarına eklemiyor. HTK-SEN tarafından yapılan açıklamalarda bu hak ihlalinin yıllardır yaşandığını söyleniyor.
Diğer ülkelerde hava trafik kontrolörleri ve pilotlar denk özlük haklarına sahipken, ülkemizde bu iki meslek grubunun özlük hakları arasında uçurum var.
"HAVAYOLU ŞİRKETLERİ ÖNLEM ALMIYOR"
İşin ilginç yanı Eurocontrol’den gelen ve kontrolörlerin maaşına eklenecek tutarı devlet vergilendirebiliyor. Gelir vergisi yoluyla ülke bütçesine katkı oluyor. Ancak sebebi anlaşılmayan bir şekilde Eurocontrol’den gelen paranın tamamı çekilip ilgili kişilere dağıtılmıyor.
Hava trafik kontrolörleri inisiyatif almadan çalışacakları tarihleri duyurmalarına ve bu çalışma biçiminin rötarları beraberinde getirdiğinin bilinmesine rağmen, havayolu firmaları herhangi önlem almıyor. Aslında rötar krizleri biraz da buradan doğuyor gibi görünüyor.
Avrupa’da olaylar böyle gelişmiyor. İş yavaşlatma ya da grev gibi durumlarda havayolu firmaları gerekli tedbirleri alıyor. Bizde hiçkimse HTK-SEN’in duyurularını dikkate almıyor.
Görüştüğüm bir kabin memuru tüm aksaklıklara rağmen hava trafik kontrolörlerinin aldığı kararı destekliyor ve onları haklı buluyor. Ben HTK-SEN’in inisiyatif almadan çalışma kararını yerinde buluyorum. Yıllardır hak arama mücadelesinde pasif kalmış bir topluma, ilham oluyorlar.
