Afife Jale, 1902 yılında İstanbul Kadıköy'de dünyaya geldiğinde, bir gün Türk tiyatrosunun parlayan yıldızına dönüşeceği tahmin edilemezdi. İlk yıllarında İstanbul Kız Sanayi Mektebi’nde eğitim gören Afife Jale, sonraları Darülbedayi'nin açtığı tiyatro kursu sınavını kazandı 10 Kasım 1018 tarihinde kabul edildi. Onun yaşadığı yıllarda Müslüman bir kadının bir tiyatro oyununda yer alması imkansıza yakın bir durumdu ve Jale, Darülbedayi’ye kabul edilen 5 Müslüman kadından biriydi.
İLK OYUN: YAMALAR
İstanbul'un Kadıköy ilçesinde bulunan Apollon Tiyatrosu'nda, ilk oyunu olan Yamalar’da Emel karakterine hayat veren Jale, bu oyunda takma isim olarak “Jale” adını kullanmış ve bundan sonra Afife Jale olarak anılmaya başlamıştır.
Afife Jale, hayatında ilk defa sahneye çıktığı o günü, 6 yıl sonra Refik Ahmet Sevengil'e anlattığında, "Hayatımda mesut olduğum ilk gece. Sanatın ruhuma verdiği güzel sarhoşluk içindeyim. O piyeste güzel bir sahne vardır; ağlama sahnesi. Orada taşkın bir saadetle gerçekten ağladım. Alkış, alkış, alkış… Perde kapandı, açıldı. Bana çiçekler getirdiler. Perde tekrar kapandı. Muharrir (Hüseyin Suat Bey) kuliste bekliyormuş. Ben çıkarken durdu, alnımdan öptü. 'Bizim sahnemize bir sanat fedaisi lazımdı. Sen işte o fedaisin' dedi." İfadelerini kullandı.
SAHNE YAŞAMI
Yamalar isimli tiyatro oyununun ardından, Tatlı Sır oyununda “Neyir” rolünü alan Afife Jale, sahnede olduğu sırada polis tarafından tutuklanmak üzereyken kaçmayı başardı. Vasfi Roza Zobu'nun anılarında aktardığına göre, Kadıköy Polis Başkomiseri, Türk ve Müslüman bir kadının sahnede bulunmasını İslam’a aykırı bulmuş ve kendisini tutuklamak istemişti.
Tatlı Sır’dan bir sonraki oyunu Odalık’ta da polis engeli ile karşılaşan Afife Jale, bu kez kaçmayı başaramadı ve sokakta yakalanarak gözaltına alındı.
Afife Jale'nin Darülbedayi'de birkaç ay tiyatro oyunlarında yer alabildi. Daha sonra 1921 yılında İçişleri Bakanlığı’nın çıkardığı kararla belediye, Müslüman kadınların sahneye çıkarılmaması için bir bildiri yayınlayarak Darülbedayi yönetim kuruluna göndermiş ve bu sebeple Afife Jale, oyuncu kadrosundan çıkarılmıştır.
Afife Jale, bu olanlardan sonra yine de sahne hayatından vazgeçmemiştir fakat bu süreçte ciddi baş ağrıları yaşamış ve doktoru hastalığı için morfin tedavisinin uygun olduğunu söyleyince tedaviye başlamıştır.
1923 yılında Cumhuriyet'in ilanıyla birlikte Türk kadınlarının sahneye çıkma yasağı ortadan kaldırılmış ve Afife Jale, artık istediği mesleğe sahip olabilme noktasında özgür kalmıştır. Ancak, ilerleyen hastalığı nedeniyle Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi'nde tedavi görmüştür. Jale, 1928 yılında besteci Selahattin Pınar ile karşılaşmış ve Pınar ile 1929 yılında evlenmiştir.
Afife Jale, hiçbir sevginin kendisine tiyatronun boşluğunu dolduramayacağını düşünerek yeniden morfin tedavisine devam etmeye karar vermiş fakat tedavi sürecinden kimseye bahsetmemiştir. Afife Jale bir gün odasında dinlenirken eşi Selahattin Pınar onu, damarına morfin enjekte ederken görmüş ve daima Jale’nin yanında olmuştur fakat Jale’nin "Terk et beni yoksa sende mahvolacaksın" uyarılarından sonra ayrılmışlardır.
Kimsesiz kalan Jale, yaşamının son dönemlerinde de uyuşturucu bağımlılığından kurtulamamış ve Darülbedayi’den arkadaşlarının yardımı ile Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi'ne yatırılmıştır. 24 Temmuz 1941 tarihinde, 39 yaşındayken hayata gözlerini yummuştur.
