İstanbul'da sayıları milyonları geçen Suriyeliler, Fatih'te küçük bir Suriye kurmuş durumda. Fatih'in tarihi Malta Çarşısı'nda son zamanlarda dikkat çeken değişim vatandaşları tedirgin ediyor. Çarşıda Türkçe tamamen ortadan kalkmış vaziyette.
Tabelalardan, konuşulan dile hatta duvardaki grafitilere kadar her yerde Arapça hakimiyeti var. Türk vatandaşlarının çarşıda dükkan açamaz hale geldiği, kira fiyatlarının ise tavan yaptığı Fatih'te vatandaşlar bu değişimden tedirgin oluyor.
SANKİ İSTANBUL DEĞİL ŞAM
Hürriyet'ten İpek Yezdani'nin haberine göre, caddenin başından itibaren sanki İstanbul’un değil, Şam’ın ya da Halep’in bir mahallesine giriyorsunuz. Sağlı sollu dükkanların hepsinde Arapça tabelalar göze çarpıyor, her yerden Arapça konuşmalar yükseliyor, hatta çarşıda duvara yapılan grafitiler bile Arapça! Savaştan kaçan Suriyelilerin İstanbul’a geldikten sonra hızla yerleşmeye ve iş kurmaya başladığı yerlerden biri Malta Çarşısı. Çarşıda esnafın yarısından çoğu Suriyeli, çarşıda kalan 3-5 Türk esnafsa müşterilerin çoğu Suriyeli olduğu için yanlarında Arapça bilen Suriyeli çırak çalıştırıyor.
DÜKKAN VE EVLERDE FİYATLAR UÇTU
‘Al Hayr Lokantası’, ‘Taiba Kuyumcusu’, ‘Al Raii Kasap’, ‘Yasemin Sham Parfümcüsü’, ‘Şam Şerif Tatlıları’, ‘Al Sayed modern Lübnan fırını’, vs… Suriyelilerin açtığı dükkânlardan sadece bazıları.
Kahvecinin yanında ‘Abdu Abdo tatlıcısı’, onun yanında da ‘Al Raii Kasap ve Hamur İşleri’ var. Al Raii’nin sahibi Selahattin Muhammed (35), üç yıl önce eşi ve üç çocuğuyla Şam’dan İstanbul’a gelmiş. “Burayı iki ay önce açtık, eti Suriye usulüne göre satıyoruz, daha çok koyun eti ağırlıklı. Bize daha çok Suriyeliler geliyor, ama Türk bir müşteri de bir kere gelirse bir daha bırakmıyor” diyor. Muhammed, çarşıdaki çoğu esnaf gibi emlak ve kira fiyatlarındaki artıştan şikâyetçi: “Burası çok pahalı, ev fiyatları da dükkân fiyatları da çok artmış durumda. Bizden önceki Türk kiracıların ödediğinin en az iki-üç katını ödüyoruz. Mesela buranın fiyatı önceden 1600 liraydı, benden 5000 lira istediler.”
Biraz ileride ‘Omaya’ dondurmacısı bulunuyor, Semir Hafız, “Burası Suriye’nin en ünlü dondurmacısıydı, şimdi burada şube açtı” diyor. Gerçekten de seyahat sitelerine baktığınızda birçok yerde Omaya için ‘Şam’ın en iyi dondurmacısı’ yazıyor. ‘Al Sayed modern Lübnan fırını’nın sahibi Muhammed , iki yıl önce Hama şehrinden gelmiş, fırını ailesiyle birlikte işletiyor. En fazla Suriye lavaş ekmeği çıkarıyorlar. Muhammed de artan kiralardan şikâyetçi: "Burada dükkân kiraları çok pahalı, örneğin biz bu fırına aylık 7000 lira ödüyoruz ama önceden kirası 2000 liraydı."
"KİRACILAR TÜRKLERİ ÇIKARTIYOR SURİYELİLERİ ALIYOR"
Çarşıda kalan ender Türk esnaftan baharatçı Nevzat Temel, Suriyeli bir çırak çalıştırdığını belirterek, “Suriyelilerin gelmesi bizim için çok iyi oldu çünkü piyasayı hareketlendirdiler, artık Türk’ten çok Suriyeli müşterim var” diye konuşuyor.
Erkek berberi Cengiz Fındıklı’nın yanında çalıştırdığı üç kalfa da Suriyeli. Fındıklı, “Müşterilerin çoğu Suriyeli olunca Suriyeli kalfa çalıştırmak daha mantıklı” görüşünde.
Aksa Kuruyemiş’in sahibi Hidayet Güven de Filistinli bir çırak çalıştırıyor: "Türkler artık kiralayamıyor, Türk kiracısı olanlar da onları çıkarıp Suriyeli alıyor.”
