Rabana-Merquly’de bulunan bir çift kaya kabartması, kayıp şehir Natounia ile bağlantılı eski bir Adiabene kralı olan Natounissar’ı tasvir ediyor olabilir. C: Rabana-Merquly Archaeological Project
Yeni araştırmalar, Irak’taki Rabana-Merquly kalesini, Part İmparatorluğu’nun bir vasal devleti ile ilişkilendirmek için kaya kabartmaları ve sikkelerden yararlanıyor.
Arkeofili.com’da yer alan habere göre Irak dağlarında yer alan Rabana-Merquly kalesi, uzun süredir arkeologların kafasını kurcalıyor. Büyük ölçüde MÖ 1. yüzyılda inşa edilmiş ve yüzlerce yıldır aralıklı olarak iskan edilmiş olan site, kimliği bilinmeyen, süslü giyimli bir hükümdarın yükselen kaya kabartmalarına sahip.
Antiquity dergisinde yayımlanan yeni bir araştırma, bu figürün güçlü Part İmparatorluğu’nun bir vasal devleti olan Adiabene’nin bir kralı olduğunu öne sürüyor.
Eğer gerçekten öyleyse, kale, Adiabene hanedanının kurucusu Natounissar’ın adını taşıyan ve yalnızca MÖ 1. yüzyıl sikkelerinden oluşan bir koleksiyon aracılığıyla var olduğu bilinen, uzun süredir kayıp bir şehir olan Natounia (veya Natounissarokerta) olabilir.
Almanya’daki Heidelberg Üniversitesi’nde arkeolog olan araştırmanın baş yazarı Michael Brown, Natounia’ya dair herhangi bir ayrıntılı tarihsel referans olmadığını söylüyor. “Rabana-Merquly … bölgedeki Part döneminin en büyük ve en etkileyici yeri ve kraliyet ikonografisine sahip tek yer, bu yüzden açık ara en iyi aday.”
Soldan Sağa: Merquly kaya kabartması, Rabana kaya kabartması ve Adiabene Kralı ʾtlw/Attalos’un Hatra heykeli. C: Rabana-Merquly Archaeological Project
Brown ve meslektaşları, Rabana-Merquly kabartmaları ile 225 km batısındaki Hatra kentindeki bir Adiabene kralının heykeli arasındaki benzerliklere dayanarak hükümdarı geçici olarak Natounissar olarak tanımladılar. Çalışmaya göre, her iki tasvirde de belirgin yüzgeç şeklinde şapkalar, dolgun sakallar, avuç içi “bir selamlama hareketiyle” açık olan kaldırılmış bir sağ kol, sivri uçlu asılı kemerler, kolsuz pelerinler ve boyun halkaları var. Eserler arasındaki temel fark, Hatra heykelinin sol kalçasına dayanan bir kılıcın varlığı.
Brown, “Bu kaya kabartmaları, Part döneminden hükümdarların gerçek boyutuna yakın anıtlarının nadir örnekleri ve bu kaleyi, yaptıranlar ile ilişkilendirmemizi sağlıyorlar.” diyor.
Bir başka önemli kanıt parçası, kayıp şehrin adını “Natounissarokerta” olarak veren sikkelerden geliyor – kralın adı ve bir hendek veya tahkimat için Part kelimesinin birleşimi. Sikkeler, Natounia’nın konumunu “Kapros üzerinde” veya modern Aşağı Zab Nehri olarak tanımlıyor.
Brown yaptığı açıklamada, “Bu açıklama, Aşağı Zab’ın bir kolu boyunca yer alan Rabana-Merquly için geçerli olabilir.” diyor.
Natounia’dan bir sikke. C: British Museum
Açıklamaya göre, site 8 metre uzunluğundaki surlardan ve Rabana ve Merquly’nin daha küçük yerleşim yerlerinden oluşuyor. Drone haritalamasının yanı sıra 2009 ve 2019 ile 2022 yılları arasında yürütülen kazılar, askeri kışlalar ve Pers su, bereket, sağlık ve şifa tanrıçası Anahita’ya adanmış olabilecek bir dini kompleks de dahil olmak üzere bir dizi yapı ortaya çıkardı.
Brown, “Son çalışma önemli, çünkü bölgedeki tüm çeşitli arkeolojik yapıların (kale, kaya kabartmaları, kutsal alan) tek bir devasa müstahkem yerleşimin parçaları olduğunu anlıyoruz. Eskiden bazı kısımlar biliniyordu ama ilişkiyi anlayamamıştık.” diyor.
Araştırmacılar, Rabana-Merquly’nin askeri bir kale, ticaret merkezi, dini sığınak, diplomatik merkez ve Brown’ın dediği gibi “kriz zamanlarında sığınma yeri” olarak hareket ederek birçok amacı yerine getirdiğini savunuyorlar.
“Bu büyüklükteki bir kaleyi planlamak, inşa etmek ve sürdürmek için harcanan büyük çaba, devlet faaliyetlerine işaret ediyor.”
“Rabana-Merquly’yi Natounia olarak tanımlayan kanıtlar ikincil olsa da, burası, bölgede bir yerde olması gereken kayıp şehir için en umut verici olasılık.”
