Merkez Bankasının faizi % 50’ de tutması ekonomi çevreleri tarafından farklı etkileri açısından değerlendirdi. Altınbaş Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Işın Çelebi, para politikasının şu anda tamamen ekonominin soğuması üzerine inşa edildiğini ileri sürdü. Çelebi, faiz oranını yüzde 50 düzeyinde devam ettirmenin, ihracatı ve turizmi sıkıntıya sokarken işsizliği de artırdığını kaydetti.
Soğumanın özünde doğru olduğunu söyleyen Prof. Dr. Işın Çelebi, ancak maliye ve vergi politikalarıyla desteklenmediği sürece yeterince etkili olamayacağını savundu. Bunların bir bütünün parçaları olarak birlikte uygulanması gerektiğini hatırlatan Çelebi, kamu ürünlerinde düzenli maliyet-fiyat dengesi kurulması önerisinde bulunarak önemli uyarılarda bulundu:
“Bütçe açığı hızla artıyor. 844 milyar TL ve bunun yaklaşık 650 milyar TL’si faiz harcaması. Maliyet fiyat dengesi kurulamadığı sürece açık, hazineden karşılanacak ve enflasyonun artmasına sebep olacak. Döviz rezervini artırmanın yolu üretimi artırmaktan geçiyor. Sıcak para bir nevi kiracı gibi düşünülmelidir, havadan parasını alıp gitmektedir. Enflasyon üretim, verimlilik ve uluslararası rekabet gücü ile düşürülebilir. Enflasyon muhasebesinden öz kaynakları kuvvetli olan kuruluşlar pozitif etkilenir; banka kredileri kullananlar ise negatif etkilenir.”
Çelebi, şu anda kamu harcamalarının yeterince artmıyor gibi görünmesine rağmen kamu harcaması kabul edilen bütçe açığının ve faiz giderlerinin artığını ifade ederek bunun ciddi sorunlara sebep olduğu uyarısında bulundu.
“KAMU TASARRUFU EKSİK KALDI”
Bu kapsamda kamuda tasarrufunun önemine değinen Prof. Dr. Işın Çelebi, tasarrufta dengeyi ve eşitliği sağlamanın şart olduğunu anlattı. Gelir dağılımında emekliler gibi dar gelirlilerin belli bir ücret düzeyinin altında tutulduğunu, asgari ücretin yıl sonuna kadar dondurulduğunu ve tarım ürünlerine verilen desteklerin kısıtlandığına değindi. Çiftçilerin yollara dökülmesiyle bu sorunların gün yüze çıktığını aktardı.
“KAMU MALLARINI FİYATLARINI ARTIRILMASI DOĞRU”
Altınbaş Üniversitesinden Prof. Dr. Işın Çelebi, Enerji Bakanlığının doğalgaz ve petrol politikalarını ise doğru bulduğunu ifade etti. “Çünkü maliyet ve fiyat dengesi kurulmak zorunda. Doğalgaz fiyatını, petrol fiyatını, enerji fiyatlarını zamanında ayarlamamız gerekiyor ki maliyetine göre fiyat oluşturulsun.” dedi. Çelebi, bunun biriktirilmesi halinde ciddi bir enflasyonist etki yaratığını söyleyerek, “Biriktirdiğiniz zaman o maliyet fiyat açığını, dengesizliğini hazineden ve bütçeden karşılıyorsunuz. Yani onun için bunu her ay bir merdiven usulü gibi maliyet arttıkça fiyatı dengelemek lazım. Aksi takdirde kamu açığı oluştuğu için hazine onu bir görev zararı olarak karşılıyor ve o para hazineden çıkıyor” şeklinde konuşma yaptı.
Sıcak para politikasının artı ve eksi yönlerine de değinen Çelebi, artı yönünün Türkiye'nin döviz rezervlerini geliştirmek için kullanıldığını ancak negatif yönünün de göz ardı edilememesi uyarısında bulundu. Enflasyon ve faiz oranlarının %50 civarında olduğunu altını çizerek, sözlerine şöyle devam etti:
“Merkez Bankası raporuna göre gelecek sene Temmuz ayında enflasyon beklentisi %28'e inecek. Yani faiz %50 iken enflasyon beklentisinin 28 olması demek yurt dışında %22 kaynak transfer ediyorsunuz demek. Real faiz, o zaman %22 gibi bir kaynak transferine yol açıyor. Bu çok önemli. Bu asgari ücretlilerden gidiyor. Dar gelirlilerden gidiyor. Türkiye'nin üretiminden ve ihracatından gidiyor. Turizm gelirlerinden gidiyor.” dedi.
“Döviz rezervinin arttırması, Türkiye'nin üretimini ve verimliliğini arttırmasıyla sağlanır”
Işın Çelebi, döviz rezervlerinin artırılması konusuna da değindi. Türkiye'nin üretimini, verimliliğini ve uluslararası alanda rekabet gücünü arttırmasının çok önemli olduğunu vurguladı. Bunun için de ihracat ve turizm gelirlerini arttırması yani kendi öz kaynaklarıyla döviz rezervini artırması gerektiğini belirtti. Sıcak parayı geçici kiracıya benzeten Çelebi, “Kira geliyor, dolar bazında 100 dolar getiriyor, %50 faizle 100 dolara karşı 150 dolar alıyor gidiyor. Bu geçici bir para, kalıcı değil.” diye konuştu.
“EKONOMİDE İSTİKRAR SAĞLAMAMIZ LAZIM”
Oysa enflasyonu aşağıya indirmek için ekonomide bir istikrar sağlanmasının şart olduğunu söyleyen Çelebi, “İstikrar sağlayamazsak, inandırıcılığı ve gelecek beklentileri belli olmayan bir yapıya devam edersek, enflasyonla mücadelede başarılı olamayız.” uyarısında bulundu.
