İran''da cumhurbaşkanını belirlemek için dün saat 7.00''de başlayan seçimin kazananı Yargı Erki Başkanı İbrahim Reisi oldu. Seçimlerde Muhafazakâr aday İbrahim Reisi''nin kazanacağı tahmin ediliyordu. Reisi dört yıl önce yapılan seçimlerde oyların yüzde 38''ini almayı başarmıştı.
Reformist aday eski Merkez Bankası Başkanı Abdunnasır Himmeti, muhafazakar adaylar eski Devrim Muhafızları Ordusu Genel Komutanı ve Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi Genel Sekreteri Muhsin Rızai ile Milletvekili Emir Hüseyin Kadızade Haşimi de yaptıkları açıklamalarda Reisi''yi tebrik ettiğini belirtti.
Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani de yaptığı açıklamada halkın seçtiği cumhurbaşkanının belli olduğunu belirterek 45 gün sonra görevi kendisine devredeceğini dile getirdi.
19 SAAT OY KULLANILDI
İran İçişleri Bakanlığı Seçim Merkez, ülkede 13. Cumhurbaşkanlığı Seçimleri için yerel saatle 07.00''de başlayan ve 24.00''te sona ermesi gerekirken 02.00''ye kadar uzatılan oy verme işleminin sona erdiğini duyurdu. Seçimlerde toplamda 19 saat boyunca oy kullanıldı.
İran''da muhafazakar adaylar eski Devrim Muhafızları Ordusu Genel Komutanı ve Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi Genel Sekreteri Muhsin Rızai, Milletvekili Emir Hüseyin Kadızade Haşimi, Yargı Erki Başkanı İbrahim Reisi ve reformist eski Merkez Bankası Başkanı Abdunnasır Himmeti 8. Cumhurbaşkanı olmak için yarıştı.
Yaklaşık 83 milyon nüfusu olan İran’da, 29 milyon 980 bin 38''i erkek, 29 milyon 330 bin 269''u kadın olmak üzere 59 milyon 310 bin 307 kişi oy kullanma hakkına sahip. İlk defa oy kullanacakların sayısı ise 1 milyon 392 bin 148.
İran lideri Ali Hamaney, Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani ve diğer devlet yetkilileri ile adaylar başkent Tahran ve diğer şehirlerde kurulan sandıklarda oylarını kullandı.
Seçimler sırasında 5 bin 752 usulsüzlük bildirildiği fakat bunlardan 778''inin Seçim Merkezi tarafından kayıt altına alındığı ifade ediliyor. Reformist aday Himmeti''nin usulsüzlükler hakkında kısa bir süre önce İçişleri Bakanlığı binasına gittiği ve görüşmelerde bulunduktan sonra ayrıldığı belirtildi.
İBRAHİM REİSİ''NİN VAATLERİ VE BEKLEYEN SORUNLAR
Reisi seçim kampanyası süresince özellikle yolsuzluk ve ekonomik sorunlara dikkati çekti ve bunlara öncelik vereceğinin vurguladı.
2017 adaylığı sırasında, 1989 yılında o dönem hapiste olan tartışmalı sayıdaki rejim muhalifi Halkın Mücahitleri Örgütü mensubunun idamına karar veren heyette bulunması nedeniyle içeride ve dışarıda bazı çevrelerin eleştirilerinin hedefi olan Reisi, yolsuzluk ve siyasi başarısızlık gibi konularda kamuoyu nezdinde karnesi temiz bir isim.
Reisi’nin İranlıların hukuken olmasa bile fiilen kullandıkları birtakım özgürlüklere savaş karşı adım atması beklenmiyor. Bu açıdan 60 yaşla İran siyasetinde nispeten genç bir yaşta olan ve adı Hamaney’in olası halefleri arasında da dillendirilen Reisi, muhafazakâr siyasette yeni bir soluk olabilir.
Büyük oranda Hatemi’nin reform hareketi nedeniyle İran siyasetindeki dönüşümlerin reformist kanat üzerinden değerlendirilmesi bir alışkanlık haline gelse de Reisi döneminde muhafazakâr siyasetin de bir açılım yapmaya çalışması kaçınılmaz. Her şeyden önce İran’daki dinamik toplumsal yapı ve bu yapının talepleri bunu zorunlu kılıyor. Dolayısıyla, İranlı seçmenlerin sandığa gitme konusundaki anketlere de yansıyan gönülsüzlüğü Reisi’nin şahsından çok, sürecin işletilme şekliyle alakalı görünüyor. Öte yandan Reisi’yi ufukta bekleyen önemli meseleler var ve İran’ın yoğun dış politika gündemi listenin tepesinde bulunuyor.
SEÇİMLERE İLGİ DÜŞÜK OLDU
İran’da adayların çoğunluğunun veto edilmesi nedeniyle reformist seçmenin bir bölümü boykot kararı aldığı için seçimlere ilginin az olduğu görüldü. Cumhurbaşkanlığının yanı sıra il, ilçe ve beldelerde yönetim konseyi seçimleri ile İran Meclisi ve Uzmanlar Meclisi ara seçimleri için de oy kullanıldığı için bazı seçim merkezlerinin önünde yoğunluk oluştu.
İran''da Cumhurbaşkanı 4 yıl süreyle görev yapıyor ve bir kimse en fazla 2 defa üst üste bu makama seçilebiliyor. Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani bu nedenle aday olamadı.
Adayların ilk turda seçilebilmesi için yüzde 50+1 oy alması gerekiyor. İlk turda yüzde 50+1''in üzerine çıkan aday olmaması halinde en fazla oyu alan 2 aday ikinci tura kalacak ve kazanan ülkenin 8''inci Cumhurbaşkanı olacak.
Ruhani''nin kazandığı 2017''deki 12. Cumhurbaşkanlığı Seçimlerinde katılım yüzde 73, geçen yıl yapılan 11. Dönem Meclis Seçimlerine ise yüzde 42,57 olmuştu.
