İran'da duyurulan yeni yasa müzik aletlerinin televizyonda çalınma yasağına son veriyor.
1979'da İslam Cumhuriyeti'nin kurulmasından bu yana, İran devlet televizyonu müzik aletlerini sergilemekten rutin olarak kaçındı ve performanslar sırasında bunları çiçek sepetleri gibi nesnelerin arkasına sakladı. Bu yazılı olmayan kuralın kökeni belirsizliğini koruyor ve uzun zamandır halkın eğlenmesi ve şaşkınlığının kaynağı oldu.
Müzik genel olarak, İslam Devrimi'nden bu yana İran'da katı yasalara tabi olsa da düzenlemeler zamanla giderek gevşedi. İnsanlar artık geleneksel ve halk müziğinin ötesinde çeşitli müzik türlerini söyleyebilir, gruplar kurabilir, albümler yayınlayabilir ve konserler verebilir. Ancak, televizyonda enstrümanları gizleme gibi tuhaf bir uygulama, herhangi bir yasal dayanağı olmamasına rağmen devam etti.
İlginçtir ki Ali Hamaney'in fetvası aslında hem müzik aletlerinin görünürlülüğüne hem de ticaretine izin veriyor. Hatta Hamaney bir arçıklamasın "Genellikle kullanılan ve helal müzik için kullanılabilen müzik aletlerinin helalinden satın alınmasına, satılmasına ve kullanılmasına izin verilir" demiş ve "bu konuda televizyon ile diğer yerler arasında hiçbir fark yoktur" açıklamasını da yapmıştı.
İran Yüksek Sanat Konseyi Sekreteri Mohammad Hüseyin İmani, yakın zamanda yeni Ulusal Müzik Yasası uyarınca İran Devlet Televizyonu'nun "müzik aletlerinin önüne çiçek koyarak onları gizleyemeyeceğini" açıkladı. Dahası, yasa hiçbir kuruluşun Kültür Bakanlığı izin verdikten sonra bir konseri iptal etme hakkına sahip olmadığınının da altını çiziyor.
Konserlerin İran'da yaygın olarak gerçekleşmesine rağmen, müzisyenler farklı eyaletlerde turneye çıkmaya çalışırken zorluklarla karşılaştılar. Performanslar bazen yerel yetkililer tarafından, gerekli izinler alındıktan sonra bile iptal edildi. Örneğin, dini şehir Meşhed'in bulunduğu Horasan Eyaleti'nde, İmamı Ahmed Alamolhoda, şehrin dini karakterine aykırı olduğu gerekçesiyle konserlerine izin vermiyor.
Son yıllarda, çeşitli illerde lisanslı konserlerin birkaç yüksek profilli iptali gerçekleşti. Isfahan'da, İran'ın meşhur halk sanatçısı Alireza Qorbani'nin bir performansının, grupta kadın müzisyenlerin bulunması nedeniyle iptal edildi. Benzer şekilde, pop şarkıcısı İirvan Khosravi'nin Ahvaz'daki konseri de yine bakanlık izni olmasına rağmen yerel güvenlik konseyi tarafından iptal edildi.
İmani, Ulusal Müzik Yasası'nın gelecekte bu tür olayların yaşanmasını önleyeceğine dair söz verdi. Yasa, Kültür Devrimi Yüksek Konseyi tarafından Şubat 2024'te onaylandı ve bir ay sonra ilgili kuruluşlara iletildi.
Yasanın uygulanabilirliği henüz belirsizliğini korurken, Imani, yasanın "Devlet televizyonu tarafından uyulması gereken müzik ve video için onaylanmış düzenlemeleri" içerdiğini belirtti.
Yeni mevzuat, İran genelinde müzik performanslarına yönelik daha tutarlı ve açık bir yaklaşımın habercisi olabilir. Yayın uygulamalarını ülkedeki müzik düzenlemelerinin kademeli olarak serbestleştirilmesiyle uyumlu hale getirebilir. Bu devrim niteliğindeki yenilik uzmanlar tarafından Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan'ın ülkede yaşama konusundaki katı kuralları hafifletme vaadinin bir parçası olarak yorumlanıyor.
