Yunanistan-İsrail ortaklığının baş mimarlarından biri olan Başbakan Binyamin Netanyahu''nun yeniden iktidara gelmesinin ardından yeni girişimlerin olacağını dile getirdi.
Yunanistan, İsrail ile olan ilişkilerinde dirençli olduğunu kanıtladı, çünkü solcudan muhafazakarlara kadar tüm hükümetlerimiz İsrail ile stratejik ortaklığımızı destekledi. İsrail için de durum aynı mı?
Evet. İsrail açısından ilişki stratejiktir. Hükümetimizde bazı değişiklikler oldu. Biraz istikrarsızlık yaşadık. Ama ilişkilerimiz güçlü olmaya devam ediyor. Geçen haftaları düşün. Milli Savunma Bakanı''nın ziyareti, bakanlık genel sekreterinin ziyareti oldu. Yunanistan''dan İsrail''e, İsrail''den Yunanistan''a gelen heyet sayısı, Avrupa ülkeleri ve ABD''yi bir arada değerlendirdiğimde rekor sayı oldu. Sadece başkalarının yönettiği alanlarda değil, diğer alanlarda da ilişkilerimiz güçlü. Önümüzdeki birkaç gün içinde İsrail''de yeni bir hükümet bekliyoruz. Bu hükümet, Yunanistan ile ilişkileri geliştirmeye kararlı olacaktır. İsrail Başbakanı adayı, İsrail tarafından Yunanistan ile ilişkilerin yeniden inşa edilmesinin mimarıydı. Bu, Başbakan olarak yeni gündeminin bir parçası olacak.
Üçgenlerin değişken geometrisi vardır. Bunlardan biri de ABD ile 3+1. Bazıları gecikme olduğunu söylüyor. 3+1''in çalışmalarının tekrar başlayacağına inanıyor musunuz?
Evet. Üçlü işbirliği bizim için çok önemli. 3+1 bizim için değerlidir. Evet, bazı gecikmeler olmuş olabilir. Bazıları, bazı değişikliklerimiz olduğu için. Ancak bir aydan daha kısa bir süre önce İsrail''de nakliye, altyapı ve enerji odaklı siber savunmayı ele alan 3+1''lik bir toplantı yaptığımızı hatırlatırım. Daha fazla toplantı ve sinerji bekliyoruz.
İsrail-Türkiye yakınlaşması İsrail-Yunanistan ilişkilerini nasıl etkiler?
Buna iki farklı açıdan bakmalıyız. Öncelikle Yunanistan ile ilişkilerimiz güçlüdür ve Türkiye ile olan ilişkilerimizden stratejik ilişkilerimizi aşındıracak şekilde etkilenmeyecektir. Bunu Türklere yüksek sesle ve net bir şekilde söyledik. Savunma Bakanımız bunu açıkça söyledi. Türkiye bölgede önemli bir ülkedir. Bazıları stratejik öneme sahip bazı ortak zorluklarımız var. Terörle mücadele, ticari ilişkiler, turizm ve iki toplum arasında meydana gelen birçok ortak şey. Yunanistan''ın pahasına olmayacak. Diplomasiye de inanıyoruz. Ve inanıyoruz ki siz Türkiye ile sorunlarınızı diyalog ve diplomasi yoluyla çözmeye çalıştığınız gibi biz de aynısını yapıyoruz. Önemli konuları tartışmak için Türklerle diyaloga doğru yavaş yavaş ilerliyoruz.
“BİZİM YUNANİSTAN İLE İLİŞKİMİZ ALICI-SATICI İLİŞKİSİ DEĞİL”
Savunma bakanınız İsrail''in bir diyalog ve işbirliği köprüsü olabileceğini söyledi. Bu belirli bir şey mi ifade ediyor yoksa genel bir konum mu?
Böyle bir şeye katkıda bulunabilirsek, bunu yapmaktan büyük mutluluk duyacağımızı düşünüyorum. Bunun somut olduğunu, şu anda masada olduğunu söylemeyeceğim. Ama diyaloğun önemli olduğunu söyleyebilirim. Çarpıcı bir örneğimiz var, Lübnan ile yaptığımız anlaşma. Hukuken savaş halinde olduğumuz bir ülkeyle anlaşma imzaladık. ABD ve Fransa''nın kolaylaştırmalarıyla doğrudan veya dolaylı olarak diplomasi uygulayabilirken, büyük sorunları çözmeden her iki ülkenin de çıkarına olacak bir anlaşmaya vardık. Büyük sorunlar hala orada.
Yunanistan ve İsrail, devasa ve enerjik diasporaların bu eşsiz özelliğine sahiptir. Geçtiğimiz günlerde Atina''da lobilerimizin toplantıları oldu. Diasporalarımız da iki ülke arasındaki ilişkilerin daha iyi olmasını sağlıyor mu?
Evet. Yunanistan ve İsrail, ana devletlerine bağlı diasporalara sahip oldukları için bir bakıma kutsanmış durumdayız. Diasporalarımızın insanlarının anavatanla eşsiz ve özel bir bağı vardır. Her iki ülkemizin de kendilerini konumlandırmalarına, içinde yaşadıkları toplumlarla köprüler kurmalarına yardımcı oluyorlar. Bence bu benzersiz bir şey ve faydalarından yararlanmamız gerekiyor.
Yunanistan ve İsrail''in çok yakın savunma, ekonomik ve kültürel bağları var. Bunların hepsinde bir işbirliği var ama daha iyisini yapabilir miyiz?
İkili ilişkilerimiz için birkaç itici gücümüz var. Kimi ekonomik, kimi enerji ve güvenlik. Bence memnun olmalıyız ama büyümeye devam etmesi bizim sorumluluğumuz. Yunanistan ile ilişkimiz alıcı-satıcı ilişkisi değil. Devam eden uzun vadeli işbirliğine dayanmaktadır. Kalamata gibi 20 yıllık bir projeyi düşündüğünüzde, işe yarayan ve daha fazla işbirliğini sağlamlaştırmaya yardımcı olan sağlam bir projedir. Ortak eğitimlerimiz, en iyi uygulamaları paylaşmamız ve tabii ki satın almalarımız var. Ekonomik işbirliğimizden asla memnun kalmamalıyız. Yunanistan''ın Avrupa için bir enerji kapısı olma politikasını düşündüğümüzde, her türlü enerjide, İsrail sadece doğal gazımız olduğu için değil, iklim teknolojisinde de çok güçlü olduğumuz için doğal bir ortaktır.
Enerji konusunda, EastMed boru hattı hakkında hiç bitmeyen bir tartışma var. Bunun olabileceğini düşünüyor musunuz, yoksa enerjinin Avrupa pazarlarına ulaşmasının başka yolları var mı?
Hükümetler düzeyinde, İsrail, Yunanistan, Kıbrıs, tamamen kararlıyız ve taahhüdümüzden bir santim bile geri adım atmadık. EastMed''i kendi başına düşündüğünüzde, onu uygulayacak olanlar tarafından keşfedilmesi gereken bir şeydir. Buradan da özel sektöre geçiyoruz. Projenin uygulanabilirliğini düşünmek zorundalar. Bu arada Ukrayna''daki savaş nedeniyle bugünün acil ihtiyaçlarını düşünmek zorundayız. Kriz, Avrupa''ya yaklaşık 140 milyar metreküp gaz arzını kesti ve alternatifler bulmaları gerekiyor. Bu şekilde İsrail zaten bir rol oynuyor. Kendi rezervuarımızdan daha fazlasını üretmeye başladık ve ihraç ediyoruz. Bugün onu dünyanın bizim tarafımızdan ihraç etmenin tek yolu Mısır üzerinden sıvılaştırılmış doğal gaz şeklindedir. Mısır ve Ürdün''e oradan da Avrupa''ya daha fazla enerji sağlamak için bu altyapıyı kullanabiliriz. Bu sadece kısa vadeli bir çözüm. Avrupa''nın ihtiyacı olanın sadece bir kısmı. Toplamda sadece 10 bcm ihracat yapıyoruz. Bu, Mısır ve Ürdün''ün iç kullanımına gidiyor. Daha fazla alan geliştiriyoruz.
Sadece yazın değil, kışın da İsrail''den büyük turizm dalgaları görüyoruz, yani Yunanistan İsrailliler için bir alışkanlık haline geldi mi?
On beş yıl önce Yunanistan, İsrail turizminin haritasındaydı. Yakın mesafe turistlerimizin çoğu Türkiye''ye gitti. Türkiye ile çatışma çıktığında Türkiye''ye giden İsrailli turist sayısı önemli ölçüde azaldı. Ve İsrailliler Yunanistan''ı keşfetti. Türkiye''yi ziyaret eden İsrailli turist sayısı 2-3''ten sonra tekrar kriz öncesi rakamlarına geldi. Ama Yunanistan''ı keşfeden insanlar Yunanistan''ı terk etmediler. Sayı her yıl artıyor. İsrailli turistler yılda bir kez ziyaret etmiyor. Ben büyükelçi olmadan önce kızım dört kez buradaydı. Ayrıca İsrailli turistler, diğer ülkelerden gelen ortalama turistlerden daha fazla para bırakıyor. Nereye gidersek gidelim alışveriş bunun bir parçası. Bir de iş boyutu var. İsraillileri, başta otel endüstrisi ve boş zaman endüstrisi olmak üzere Yunanistan''da turizme yatırım yapmaya getirdi. İkincisi sosyal yönüdür. Yunanistan''da turizm, ülkelerimizi bir araya getirmek için güçlü bir sosyal ajandır. Yunan müziğini, Yunan yemeklerini, Yunan kültürünü seviyoruz. Her yerde Yunan müziği duyacaksınız.
İran''da rejimin baskıcı polis teşkilatının bir kısmını kaldırma yönünde bazı kararlar aldığına dair haberler var. Bu, değişim için gerçek bir itici gücün işareti mi, yoksa sadece itibarını kurtarmak için rejimin bir oyunu mu?
Ortadoğu''nun değiştiğini söylememe izin verin. Radikal güçler ile ılımlı ve pragmatik güçler arasındaki savaşta ılımlılar kazanıyor. Komşularımızla yaptığımız anlaşmalar ve son dönemde imzalanan İbrahim Anlaşmaları, farklı bir işbirliği ortamı, daha fazla istikrar ve daha stratejik istikrar getiriyor. Ticarette, stratejik işbirliğinde, insandan insana görülür. Tahran''daki istikrarsızlık ve radikal güçlerin başında Ayetullah rejimi var. Bu bir istikrarsızlık motorudur. İstanbul''da İsrail hedeflerine saldırı girişimi oldu. Bu, Türkiye ile aramızdaki istihbarat ve güvenlik işbirliği sayesinde önlendi. Bu her yerde oluyor. İran da sadece bizim bölgemizde istikrarsızlığın lokomotifi haline geldi. Rusya''ya İHA yetenekleri sağladıklarını görüyorsunuz. Bu mevcut İran rejimi bir tehdittir. Bu rejimin hegemonik hırsının yanı sıra, bu rejimin nükleer hırsıdır. Buna rejimin baskıcı doğasını da ekleyin. İki halkımızın arasında ilişki geliştirmek diye bir şey yok. Tahran''daki rejimin çok radikal dini ideolojisi dışında. Halkını bastırmak için çok fazla yeteneği var. Umarım bir gün tüm bunlar değişir. Ama yakın gelecekte göremiyorum.
İsrail açısından Ukrayna''daki savaş bizim bölgemizde de güvenlik mimarisini nasıl değiştiriyor?
Hiç şüphe yok ki Ukrayna''daki savaş uluslararası ilişkilerde ve jeostratejik gerçekliklerde oyunun kurallarını değiştiriyor. Sistemi değiştirmedi, bir şeyleri değiştirme gereğini vurguladı. Güvenliğin geçmişe ait bir şey olmadığını anlıyoruz. Aynı zamanda geleceğe aittir. Ülkeler güvenlik ve savunma yeteneklerine yatırım yaptı. Bu çatışmada İsrail, Ukrayna''nın egemenliğini ve toprak bütünlüğünü desteklediğini açıkça belirtiyor. İnsani yardım gönderiyoruz. İlk insani yardım gönderenlerden biri bizdik. İsrail toplumu da seferber oldu ve destek gönderdi. Bu hafta jeneratörler göndereceğiz. Önümüzdeki birkaç hafta içinde veya çok yakın bir gelecekte çatışmanın sonunu görmüyorum. Ama umarım bir noktada savaşa bir son buluruz.
