Maymun çiçeği virüsü (Monkeypox), zoonotik bir hastalık olup, ilk olarak 1958 yılında laboratuvar maymunlarında tanımlandı.
İnsanlarda ilk vaka ise 1970 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde tespit edildi.
Hastalığın etkeni, Poxviridae ailesine ait olan ve Ortopoksvirus cinsine dahil olan Maymun Çiçeği virüsü olmasıyla biliniyor.
Hastalığın Yayılımı ve Belirtileri
Uzmanlar, hastalığın özellikle Afrika'nın bazı bölgelerinde endemik olduğunu ve son yıllarda farklı coğrafyalarda salgınlara yol açtığını belirtti.
Dr. Anne Rimoin (UCLA, Epidemiyoloji Profesörü), hastalığın insandan insana bulaşma yeteneğinin artmakta olduğuna dikkat çekti ve bu durumun özellikle bağışıklık sistemi zayıf bireyler için ciddi bir risk oluşturduğunu belirtti. Rimoin'in çalışmaları, hastalığın genetik varyasyonlarını ve bu varyasyonların bulaşıcılık üzerindeki etkilerini incelendi.
Hastalığın belirtileri arasında ateş, baş ağrısı, kas ağrıları, lenf bezi şişlikleri ve ciltte döküntüler bulundu. Bu belirtiler genellikle virüsle temastan sonraki 6-13 gün içinde ortaya çıktığı bildirildi.
Dr. David Heymann (Londra Hijyen ve Tropikal Tıp Okulu) ve Dr. Rosamund Lewis (DSÖ'nün Maymun Çiçeği sorumlusu) gibi uzmanlar, virüsün ciddi komplikasyonlara yol açabileceğini ve özellikle çocuklar, hamile kadınlar ve bağışıklık sistemi zayıf bireyler için ölümcül olabileceğini vurguladı.
Bilimsel Araştırmaların Işığında
Son yıllarda yapılan araştırmalar, maymun çiçeği virüsünün genetik yapısı ve bu yapının virüsün bulaşıcılığı üzerindeki etkileri üzerinde yoğunlaştı.
2022 yılında Lancet dergisinde yayımlanan bir araştırma, virüsün zoonotik kökenine dair yeni bulgular sunmuş ve özellikle kemirgenlerin hastalığın doğal rezervuarı olabileceğini gösterdi. Bu çalışma, hastalığın kontrol altına alınması için rezervuar hayvanların izlenmesinin önemi vurgulandı.
Önleme ve Tedavi Yöntemleri
Maymun çiçeği için spesifik bir tedavi bulunmamakla birlikte, Dr. Anthony Fauci (NIAID Direktörü) ve ekibi tarafından geliştirilen antiviraller ve aşılar, hastalığın kontrolünde önemli bir rol oynadı.
Özellikle, tecovirimat gibi antivirallerin klinik denemeleri, hastalığın tedavisinde umut verici sonuçlar sunuldu. Aynı şekilde, maymun çiçeği virüsüne karşı etkili olan aşılar, endemik bölgelerdeki salgınların kontrol altına alınmasında kritik bir öneme sahip olduğu biliniyor.
Maymun çiçeği, zoonotik kökeni, yayılma potansiyeli ve insana olan etkileriyle global bir halk sağlığı sorunu olarak karşımıza çıktı. Bilimsel araştırmaların ve uzman görüşlerinin ışığında, bu hastalığın kontrol altına alınması için küresel işbirliği ve hızlı müdahalenin gerekli olduğu bildirildi.
Uzman Görüşleri:
Dr. Müberra Hraloğlu (Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı):
• Dr. Hraloğlu, maymun çiçeği virüsünün belirtilerinin genellikle ateş, baş ağrısı ve döküntülerle başladığını belirtti. Virüs, enfekte hayvanların kanı veya vücut sıvıları ile doğrudan temas yoluyla bulaşabilir. İnsandan insana bulaşma ise enfekte kişinin vücut sıvılarıyla uzun süreli yakın temas veya kontamine olmuş nesnelerle temas yoluyla gerçekleşebilir.
Prof. Dr. Kıvanç Şerefhanoğlu (Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı):
• Prof. Dr. Şerefhanoğlu, çiçek hastalığı aşısının kısmen maymun çiçeği virüsüne karşı etkili olduğunu ve yeni aşıların araştırıldığını belirtti. Ayrıca, maymun çiçeği virüsüne karşı geliştirilen bazı antivirallerin (tekovirimat, brinsidofovir, sidofovir) etkili olabileceğini, ancak rutin kullanımlarının mevcut olmadığını ifade etti.
Bilimsel Araştırmalar:
• Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 2022 yılında maymun çiçeği için küresel acil durum ilan etmiş ve 2024 yılında Afrika'da 15,600'den fazla vaka ve 537 ölüm bildirildi.
• Afrika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri, maymun çiçeği vakalarının artmasıyla kıta çapında halk sağlığı acil durumu ilan etti.
Maymun çiçeği virüsü, genellikle tropik yağmur ormanlarının yakınındaki Batı Afrika ülkelerinde görülür.
Virüsün Batı Afrika ve Orta Afrika olmak üzere iki ana türünün olduğu biliniyor.
Batı Afrika'da görülen "Clade II" adlı tür, 2022 yılındaki küresel salgına yol açtı.
Orta Afrika'da endemik olan "Clade 1" ise daha şiddetli bir varyant olduğunun altı çizildi.
Semptomlar ve Tedavi:
Maymun çiçeği virüsü ile enfekte olan kişilerde belirtiler genellikle 6-14 gün içinde ortaya çıkar.
İlk belirtiler arasında ateş, baş ağrısı, lenf düğümlerinin şişmesi, sırt ağrısı, kas ağrıları ve halsizlik yer alır.
Döküntü, genellikle ateşin ortaya çıkmasından sonraki 1-3 gün içinde başlar ve yüz ile ekstremitelerde yoğunlaşır.
Semptomlar genellikle 2-4 hafta sürer ve kendi kendini sınırlar.
